Thưa ông, Rạng Đông là một thương hiệu đặc biệt với người dân Việt Nam. Bóng đèn, phích nước Rạng Đông đã trở thành một phần lịch sử, một phần cuộc sống rất đáng nhớ của nhiều gia đình trong thời bao cấp. Với ông, người đã gắn bó, chèo lái còn tàu Rạng Đông suốt nhiều năm, điều gì ở Rạng Đông khiến ông nhớ nhất?

Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông được thành lập năm 1961, là một trong 13 nhà máy được Chính phủ và Bác Hồ đích thân lựa chọn xây dựng sau ngày hòa bình lập lại trên miền Bắc.

Sáng ngày 28/4/1964 Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm nhà máy và dành nhiều thời gian để nói chuyện với cán bộ, công nhân viên Rạng Đông. Với nhiều thế hệ cán bộ, công nhân viên nhà máy, những lời dạy của Hồ Chủ tịch là di sản tinh thần vô giá.

Chúng tôi luôn rất nhớ lời dạy của Hồ Chủ tịch, đó là nhiệm vụ của nhà máy là phải sản xuất Nhiều - Nhanh - Tốt - Rẻ, sản phẩm phải bảo đảm chất lượng và giá cả phù hợp, mang lại giá trị cho người tiêu dùng, mang lại lợi ích cho cộng đồng và xã hội.

Có thể nói, trong quá khứ, Rạng Đông đã có một thế hệ đi trước, những người truyền lửa rất tài giỏi, bền bỉ, anh dũng và hết lòng vì nhà máy, vì thương hiệu. Hiện nay, những người trẻ tuổi của Rạng Đông đang nối tiếp truyền thống của thế hệ giữ lửa đi trước, hoàn thành xuất sắc và vượt mức mục tiêu đề ra, để lại dấu ấn của thế hệ mình với hai thập kỷ vượt lên bứt phá rút ngắn sự tụt hậu so với thế giới hàng thế kỷ.

Thưa ông, những năm qua, Rạng Đông đã thực sự đổi mới như thế nào để bứt phá, vươn lên chiếm lĩnh thị trường?

Chúng tôi đã thay thế toàn bộ các khâu, các dây chuyền sản xuất của Công ty từ chủ yếu là thủ công, một số khâu cơ giới hóa tương đương mức I-1.0, I-2.0 lên tự động hóa I-3.0 với PLC và máy tính điều khiển máy móc, thiết bị.

Rạng Đông cũng đã thực hiện chuyển đổi thành công 4 tầng công nghệ trong chiếu sáng: từ đèn dây tóc sang đèn phóng điện, sang chiếu sáng rắn (LED) và mở đầu tầng công nghệ thứ tư Smart Lighting từ năm 2016. Đặc biệt, khi sản phẩm tầng công nghệ cũ đang phát triển mạnh mẽ, lãnh đạo Công ty đã chuẩn bị cho tầng công nghệ tiếp theo.

Từ năm 2020, Đại hội đồng cổ đông thường niên Rạng Đông đã quyết định hàng năm giành 15% lợi nhuận sau thuế cho nghiên cứu phát triển (R&D) và 7% lập Quỹ Đầu tư mạo hiểm (tổng cộng 22%, tăng 2% so với trước đây), kết hợp với phong trào quần chúng rộng rãi “Thi đua lao động sáng tạo - Làm thỏa lòng Bác mong” với 8 lần Techday. Có thể nói, ở Rạng Đông, Sáng tạo tinh hoa và Sáng tạo đại chúng phối hợp hài hòa, đồng bộ tạo nên 4 năm đầu chuyển đổi số (2020 - 2023) thành công tốt đẹp.

Năm 2019, Nhà máy xảy ra đám cháy lớn, nhưng doanh thu vẫn đạt 4.256 tỷ đồng, gấp 40 lần năm 1998 và vượt mục tiêu Đảng bộ Công ty đề ra năm 2000 đạt 4.000 tỷ đồng; nộp ngân sách đạt 330 tỷ đồng tăng 36 lần; lợi nhuận thực hiện đạt 359 tỷ đồng, tăng 36 lần so với năm 1998 (20 năm trước).

Nhờ kiên trì con đường phát triển bằng Khoa học - Công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Sự tử tế, Rạng Đông đã xây dựng được lý luận về chuyển đổi số phù hợp với ngữ cảnh, năng lực và hoàn cảnh thực tế của mình.

Trong bối cảnh khó khăn của đại dịch Covid-19, Rạng Đông vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng: 15,6% năm 2020, 15,9% năm 2021, 21% năm 2022 và 20,4% năm 2023. Đặc biệt, trong quý 1/2024, Rạng Đông đã ghi nhận mức tăng trưởng đáng kể lên đến 32,6% so với cùng kỳ năm trước.

Từ những thành quả trong quá khứ và thành quả lớn nhờ chuyển đổi số, Rạng Đông đang hướng tới những mục tiêu cụ thể như thế nào trong các năm tiếp theo?

Năm 2024, Rạng Đông bước vào vòng lặp 3 (2024-2025) trong lộ trình 3 vòng lặp chuyển đổi số: đồng bộ hóa từng phần mở rộng và đồng bộ hóa toàn phần. Với Chiến lược chuyển đổi số tiếp tục được thực hiện mạnh mẽ, Công ty hướng đến mặt bằng tăng trưởng mới, với mục tiêu tăng trưởng doanh thu từ 25% đến 30% mỗi năm.

Chúng tôi đã và đang bước vào cuộc đua chuyển đổi kép: Chuyển đổi số - chuyển đổi xanh; chuyển đổi sử dụng năng lượng tái tạo, kinh tế tri thức và phát triển bền vững. Đến năm 2025, Rạng Đông sẽ trở thành doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp số, dẫn đầu thị trường chiếu sáng tại Việt Nam; tiên phong trong lĩnh vực cung cấp Hệ sinh thái sản phẩm, dịch vụ 4.0; phát triển nhanh và bền vững với tốc độ tăng trưởng hàng năm 25%. Năm 2030, thương hiệu Rạng Đông vươn tầm khu vực, doanh thu tầm tỷ USD; thu nhập bình quân hệ số 1 đạt 2.000 USD/người/tháng.

Năm 2023, vựa thanh long tại huyện Hàm Thuận Bắc cũng như nhiều địa phương khác của tỉnh Bình Thuận trúng mùa, trúng giá. Hàng ngàn nông dân phấn khởi vì lợi nhuận từ cây trồng đặc hữu này tăng cao.

Một trong những giải pháp mới đã giúp nông dân Bình Thuận đạt hiệu quả kinh tế cao hơn, đó là thay đổi công nghệ chiếu sáng. Với quang phổ được tạo ra từ ánh sáng led gần với quang phổ ánh sáng mặt trời, cây thanh long có thể hấp thụ được tối đa để phân hóa mầm hoa, giúp cây phát triển tốt trong điều kiện ngày ngắn hơn đêm.

Hiện tại khoảng 25.000/27.000 ha (92,5%) thanh long tại Bình Thuận sử dụng bóng đèn tiết kiệm điện, như đèn led (6-12W). Thương hiệu bóng led đang được người trồng thanh long tại Bình Thuận tin tưởng, sử dụng nhiều nhất là bóng led của Công ty cổ phần Bóng đèn phích nước Rạng Đông.

Không chỉ cung cấp sản phẩm chiếu sáng cho thanh long, gói Smart Fram của Rạng Đông đã xuất hiện ở rất nhiều vùng trồng cây nông nghiệp lớn của Việt Nam. Trọn bộ giải pháp Smart Farm của Rạng Đông bao gồm hệ thống phần mềm (phần mềm quản lý và thống kê, phần mềm ứng dụng trên điện thoại); hệ thống thiết bị (bộ điều khiển, bộ xử lý trung tâm, cảm biến, hệ thống điều hòa, bơm, bóng điện). Đây là thành quả của những nghiên cứu sâu cho từng loại cây trồng, thói quen canh tác, nhu cầu thực tế của người nông dân Việt Nam.

Bên cạnh sản phẩm chiếu sáng cho nông nghiệp, bóng đèn thế hệ mới của Rạng Đông hiện còn được phục vụ cho đánh bắt thủy hải sản. Theo thống kê, một chuyến tàu đánh bắt xa bờ trong 3 tháng, 1/3 là chi phí cho nhiên liệu dầu để thắp sáng đèn chiếu sáng. Trước đây các tàu dùng các đèn halogen công suất hàng nghìn wat rất tốn dầu, nhưng hiện nay, Rạng Đông đã tạo ra các đèn chuyên dụng, sử dụng nguồn sáng led, tạo ra các nguồn sáng phù hợp với việc khai thác từng loại hải sản, nâng cao hiệu quả đánh bắt, tiết kiệm chi phí cho ngư dân.

 Những sản phẩm chiếu sáng trong ngư nghiệp đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trao 7 chứng chỉ về tiến bộ kỹ thuật. Rạng Đông cũng là một trong những đơn vị được lựa chọn tham gia Nghị định 67 hỗ trợ ngư dân đánh bắt xa bờ.

Với giải pháp chiếu sáng đường phố thông minh, Rạng Đông - Smart City, đơn vị quản lý dễ dàng vận hành hệ thống đèn đường chiếu sáng toàn thành phố từ phòng điều khiển trung tâm qua giao diện web hoặc ứng dụng di động. Đặc biệt, dữ liệu được ứng dụng công nghệ could, kết hợp với IoT tích hệ thống trung tâm điều hành đô thị thông minh (IOC) có thể bảo dưỡng, bảo trì từ xa, có phần mềm dự báo tuổi thọ và độ ổn định sản phẩm.

Tháng 9/2023, Công ty Rạng Đông đã tặng huyện đảo Cô Tô hệ thống đèn chiếu sáng xanh – thông minh sử dụng năng lượng mặt trời tích hợp công nghệ Internet vạn vật (IoT) và Trí tuệ nhân tạo (AI) điều khiển quá trình nạp xả hệ thống điện, phù hợp với điều kiện thời tiết khí hậu môi trường biển đảo.

Hiện tại, giải pháp Smart City chiếu sáng thông minh cho đường phố và cảnh quan của Rạng Đông đã được triển khai tại nhiều thành phố như Bến Tre Cần Thơ, Quảng Ngãi, Quảng Bình, K9 Đá Chông – Ba Vì, nghĩa trang Vị Xuyên – Hà Giang, nghĩa trang Trường Sơn, thành cổ Quảng Trị, Di tích Hiền Lương - Bến Hải…

Bên cạnh Smart Farm, Smart City, sản phẩm Smart Home của Rạng Đông hiện cũng đang được thị trường đón nhận rất tích cực. Với gói sản phẩm – giải pháp Smart Home, tất cả các thiết bị sẽ kết nối, tương tác với nhau và tương tác lại với bạn một cách dễ dàng qua nền tảng “Rạng Đông Cloud”. Người sử dụng chỉ cần kết nối với Smart-phone hay máy tính bảng của mình và có thể điều khiển những thiết bị trong căn nhà ở bất cứ đâu và bất cứ lúc nào.

Những sản phẩm như Smart Farm, Smart Home và Smart City là thành quả lớn từ quá trình chuyển đổi số rất thành công của Công ty Rạng Đông. Đây là tiền đề quan trọng giúp Rạng Đông đạt doanh số vượt kỳ vọng.

Lũy kế cả năm 2023, Bóng đèn Phích nước Rạng Đông đạt doanh thu thuần 8.316 tỷ đồng, tăng 20,4% so với năm 2022; lợi nhuận sau thuế cả năm 2023 đạt 584 tỷ đồng (tương đương lãi 1,6 tỷ đồng/ngày), tăng 20,2% so với năm 2022. Đặc biệt, trong quý 1/2024, Rạng Đông đã ghi nhận mức tăng trưởng đáng kể lên đến 32,6% so với cùng kỳ năm trước.

Ông Nguyễn Đoàn Kết, Phó Tổng giám đốc kiêm Trưởng ban Chuyển đổi số Công ty Rạng Đông, khẳng định: nếu trước đây bóng đèn, phích nước Rạng Đông là những vật dụng gần như “bảo vật” của nhiều gia đình trong thời bao cấp, thì hiện nay, Rạng Đông đang nỗ lực đem đến một thế hệ sản phẩm mới và đẳng cấp hơn cho người dùng. Rạng Đông muốn được nhớ đến với những sản phẩm đem lại nguồn sáng thông minh và hiện đại hơn cho người Việt.

Từ một doanh nghiệp nhà nước thuần túy, được đích thân Bác Hồ ký quyết định thành lập, Rạng Đông đã có những giai đoạn hoàng kim. Dấu ấn lớn nhất là các sản phẩm bóng đèn, phích nước của doanh nghiệp này đã trở thành sản phẩm phổ biến ở hầu hết các gia đình người Việt.

Nhưng cùng với những thăng trầm của đất nước, Nhà máy Rạng Đông bước vào một chu kỳ lao dốc rất dài. Năm 1986 với biên chế trên 1.600 cán bộ công nhân viên nhưng doanh nghiệp này một năm chỉ sản xuất được 4.649.840 đèn dây tóc và 278.883 sản phẩm phích, doanh thu chưa tới 4 tỷ đồng. Không cạnh tranh được với hàng ngoại, tồn kho lớn, năm 1988 Nhà máy phải đóng cửa liền 6 tháng, năm 1989 đóng cửa 3 tháng. Rạng Đông đứng bên bờ vực phá sản. Tình hình đó đòi hỏi phải tinh giảm biên chế mạnh mẽ, tổ chức lại sản xuất.

Kết quả, để “giải cứu” Rạng Đông, hơn 700 cán bộ công nhân viên đã tự nguyện chuyển sang thành phần kinh tế khác hoặc nghỉ việc, chỉ còn 900 người nhưng doanh thu mấy năm liền, năm sau đều tăng gấp đôi năm trước. Từ năm 1990, Rạng Đông phục hồi, mở đầu một thời kỳ phát triển mới.

Năm 2019, khi sản xuất của Rạng Đông đang “vào phom” thì một biến cố rất lớn xảy ra. Đó là vụ cháy nổ khiến rất nhiều thành quả của Rạng Đông bị thiêu rụi. Với bản lĩnh vốn có và sự bình tĩnh cần thiết, Rạng Đông đã can đảm vượt qua thách thức. Không những thế, Công ty còn quyết định chấm dứt sản xuất đèn dây tóc, đèn huỳnh quang và đèn huỳnh quang compact với công nghệ phóng điện trong hơi thủy ngân áp suất thấp, góp phần thúc đẩy tiết kiệm năng lượng bằng công nghệ LED và bảo vệ môi trường.

Sự cố là một cú hích để Công ty thúc đẩy nhanh chiến lược chuyển đổi số. Chỉ 40 ngày sau khi sự cố xảy ra, doanh nghiệp này đã thông qua Đề án Thúc đẩy nhanh chuyển đổi số, làm tiền đề cho Chiến lược chuyển đổi số Công ty giai đoạn 2020-2025. Rạng Đông lựa chọn đi thẳng vào cốt lõi là chuyển đổi sản xuất thông minh, chuyển đổi hệ sinh thái sản phẩm và dịch vụ, chuyển đổi mô hình kinh doanh bằng công nghệ số, để tạo bước đột phá bắt kịp các xu hướng của thời đại.

Công ty Rạng Đông đã thành lập 3 trung tâm nghiên cứu và phát triển, gồm: Lighting R&D Center, Digital R&D Center, Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Thương mại hóa HST- 4.0 trên các nền tảng số Flatforms (C4Led) và Tổ tư vấn chiến lược chuyển đổi số với sự hỗ trợ của 12 giáo sư, phó giáo sư, hơn 30 tiến sĩ, kỹ sư trong nhiều lĩnh vực.

Kết quả sau nhiều năm nghiên cứu, ứng dụng và được sự hỗ trợ của nhiều nhà khoa học, Rạng Đông đã nâng cao được trình độ công nghệ số của hệ thống điều hành sản xuất MES kết nối các hệ thống sản xuất có nguồn gốc khác nhau, ứng dụng công nghệ học máy (Machine Learning), trí tuệ nhân tạo (AI), vạn vật kết nối công nghiệp (IIoT) trên dây chuyền, thực hiện kiểm soát tự động và cảnh báo hỗ trợ quản lý và điều hành dựa trên trạng thái dây chuyền theo thời gian thực.

Năm 2021, Rạng Đông giới thiệu thành quả là 86 sản phẩm chiếu sáng mới từ hệ sinh thái sản phẩm 4.0 đến với thị trường, phục vụ mục đích dân dụng, sản xuất và kinh doanh, công nghiệp, phát triển mô hình đường phố thông minh. Không chỉ có được quả ngọt là những sản phẩm mới, chiếm lĩnh được thị trường, chuyển đổi số - sản xuất thông minh đã giúp Rạng Đông giảm chi phí sản xuất trong điều kiện thị trường vật tư tăng, lãi vay tăng. Năng suất lao động đã tăng 30% với LED (5,5 triệu SP/ tháng lên 7,5 triệu SP/ tháng) và tăng 37% với sản phẩm Phích (1,4 triệu SP/ tháng lên 1,9 triệu SP/ tháng).

“Chuyển đổi số nếu chỉ là khẩu hiệu thì dễ, nhưng bắt tay vào làm rất khó”, ông Nguyễn Đoàn Kết, Phó Tổng giám đốc Công ty Rạng Đông, cho biết.

“Chuyển đổi số vốn không có hình mẫu, trong khi các chuyên gia đều thống nhất chuyển đổi số doanh nghiệp sản xuất là khó nhất trong các loại doanh nghiệp chuyển đổi, vậy biết bắt đầu từ đâu? Nhưng đó chưa phải điều làm tôi mất ngủ. Chưa có đường thì đi rồi sẽ thành đường. Chưa biết thì học rồi sẽ biết. Chưa có hình mẫu thì thử rồi sẽ ra hình mẫu. Cái khiến tôi lo lắng thực sự là sợ mình làm phụ lòng tin của lãnh đạo Công ty và anh em đồng nghiệp đã tin cậy giao phó. Thất bại còn có thể làm lại, nhưng mất lòng tin là mất tất cả”, người đứng đầu quá trình chuyển đổi số của Rạng Đông chia sẻ.

Ông nói thêm: “Rất may, bên cạnh chúng tôi luôn có tập thể cùng đồng hành, có kinh nghiệm của những người đi trước, có sức trẻ, nhiệt huyết và sức sáng tạo của thế hệ tiếp nối. Có thể nói chính sự gắn kết và tiếp nối liền mạch giữa các thế hệ đã giúp khởi tạo nên một Rạng Đông mới hôm nay”.

Phát triển bằng khoa học – công nghệ là bài học thành công của Rạng Đông mà phong trào lao động sáng tạo phải coi là mục tiêu xuyên suốt của mọi đề tài.

Mục tiêu mà doanh nghiệp này đang hướng tới là đến năm 2025 trở thành doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp số, dẫn đầu thị trường chiếu sáng tại Việt Nam; tiên phong trong lĩnh vực cung cấp hệ sinh thái sản phẩm, dịch vụ 4.0; phát triển nhanh và bền vững với tốc độ tăng trưởng hàng năm 25%.

VnEconomy 28/04/2024 09:00

Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 17-2024 phát hành ngày 22/04/2024. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây: 

https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam