Thưa ông, gần đây, Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương đã đưa ra những phân tích và đề xuất quan trọng về phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam. Ông có thể tóm tắt những rào cản chính mà khu vực kinh tế này đang đối mặt?

Chúng tôi nhận thấy rằng mặc dù kinh tế tư nhân đã có những bước tiến đáng kể, nhưng vẫn còn nhiều rào cản lớn, gây bức bối và ảnh hưởng sâu sắc tới việc phát huy vai trò, vị trí và khả năng đóng góp của khu vực này đối với sự phát triển của nền kinh tế.

Cụ thể, đó là những vấn đề về môi trường kinh doanh chưa thực sự thông thoáng, khả năng tiếp cận nguồn lực còn hạn chế, sự chậm trễ trong đổi mới công nghệ và phát triển nguồn nhân lực... Đặc biệt, còn tồn tại những điểm nghẽn kéo dài chưa được giải quyết hiệu quả.

Ban cũng đã đề xuất 10 giải pháp đột phá với mục tiêu vừa giải quyết những vấn đề đặt ra trước mắt, vừa tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững, mạnh mẽ và lâu dài của kinh tế tư nhân trong thời gian tới. Ông có thể nói rõ hơn về những giải pháp này?

10 giải pháp của Ban tập trung vào những khía cạnh sau:

Một là, đổi mới tư duy và tạo sự thống nhất cao trong nhận thức về vai trò, vị trí của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Cần khẳng định kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất cho tăng trưởng trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Hai là, xây dựng và tổ chức thực hiện hiệu quả chiến lược phát triển kinh tế tư nhân. Theo đó, cần định hình và có chiến lược rõ ràng, đối với các ngành ưu tiên và có các cơ chế, chính sách cụ thể cho từng nhóm  chủ thể doanh nghiệp (doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp nhỏ và vừa, và các hộ kinh doanh cá thể).

Ba là, tập trung phát triển, hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng (bao gồm hạ tầng cứng, hạ tầng mềm, hạ tầng dữ liệu, tri thức) đồng bộ, hiện đại, để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động.

Bốn là, tạo đột phá trong cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh nhanh chóng tạo điều kiện thuận lợi và môi trường thông thoáng nhất cho doanh nghiệp phát triển với “cuộc cách mạng” về minh bạch hóa, số hóa, thông minh hóa, đơn giản hóa thủ tục hành chính, và hỗ trợ thông tin thị trường cho doanh nghiệp.

Năm là, thúc đẩy doanh nghiệp nhỏ và vừa năng động, sáng tạo, nhanh chóng vươn lên trở thành doanh nghiệp lớn thông qua việc nghiên cứu xây dựng chương trình quốc gia phát triển 1.000 doanh nghiệp tiên phong đổi mới công nghệ trong các ngành kinh tế trọng yếu và đầu tư xây dựng các khu công nghiệp chuyên biệt.

Sáu là, phát triển doanh nghiệp dân tộc quy mô lớn, tạo điều kiện phát triển đội ngũ doanh nghiệp dẫn dắt đi đầu trong các lĩnh vực trọng yếu.

Bảy là, phát huy vai trò của hộ kinh doanh cá thể, khuyến khích chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp với các chính sách hỗ trợ phù hợp.

Tám là, tăng cường kết nối giữa các doanh nghiệp tư nhân với nhau cũng như giữa doanh nghiệp tư nhân với doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp FDI.

Chín là, thúc đẩy khởi nghiệp, nhất là khởi nghiệp sáng tạo trong khu vực kinh tế tư nhân với hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ, thu hút đầu tư và hỗ trợ doanh nghiệp startup.

Mười là, tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước, nâng cao hiệu quả hoạt động của các hiệp hội doanh nghiệp trong việc hỗ trợ, đào tạo và tư vấn cho các hội viên.

Giải pháp nào mà Ban cho là quan trọng và cấp thiết nhất trong giai đoạn hiện nay, thưa ông?

Theo chúng tôi, việc đổi mới tư duy và tạo sự thống nhất cao trong nhận thức về vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là then chốt. Nếu chúng ta thay đổi được tư duy, tạo ra sự đồng thuận trong toàn hệ thống chính trị và xã hội, thì các giải pháp sẽ dễ dàng được triển khai hiệu quả, đồng thời sẽ tạo được sự khích lệ, niềm cảm hứng, sự tin tưởng, khát vọng vươn lên và hành động mạnh mẽ của kinh tế tư nhân trong Kỷ nguyên mới – Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Vậy, chiến lược phát triển kinh tế tư nhân Việt Nam, như ông đề cập, sẽ tập trung vào những mục tiêu và ưu tiên cụ thể nào trong thời gian tới?

Chiến lược phát triển kinh tế tư nhân đến năm 2030 và năm 2045 mà chúng tôi đề xuất sẽ tập trung xác định rõ định hướng phát triển, cũng như các cơ chế và chính sách hỗ trợ cụ thể cho ba nhóm đối tượng chính gồm doanh nghiệp tư nhân quy mô lớn, doanh nghiệp nhỏ và vừa, và các hộ kinh doanh cá thể.

Đối với các doanh nghiệp lớn, nên khuyến khích họ tham gia vào các “bài toán lớn”, những dự án trọng điểm quốc gia, chuyển dịch từ việc phụ thuộc vào bất động sản – tài chính sang các ngành sản xuất công nghiệp và công nghệ cao.

Đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, chúng tôi nhấn mạnh vào việc tăng cường liên kết và hình thành các chuỗi cung ứng - sản xuất bền vững.

Đối với các hộ kinh doanh cá thể, mục tiêu là tạo điều kiện thuận lợi để họ chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp, nâng cao tính chuyên nghiệp và khả năng cạnh tranh, chiếm lĩnh thị trường trong nước.

Ngoài ra, chiến lược này cũng chú trọng vào việc định hình các ngành ưu tiên chiến lược của Việt Nam. Trong đó, xác định một số lĩnh vực quan trọng như công nghệ bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, năng lượng tái tạo, công nghiệp chế biến, chế tạo, công nghiệp quốc phòng, và các dịch vụ chất lượng cao… Việc tập trung vào những ngành này sẽ tạo ra nền tảng vững chắc cho sự phát triển dài hạn của kinh tế tư nhân, cũng như giúp thu hút đầu tư và định hướng cho các doanh nghiệp.

Một trong những rào cản hiện nay đối với sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân chính là môi trường đầu tư, kinh doanh. Giải pháp đột phá mà Ban đề xuất sắp tới sẽ là gì, thưa ông?

Để tạo đột phá trong cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, cần thực hiện “cuộc cách mạng” số hóa và minh bạch hóa thủ tục hành chính, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn; hoàn thiện hệ thống thể chế kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa; tháo gỡ một cách căn bản các rào cản, điểm nghẽn về tiếp cận thị trường, tiếp cận vốn và các nguồn lực, tiếp cận thông tin, chi phí tuân thủ pháp luật… với mục tiêu đưa Việt Nam thành quốc gia khởi sự kinh doanh thuận lợi và nhanh nhất khu vực ASEAN.

Theo đó, Việt Nam hướng tới đăng ký doanh nghiệp trực tuyến trong một giờ thay vì ba ngày làm việc như quy trình hiện tại, giảm 30% thời gian và chi phí cho các thủ tục khác vào năm 2025, bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết… Điều này có thể thực hiện được bởi độ hoàn thiện về dữ liệu cùng với công nghệ số hiện đại như AI, Bigdata,… tự động đánh giá, sàng lọc để đưa ra quyết định mà hầu như không cần khâu thẩm duyệt trực tiếp của con người.

Để tận dụng tối đa cơ hội từ hội nhập, cần thay đổi cách thức hỗ trợ thông tin thị trường cho doanh nghiệp thông qua việc xây dựng hệ thống tra cứu thông minh ứng dụng AI, cung cấp thông tin chi tiết về từng mặt hàng, dòng thuế, thủ tục, thị trường… Điều này giúp doanh nghiệp hiểu rõ và khai thác hiệu quả các cam kết, tránh tình trạng đàm phán tốn kém mà không mang lại lợi ích thực tế như hiện nay, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận và mở rộng thị trường. Theo đó, Chính phủ nên giao một đầu mối chuyên trách thực hiện việc này.

Cùng với đó, nâng cấp và đổi mới chương trình xúc tiến thương mại quốc gia theo hướng bám sát nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp, tăng cường nguồn lực tài chính và nâng cao năng lực cho các tổ chức xúc tiến thương mại... Việc này đòi hỏi tập trung vào các hoạt động xúc tiến chuyên sâu, dài hạn, thiết lập cơ chế hợp tác chặt chẽ với các hệ thống phân phối lớn, phát huy vai trò của hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài.

Đồng thời, triển khai mạnh mẽ các chương trình thương mại điện tử xuyên biên giới, đặc biệt là cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Việc hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các sàn giao dịch điện tử, xây dựng hạ tầng logistics phù hợp và thiết lập hệ thống thuế, hải quan hiệu quả là rất quan trọng. Đặc biệt, cần chú trọng đến thị trường Trung Quốc, nơi có tiềm năng lớn cho hàng hóa Việt Nam thông qua các sàn thương mại điện tử lớn.

Để đảm bảo môi trường kinh doanh công bằng và minh bạch, cần tăng cường thực thi Luật Cạnh tranh, xử lý nghiêm các hành vi lạm dụng vị thế độc quyền và minh bạch hóa các hoạt động điều tra cạnh tranh. Việc phối hợp giữa Ủy ban Cạnh tranh quốc gia và các cơ quan thuế, hải quan, kiểm toán là cần thiết để theo dõi và xử lý các hành vi thao túng thị trường.

Bên cạnh đó, cần thay đổi cách tiếp cận hỗ trợ từ hỗ trợ đầu tư sang chế độ “thưởng”, đổi mới công tác thanh tra, kiểm tra để tránh trùng lặp và lạm dụng. Việc xây dựng các quy định, chế tài bắt buộc để đẩy mạnh công khai, minh bạch hóa quy trình xây dựng chính sách và tăng cường trách nhiệm giải trình của các cơ quan nhà nước cũng là một yếu tố then chốt.

Đặc biệt, để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, cần thực hiện sàng lọc, loại bỏ những người không đủ năng lực và tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cho những người còn lại. Việc áp dụng các chương trình bồi dưỡng tiền công chức bắt buộc để giáo dục liêm chính và đạo đức công vụ cũng rất quan trọng.

Như ông vừa chia sẻ, chúng ta sẽ có những chiến lược phát triển dành cho các doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp nhỏ và vừa và các hộ kinh doanh cá thể. Những giải pháp cụ thể để “tăng tốc” các doanh nghiệp này thời gian tới sẽ như thế nào, thưa ông?

Để thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ, cần triển khai một loạt các giải pháp đồng bộ.

Trước tiên, việc thúc đẩy phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa năng động, sáng tạo nhanh chóng vươn lên trở thành doanh nghiệp lớn là vô cùng quan trọng. Điều này bao gồm việc xây dựng chương trình quốc gia phát triển 1.000 doanh nghiệp tiên phong đổi mới công nghệ trong các ngành kinh tế trọng yếu và ngành tiềm năng mới nổi của quốc gia; đầu tư xây dựng các khu công nghiệp chuyên biệt với trọng tâm trước mặt là tập trung nâng cấp hơn 1.000 cụm công nghiệp hiện có; rà soát, đánh giá lại hoạt động của các khu công nghiệp, khu chế xuất để có chính sách phát triển phù hợp.

Tiếp theo, cần xây dựng chính sách vượt trội để hình thành và phát triển doanh nghiệp dân tộc quy mô lớn. Điều này bao gồm việc xây dựng chương trình quốc gia phát triển đội ngũ doanh nghiệp dẫn dắt, đi đầu trong các lĩnh vực trọng yếu, có năng lực cạnh tranh toàn cầu, tham gia giải các bài toán quốc gia.

Theo đó, Việt Nam sẽ áp dụng các cơ chế, chính sách vượt trội như ưu đãi về thuế và tín dụng, thành lập quỹ đầu tư quốc gia hoạt động như các quỹ phát triển của Hàn Quốc, Nhật Bản, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, nghiên cứu và phát triển, khuyến khích sáp nhập và mua lại, cũng như hỗ trợ xây dựng thương hiệu quốc tế.

Để tận dụng tiềm năng của các hộ kinh doanh cá thể, cần xây dựng chương trình quốc gia chuyển đổi 5 triệu hộ kinh doanh thành doanh nghiệp. Các biện pháp cần thiết bao gồm xóa bỏ thuế khoán hộ, hạ chuẩn kế toán, cung cấp dịch vụ tư vấn miễn phí và đẩy mạnh công tác truyền thông về lợi ích của việc chuyển đổi.

Thực hiện được điều này sẽ có thể tạo đột phá phát triển của khu vực kinh tế tư nhân, bởi nếu tỷ lệ chuyển đổi thành công 10% thì Việt Nam đã có thêm 500.000 doanh nghiệp và tạo ra không khí toàn dân kinh doanh, khởi nghiệp.

Việc tăng cường kết nối giữa các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp FDI cũng là một yếu tố then chốt. Điều này có thể đạt được thông qua phát triển nền tảng số, hình thành các cụm liên kết ngành, mở rộng mô hình hợp tác công tư và xây dựng cơ chế chia sẻ dữ liệu và thông tin thị trường.

Việc thúc đẩy khởi nghiệp, đặc biệt là khởi nghiệp sáng tạo, là rất quan trọng để tạo ra động lực mới cho khu vực kinh tế tư nhân. Điều này đòi hỏi việc thực hiện mục tiêu đưa Việt Nam vào top 30 quốc gia có hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo tốt nhất thế giới; rà soát và củng cố hoạt động của hơn 200 quỹ đầu tư, 84 vườn ươm, 35 tổ chức thúc đẩy kinh doanh, 20 trung tâm khởi nghiệp sáng tạo trong cả nước, thúc đẩy hơn 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo phát triển thành công; phát huy vai trò của Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC); hỗ trợ các startup tiếp cận nguồn vốn đầu tư với “gói tín dụng” siêu ưu đãi…

Là cơ quan của Đảng, Ban có những đề xuất gì để tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và thúc đẩy sự liên kết của các hiệp hội doanh nghiệp nhằm đảm bảo các chính sách phù hợp với tình hình thực tế?

Để thay đổi căn bản công tác xây dựng và triển khai các chương trình, kế hoạch hành động thực hiện nghị quyết của Đảng, cần thiết lập các quy chế, quy định mới, đi kèm cơ chế kiểm tra, giám sát và chế tài xử lý nghiêm minh, nhằm chấm dứt tình trạng rời rạc, hình thức.

Đồng thời, cần khẩn trương ban hành Nghị quyết mới của Đảng về các giải pháp đột phá phát triển kinh tế tư nhân và doanh nhân Việt Nam trong Kỷ nguyên mới dựa trên tổng kết các nghị quyết đã có. Ngay trước mắt, đánh giá kết quả 3 năm thực hiện Nghị quyết 21-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới, đặc biệt chú trọng xây dựng tổ chức đảng trong khu vực ngoài nhà nước và tăng cường phối hợp giữa cấp ủy với chủ doanh nghiệp tư nhân.

Bên cạnh đó, cần nâng cao hiệu quả hoạt động của các hiệp hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp để phát huy vai trò đại diện và hỗ trợ doanh nghiệp, đồng thời chuẩn hóa hệ thống thống kê, đảm bảo phản ánh chính xác và toàn diện về khu vực kinh tế tư nhân, làm cơ sở cho hoạch định chính sách phù hợp cho từng giai đoạn.

VnEconomy 24/03/2025 18:47

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 12-2025 phát hành ngày 24/3/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:  

https://postenp.phaha.vn/tap-chi-kinh-te-viet-nam/detail/1308