Lương tối thiểu năm 2024 tăng, người lao động có đủ sống?

Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội vừa có văn bản trả lời chất vấn của Đại biểu Quốc hội TP. HCM liên quan đến vấn đề điều chỉnh tiền lương tối thiểu vùng cho người lao động trong năm 2024.

Đại biểu TP. HCM nêu vấn đề, năm 2017, Ban Chấp hành Trung ương Đảng có Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 23/10/2017 về phát triển dân số trong tình hình mới, đã đặt ra mục tiêu chiến lược: Mỗi phụ nữ Việt Nam trong đời người bình quân sinh đủ 2,1 con, đảm bảo vững chắc tỷ suất sinh thay thế.

Như vậy, gia đình có 2 vợ chồng đi làm phải nuôi được 4 người: 2 người đi làm và 2 người con. Tức là một người đi làm phải nuôi được 2 người. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết năm 2024, khi Việt Nam đã là một nước thu nhập trung bình cao, tiền lương tối thiểu trong Đề án cải cách tiền lương có nuôi được 2 người không?

Nếu không nuôi được, thì Nghị quyết số 21-NQ/TW về phát triển dân số trong tình hình mới có thực hiện được hay không?

Trả lời nội dung chất vấn của Đại biểu Quốc hội TP. HCM, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết theo quy định của Bộ luật Lao động, thì chính sách tiền lương trong khu vực doanh nghiệp do người lao động và người sử dụng lao động quyết định, dựa trên cơ sở thương lượng, thỏa hiệp giữa hai bên.

Nhà nước chỉ quy định mức lương tối thiểu là mức sàn thấp nhất, để bảo vệ những lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật thấp, làm công việc đơn giản không bị trả lương quá thấp.

Mức lương tối thiểu do Chính phủ quyết định và công bố, trên cơ sở khuyến nghị của Hội đồng Tiền lương Quốc gia, và được điều chỉnh dựa trên mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ; tương quan giữa mức lương tối thiểu và mức lương trên thị trường; chỉ số giá tiêu dùng; tốc độ tăng trưởng kinh tế; quan hệ cung – cầu lao động; việc làm và thất nghiệp; năng suất lao động; khả năng chi trả của doanh nghiệp.

Căn cứ quy định của Bộ luật Lao động và phương pháp theo khuyến nghị của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), Hội đồng Tiền lương Quốc gia đã xác định, mức sống tối thiểu của người lao động để đảm bảo cho họ có thể chi trả được các khoản phí cơ bản nhất về: Chi phí lương thực, thực phẩm đảm bảo cung cấp đủ lượng Kcal cần thiết (2300 Kcal/ngày/người), để người lao động có thể tái sản xuất sức lao động.

Các chi phí đáp ứng các nhu cầu tiêu dùng tối thiểu cho giáo dục, y tế, nhà ở, năng lượng, chất đốt, đồ dùng sinh hoạt hàng ngày, giao thông đi lại, giải trí, trang phục quần áo, thiết bị phục vụ sinh hoạt, các khoản đóng góp, chi khác.

Bên cạnh đó, còn có chi phí nuôi con, được xác định trên cơ sở quy mô hộ gia đình Việt Nam là 4 người, trong đó mỗi người lao động nuôi được 1 người con.

Trên cơ sở phương pháp đã nêu, Hội đồng Tiền lương Quốc gia đã xác định mức sống tối thiểu của người lao động và rà soát, cập nhật định kỳ 2 năm/lần theo kết quả điều tra mức sống dân cư do Tổng cục Thống kê công bố (2 năm/lần).

Năm 2022, mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ được Hội đồng xác định ở vùng có mức sống tối thiểu cao nhất (vùng I) là 4,523 triệu đồng/người/tháng, và vùng có mức sống tối thiểu thấp nhất (vùng IV) là 3,05 triệu đồng/người/tháng.

Nếu tính trên quy mô hộ gia đình 4 người, thì tổng mức sống tối thiểu ở vùng I là 9,02 triệu đồng/tháng/hộ và vùng IV là 6,034 triệu đồng/tháng/hộ.

Năm 2022, trên cơ sở khuyến nghị của Hội đồng Tiền lương Quốc gia, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 38/2022/NĐ-CP điều chỉnh mức lương tối thiểu tăng bình quân 6%, thực hiện từ ngày 1/7/2023, đảm bảo mức sống tối thiểu và có cải thiện hơn cho người lao động.

Theo đó, các mức lương tối thiểu tương ứng theo vùng, vùng I là 4,68 triệu đồng, vùng II là 4,16 triệu đồng, vùng III là 3,64 triệu đồng, vùng IV là 3,25 triệu đồng.

Mức điều chỉnh được tính toán phù hợp với điều kiện thực tế, tình hình kinh tế - xã hội, có sự chia sẻ, hài hòa lợi ích của người lao động và doanh nghiệp, đảm bảo duy trì, phục hồi và phát triển sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Cuối tháng 12 năm ngoái, Hội đồng Tiền lương Quốc gia cũng đã họp và thống nhất khuyến nghị với Chính phủ phương án lương tối thiểu áp dụng từ ngày 1/7/2024, điều chỉnh tăng bình quân 6% (tương ứng tăng từ 200.000 đồng đến 280.000 đồng).

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sẽ xây dựng trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động, dự kiến áp dụng từ đầu tháng 7 năm nay.