An ninh năng lượng ở châu Âu vừa hứng chịu thêm một cú sốc, khi dòng chảy dầu thô Nga qua Ukraine tới Hungary, Slovakia và Séc bất ngờ dừng lại. Nguyên nhân của sự gián đoạn đột ngột này là các biện pháp trừng phạt cản trở việc Nga thanh toán phí trung chuyển dầu.

Theo tin từ Bloomberg, công ty vận hành đường ống dẫn dầu Transneft PJSC của Nga ngày 9/8 nói rằng phần phía Bắc của đường ống Druzhba không bị ảnh hưởng, phần phía Nam của đường ống đã bị đóng vào hôm 4/8. Phần phía Bắc của đường ống này dẫn dầu qua Belarus tới Ba Lan và Đức.

Nga vốn dĩ đã cáo buộc các biện pháp trừng phạt quốc tế áp lên Nga là nguyên nhân khiến dòng chảy khí đốt Nga cung cấp cho châu Âu qua đường ống Nord Stream 1 sụt giảm. Sự gián đoạn tương tự đối với dòng chảy dầu thô sẽ làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng năng lượng ở châu Âu, làm gia tăng áp lực lạm phát và đẩy cao nguy cơ suy thoái kinh tế.

Tình hình nguồn cung dầu của Hungary đang bị đặt vào tình thế đặc biệt dễ tổn thương. Hãng lọc dầu Mol Nyrt của nước này cho biết đã tiến hành đàm phán để nối lại dòng chảy dầu thô bằng cách tự mình trả phí trung chuyển dầu cho Ukraine - khoản phí lẽ ra Nga phải thanh toán nhưng bị vướng các biện pháp trừng phạt.

“Mol có đủ dự trữ dầu cho vài tuần, nhưng công ty đang nỗ lực tìm giải pháp”, công ty cho biết trong một tuyên bố.

Theo dự báo của chi nhánh Mol tại Slovakia và của công ty vận hành đường ống dẫn dầu Mero CR của Séc, dòng chảy dầu thô qua đường ống Druzhba sẽ được nối lại sau vài ngày.

Trong những ngày đầu tháng 8, trước khi xảy ra gián đoạn, Nga cung cấp hơn 24.000 thùng dầu mỗi ngày cho Séc và một khối lượng tương tự cho Slovakia qua đường ống Druzhba – theo dữ liệu do Bloomberg thu thập được. Dòng chảy đến Hungary bằng 0 trong khoảng thời gian này do bảo dưỡng định kỳ tại các cơ sở lọc dầu của nước này.

Ukrtransnafta JSC – cộng ty vận hành mạng lưới đường ống dẫn dầu của Ukraine và gián sát sự trung chuyển của dầu thô qua phần phía Nam của đường ống Druzhba – “dừng cung cấp dịch vụ vận chuyển dầu” qua lãnh thổ Ukraine vào ngày 4/8, theo một tuyên bố ngày 9/8 của Transneft.

Hiện Ukrtransnafta chưa đưa ra tuyên bố nào về vấn đề này.

Hợp đồng giữa Transneft và Ukrtransnafta quy định trả phí trước 100% cho lượng dầu được trung chuyển. Phía Nga đã trả phí tháng 8 vào hôm 22/7, họ bất ngờ nhận lại tiền vào hôm 28/7 – Transneft cho hay. Trong một tuyên bố, công ty vận hành đường ống dẫn dầu Transpetrol của Slovakia xác nhận thanh toán của Transneft thất bại và tiền đã được hoàn lại vào tài khoản ngân hàng của Transneft.

Các ngân hàng châu Âu liên quan trong giao dịch này không được phép tự đưa ra quyết định đối với các thanh toán xuyên biên giới từ Nga, do các biện pháp trừng phạt của Liên minh châu Âu (EU) đối với Nga và cần phải có sự phê chuẩn từ cơ quan chức năng – theo Transneft. Công ty vận hành đường ống Nga này cho biết đã đề nghị phía ngân hàng đẩy nhanh thủ tục với nhà chức trách châu Âu để giải quyết việc thanh toán, đồng thời công ty cũng đang xoay sở các biện pháp khác để có thể chuyển tiền.

Nếu vấn đề thanh toán này không được giải quyết, Hungary đối mặt với rủi ro đặc biệt lớn. Việc Thủ tướng Viktor Orban của nước này áp trần giá xăng đã dẫn tới việc một số công ty xăng dầu của nước này ngừng nhập khẩu để tránh bị lỗ.

Chủ tịch Mol, ông Zsolt Hernadi, đã liên tục cảnh báo về khả năng xảy ra tình trạng khan hiếm xăng dầu ở Hungary do trần giá dự kiến duy trì dến ngày 1/10.

Trong kịch bản tốt nhất được đưa ra, vấn đề thanh toán giữa Nga và Ukraine sẽ được giải quyết sau vài ngày – theo nhà phân tích Tamas Plester của Erste Bank. Nếu vấn đề này kéo dài, hãng lọc dầu Mol của Hungary có đủ dự trữ cho khoảng 2 tuần, nhưng sau đó nước này sẽ phải rút dự trữ dầu chiến lược ra dùng – ông Plester nhận định.

Bất kỳ sự sụt giảm nào trong hoạt động của các nhà máy lọc dầu ở Hungary cũng sẽ khiến tình hình an ninh năng lượng ở châu Âu thêm căng thẳng, bởi nguồn cung dầu tại các nước láng giềng của nước này đều đang trong tình trạng thắt chặt.

Khu vực miền Nam của Đức, Áo và Thuỵ Sỹ đều đang vật lộn với sự suy giảm của nguồn cung xăng dầu do gián đoạn hoạt động sản xuất tại các nhà máy lọc dầu xảy ra đồng thời với sự sụt giảm của lượng dầu nhập khẩu qua tàu chở dầu trên sông Rhine. Cũng giống như Hungary, Thuỵ Sỹ đã phải dùng đến dầu dự trữ cho tình huống khẩn cấp.