Hiện nay, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến của những đối tượng chịu tác động về việc lập đề nghị xây dựng dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). Một trong những điểm mới của dự án được cơ quan soạn thảo đề nghị là đưa dịch vụ trò chơi điện tử trực tuyến vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Điều này sẽ tạo ra những tác động thế nào đối với các doanh nghiệp phát hành và sản xuất game trong nước cũng như người dùng?

NHỮNG HỆ LỤY TIÊU CỰC

Đề xuất này đang thu hút sự quan tâm, phản ứng của các chuyên gia, doanh nghiệp trong ngành. Các doanh nghiệp có chung kiến nghị không đưa trò chơi trực tuyến như game online vào danh mục đối tượng chịu thuế thu nhập đặc biệt nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp game trong nước phát triển.

Theo các doanh nghiệp, ngành game ở Việt Nam đang phải chịu nhiều loại thuế và phí như thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế thu nhập doanh nghiệp 20% và thuế nhà thầu (các công ty phát hành game phải đóng 10% thuế nhà thầu khi hợp tác với các đối tác ngoài Việt Nam).

Ông Dương Trường Minh, Giám đốc Trung tâm kinh doanh quốc tế Công ty CP trực tuyến Gosu, cho rằng những game đã đăng ký sẽ trực tiếp chịu ảnh hưởng nếu như khi game online bị bổ sung vào Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ làm tăng giá sản phẩm game, từ đó làm giảm số lượng người tiêu dùng và doanh số của các game.

Thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ gián tiếp làm giảm nhu cầu sử dụng dịch vụ hợp pháp trong nước và đưa người tiêu dùng đến gần việc sử dụng dịch vụ không hợp pháp từ nước ngoài. Nếu giá của các sản phẩm game tăng cao, người chơi có thể tìm kiếm các phần mềm game trái phép hoặc các trò chơi miễn phí để tránh các khoản chi trả cao. Điều này có thể dẫn đến việc gián tiếp thúc đẩy khách hàng sử dụng các trò chơi không phép, gây tổn thất doanh thu cho các nhà sản xuất, phát hành game chính thống đang tuân thủ theo pháp luật.

Trong khi đó, những doanh nghiệp nước ngoài không đăng ký, không chịu thuế cũng như các quy định pháp luật Việt Nam lại không phải chịu bất kỳ sự ràng buộc nào.

Không chỉ làm giảm các nguồn đầu tư vào ngành, điều này còn ảnh hưởng đến người lao động trong ngành game, ảnh hưởng đến các trường, cơ sở đào tạo của ngành. Theo thống kê hiện nay, trong số 220 doanh nghiệp kinh doanh game được cấp phép kinh doanh tại Việt Nam, chỉ còn khoảng 20-30 đơn vị thực sự hoạt động, cung cấp game ra thị trường, còn lại là gần như không thể cạnh tranh với doanh nghiệp nước ngoài.

Nếu bị áp thêm thuế tiêu thụ đặc biệt thì game do các công ty trong nước cung cấp sẽ bị đội giá lên cao. Người chơi sẽ chuyển sang chơi game do các công ty có trụ sở ở nước ngoài cung cấp vì có giá rẻ hơn hẳn. Điều này vừa không hạn chế được số người chơi game, vừa khiến doanh thu của các doanh nghiệp game trong nước giảm mạnh, không thể đóng góp cho nền kinh tế số và ngành công nghiệp phần mềm của Việt Nam.

Khi chịu “thuế chồng thuế” thì năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp game trong nước sẽ yếu đi, không thể đóng góp được cho nền kinh tế số và ngành công nghiệp phần mềm công nghệ cao của Việt Nam như kỳ vọng.

Việc sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt chủ yếu nhằm mục tiêu điều chỉnh hành vi người tiêu dùng. Game là một lĩnh vực nội dung số. Việc kiểm soát, điều chỉnh hành vi người dùng thì phải liên quan đến điều chỉnh và kiểm soát nội dung.

Bà Nguyễn Thùy Dung, Giám đốc SohaGame, cho biết trong tầm nhìn của doanh nghiệp, việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ không đạt được mục đích định hướng tiêu dùng và hạn chế dịch vụ. Việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt chỉ có thể được triển khai đối với các trò chơi có phép thông qua doanh nghiệp trong nước, làm tăng chi phí sử dụng dịch vụ do người dùng chi trả, triệt tiêu sức cạnh tranh của các trò chơi có phép. Nhu cầu giải trí của con người không bao giờ mất đi, mà sẽ dịch chuyển sang các khu vực khác có chi phí thấp hơn.

Điều này khiến doanh nghiệp trong nước đang kinh doanh trò chơi có phép có nguy cơ giảm mạnh doanh thu, giải thể và phá sản. Như vậy, chính sách này đang gián tiếp khuyến khích người dùng sử dụng game không phép.

CẦN CÂN NHẮC KỸ LƯỠNG

Các chuyên gia cho rằng chính sách phải xuất phát từ cuộc sống và gắn với nhu cầu, mong muốn thực tiễn của doanh nghiệp và thị trường. Do đó, cần đánh giá chính xác cơ sở cơ quan thuế đề xuất bổ sung đưa game online vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, xem việc này thực sự hợp lý chưa khi cơ quan thuế cho rằng đây là mặt hàng có doanh thu lớn và mức lợi nhuận rất cao. Điều này có thực sự phù hợp với tiềm năng và thực trạng phát triển của ngành hiện nay cũng như chủ trương định hướng phát triển của Nhà nước trong lĩnh vực công nghiệp công nghệ thông tin, nội dung số không?

Đặc biệt, cần cân nhắc kỹ lưỡng việc đề nghị áp dụng sắc thuế này, phải chỉ ra cụ thể các rủi ro, nguy hại, tác động không mong muốn từ game, nhất là khi số liệu về quy mô, thị phần, doanh thu chưa khớp, chưa đánh giá kỹ và chưa đạt mục tiêu đề ra là điều chỉnh hành vi người tiêu dùng.

Nhìn ở góc độ đánh giá tác động của game online, chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực nêu quan điểm: trong khu vực ASEAN, ngành game của Việt Nam chưa phát triển mạnh, lại có lượng du nhập từ nước ngoài vào nhiều nên việc thực thu thuế từ game không phải là quá lớn.

Vì vậy, cơ quan khi làm chính sách phải đánh giá được cụ thể những rủi ro và nếu có sẽ phòng chống như thế nào. Nếu quyết định phải có đánh giá kỹ hơn về thực trạng hoạt động của lĩnh vực này, đánh giá mức độ tác động đến người sử dụng, doanh nghiệp. Đặc biệt phải nêu kỹ hơn lý do vì sao lại áp dụng sắc thuế này?

Ông Lực kiến nghị Việt Nam cần có hướng dẫn kiểm soát hành vi người tiêu dùng, tạo lập được văn hóa game để ngành có động lực phát triển; có giải pháp giảm rủi ro về cá độ, đánh bạc trên game (nếu có), ảnh hưởng về sức khỏe, tâm lý, hành vi người chơi. “Ở Singapore, mặc dù không đánh thuế nhưng lại có một số cơ chế chính sách, hướng dẫn điều tiết hành vi người tiêu dùng. Trung Quốc cũng có hướng dẫn cai nghiện, khống chế thời gian và độ tuổi người chơi, tương tác. Đây mới là điều quan trọng”, ông Lực nói.

Theo các chuyên gia, khi đưa ra quy định mới về đưa dịch vụ trò chơi điện tử trực tuyến vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt cần nhìn nhận tác động và mục tiêu đặt ra có đạt được hay không. Đặc biệt là với sự phát triển của ngành game Việt Nam thì có thu được thuế và có kiểm soát được game lậu vào Việt Nam không?

Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 15-2023 phát hành ngày 10-04-2023. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây: 

https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam