Băn khoăn giữa hai phương án rút bảo hiểm xã hội một lần là vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tâm tại phiên thảo luận về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), sáng 23/11.

TÔN TRỌNG QUYỀN CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG

Đại biểu Tô Văn Tám, đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Kon Tum, cho rằng về vấn đề bảo hiểm xã hội một lần, Quốc hội khóa 13 đã ban hành Nghị quyết 93 năm 2015 cho phép người lao động lựa chọn việc bảo lưu bảo hiểm một lần. Đại biểu bày tỏ băn khoăn tại sao một chính sách nhân văn như vậy nhưng lại không được người lao động đồng tình.

Với hai phương án dự thảo Luật đề xuất, đại biểu Tô Văn Tám lo ngại, nếu áp dụng phương án 1 thì người lao động không đồng tình. Còn ở phương án 2 cho phép người lao động được giải quyết một phần nhưng không quá 50% tổng số thời gian đóng.

Do đó, đại biểu đề nghị cần tôn trọng, ghi nhận quyền của người đóng bảo hiểm xã hội khi họ không còn điều kiện tham gia bảo hiểm xã hội nữa. Đồng thời nên quy định theo hướng người lao động được lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần, khi đó người lao động chỉ được rút phần mình đã đóng, còn phần mà người sử dụng lao động đóng thì được Nhà nước bảo lưu để họ tiếp tục đóng hoặc hưởng khi họ hết độ tuổi lao động.

Nhấn mạnh bảo hiểm xã hội một lần là quyền lợi chính đáng của người lao động tham gia bảo hiểm xã hội, song đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai, đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hưng Yên, lo ngại tình trạng người lao động hưởng bảo hiểm xã hội một lần có xu hướng gia tăng trong thời gian qua, thêm rằng đây là thực tế đáng lo ngại đối với việc thực hiện mục tiêu an sinh xã hội cho toàn dân.

Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá nguyên nhân dẫn tới xu hướng gia tăng của tình trạng này để có giải pháp căn cơ, đồng thời xem xét điều kiện rút bảo hiểm xã hội một lần thật thận trọng nhằm đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động.

Cũng cho ý kiến về nội dung này, đại biểu Sùng A Lềnh, đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lào Cai, tán thành sự cần thiết phải sửa đổi quy định về bảo hiểm xã hội một lần trong dự thảo luật, để đạt được mục tiêu mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội, hướng tới mục tiêu bảo hiểm xã hội toàn dân.

Tuy nhiên, để có thể khắc phục được tình trạng số lượng người nhận bảo hiểm xã hội một lần tăng lên hàng năm như thời gian gần đây, đại biểu Lềnh cho rằng, cần phải phân tích, đánh giá kỹ lưỡng để xác định nguyên nhân cơ bản của tình trạng này, nhằm có giải pháp căn cơ và có chính sách đồng bộ về bảo hiểm xã hội.

CÓ THÊM CÁC CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ NGƯỜI LAO ĐỘNG

Tranh luận tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Thanh Cầm, đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Tiền Giang, cho rằng nếu chọn phương án 1 sẽ không đảm bảo sự công bằng giữa những người lao động tham gia bảo hiểm xã hội trước và sau khi Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có hiệu lực. Bởi một trong những lý do chính khiến người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần trong thời gian qua là để bù đắp những khó khăn về mặt kinh tế để lo cho cuộc sống trước mắt.

“Quy định như phương án 1 dễ dẫn tới nguy cơ sẽ không động viên được người lao động trẻ, người lao động mới tham gia bảo hiểm xã hội khi tích lũy từ tiền lương và thu nhập của người lao động còn rất thấp. Do vậy, việc rút bảo hiểm xã hội một lần trong nhiều trường hợp là nguồn tài chính vô cùng cần thiết để người lao động duy trì bảo đảm được phần nào cuộc sống trước mắt của họ”, đại biểu Nguyễn Thanh Cầm nói.

Theo đại biểu, điều này vô hình dung sẽ không tạo động lực để người lao động trẻ, lao động mới tham gia bảo hiểm xã hội, không thực hiện được nguyên tắc công bằng, bình đẳng của bảo hiểm xã hội như quan điểm xây dựng luật đã nêu. Từ đó, khiến mục tiêu ý nghĩa của chính sách về bảo hiểm xã hội không đạt được như Nghị quyết 28 của Trung ương đề ra.

Còn nếu chọn phương án 2, đại biểu Cẩm cho rằng người lao động vẫn có thể rút bảo hiểm xã hội một lần như hiện nay, nhưng mức rút chỉ là 50% trên tổng tích lũy của họ trước đó là không hợp lý.

“Số tiền người sử dụng lao động đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động cũng là tiền của người lao động. Bên cạnh đó, việc chỉ được rút 50% chưa phải là một phương án tốt hỗ trợ cho người lao động khi họ đang phải đương đầu với những khó khăn ngay trước mắt của cuộc sống”, đại biểu Cầm nêu quan điểm. 

Ngoài ra, phương án này cũng sẽ tạo ra sự khác biệt khá lớn về số tiền hưởng bảo hiểm xã hội một lần của những người lao động hưởng bảo hiểm xã hội một lần trước và sau khi Luật sửa đổi có hiệu lực.

Chính sách cũng không thực hiện được mục tiêu xây dựng luật là mở rộng gia tăng quyền lợi ích tạo sự hấp dẫn để thu hút người lao động tham gia bảo hiểm xã hội.

Vì các lý do nêu trên, đại biểu kiến nghị ban soạn thảo cần tiếp tục nghiên cứu và lấy ý kiến các đối tượng chịu tác động trực tiếp, có xem xét dưới góc độ giới để có được một phương án thấu đáo, đáp ứng được quyền lợi thực chất và nguyện vọng của người lao động về việc hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Đại biểu ủng hộ phương án người lao động vẫn được rút bảo hiểm xã hội một lần và được rút một cách thỏa đáng nhất có thể. Ngoài ra, cần có các hình thức hỗ trợ song song như tín dụng vốn vay ưu đãi cho người lao động kèm theo công tác vận động truyền thông để thay đổi nhận thức, hành vi giúp mọi người nhận diện được lợi ích lâu dài của việc tham gia bảo hiểm xã hội, từ đó tự nguyện cam kết thực hiện.

Cùng tranh luận về nội dung này, Đại biểu Phạm Văn Thịnh, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang nêu quan điểm, Nhà nước làm luật thì nên đặt mình vào cương vị của người lao động.

Theo đại biểu, các nội dung cơ bản của Nghị quyết 93 cần được tiếp tục gìn giữ, song cần gia cố thêm những chính sách để giữ chân người lao động. “Quan điểm là Nhà nước chỉ nên giữ chân người lao động bằng các lợi ích chứ không nên đặt ra bằng các hạn chế”, đại biểu Thịnh nói.

Từ thực tiễn đó, đại biểu Phạm Văn Thịnh đề xuất giải pháp theo hướng, nên cho phép người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần nhưng cần có phương án trung gian.

Đó là khi người  lao động có nhu cầu rút bảo hiểm xã hội một lần, trước mắt sẽ được dùng sổ bảo hiểm, xác định được số tiền rút một lần chuyển sang cơ quan Ngân hàng Chính sách thì sẽ được rút số tiền đó từ ngân hàng. Chi phí đó thì người lao động chịu mức lãi suất chính sách dưới 5%/năm. Khi nào người lao động quay trở lại thì sẽ phải đóng bổ sung số lãi đó và tiếp tục được tham gia bảo hiểm xã hội. 

"Nên có giải pháp trung gian như vậy, cùng với các chính sách khác, chúng ta sẽ hấp dẫn được người lao động bằng các lợi ích chứ không nên giữ chân người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bằng các hạn chế", đại biểu tỉnh Bắc Giang nhấn mạnh.