Hôm 7/5, Mỹ bày tỏ quan ngại trước cách hành xử và hăm dọa nguy hiểm ở biển Đông, sau khi nhận được tin tàu Trung Quốc đâm vào các tàu của Việt Nam, đồng thời kêu gọi tất cả các bên kiềm chế.

Theo hãng thông tấn Reuters, từ thủ đô Washington, nữ phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki nhắc lại quan điểm đưa ra trước đó một ngày (6/5) của nước này rằng, việc Trung Quốc triển khai giàn khoan dầu Hải Dương 981 (HD-981) ở khu vực tranh chấp trên biển Đông là "hành động khiêu khích và không giúp ích gì" cho vấn đề an ninh trong khu vực.

"Chúng tôi rất lấy làm lo lắng về cách hành xử và hăm dọa nguy hiểm của tàu bè tại vùng biển có tranh chấp", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ tuyên bố.

"Chúng tôi kêu gọi tất cả các bên hãy hành xử một cách an toàn và thích hợp, kiềm chế và giải quyết những yêu sách chủ quyền một cách hòa bình, thông qua con đường ngoại giao và phù hợp với luật pháp quốc tế".

Trước đó, chiều 7/5, trong cuộc họp báo tại Hà Nội về việc Trung Quốc triển khai HD-981 xâm phạm chủ quyền của Việt Nam ở biển Đông, ông Ngô Ngọc Thu, Phó tư lệnh, Tham mưu trưởng Cảnh sát biển cho biết, đến thời điểm này, Trung Quốc đã điều 80 tàu tham gia bảo vệ, phục vụ cho giàn khoan HD-981, trong đó có 7 tàu quân sự cùng nhiều tàu hải giám, hải cảnh, tàu cá…

Ngoài ra hàng ngày còn có hàng chục tốp máy bay hoạt động trên khu vực. Một nhóm tàu cá vũ trang và tàu quân sự đã vào các đảo Lý Sơn từ 50-60 hải lý, ông Thu cho biết thêm.

Khi các tàu cảnh sát biển và kiểm ngư của Việt Nam ra kiểm tra, ngăn chặn thì tàu bảo vệ của Trung Quốc, với sự hỗ trợ của máy bay tầm thấp, đã chủ động đâm thẳng vào tàu Việt Nam, dùng vòi rồng, súng bắn nước làm hư hỏng, gây thương tích cho các thuyền viên.

Đáng chú ý, theo ông Thu, trong khi Việt Nam chưa sử dụng bất kỳ một tàu quân sự nào để phản đối hành động trên, thì phía Trung Quốc đã đưa các tàu đã được trang bị đầy đủ vũ khí, sẵn sàng chiến đấu.

Ông Thu cho biết, các lực lượng thực thi pháp luật của Việt Nam đã có mặt kịp thời tại hiện trường, tiến hành quyền kiểm tra, ngăn chặn hành động xâm phạm trái phép của giàn khoan và lực lượng tàu bảo vệ của Trung Quốc trong vùng biển Việt Nam. Trong quá trình thực thi pháp luật trên biển, lực lượng thực thi pháp luật của Việt Nam đã kiên trì, kiềm chế trước những hành động hung hăng, ngang ngược của các tàu Trung Quốc.

Ngày 1/5, cơ quan chức năng Việt Nam phát hiện giàn khoan HD-981 và 3 tàu dịch vụ dầu khí của Trung Quốc di chuyển từ tây bắc đảo Tri Tôn (thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam) xuống phía nam. Đến 16 giờ ngày 2/5, HD-981 được thả trôi tại tọa độ 15 độ 29 phút 58 giây vĩ Bắc - 111 độ 12 phút 06 giây kinh Đông, phía nam đảo Tri Tôn, sâu vào trong thềm lục địa của Việt Nam 80 hải lý, cách đảo Lý Sơn 119 hải lý, cách bờ biển Việt Nam 130 hải lý.

Khu vực xâm phạm của Trung Quốc nằm trên tuyến hàng hải quốc tế đi qua vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam đe dọa nghiêm trọng đến an ninh, an toàn hàng hải, ảnh hưởng đến các nước trong khu vực và trên thế giới. Việc làm sai trái trên của Trung Quốc làm ảnh hưởng đến quan hệ và thỏa thuận cấp cao giữa Việt Nam-Trung Quốc, gây mất lòng tin của Việt Nam và cộng đồng quốc tế.

Cũng trong cuộc họp báo ngày 7/5 tại Washington, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Psaki cho biết rằng Mỹ đã nhận được báo cáo về việc cảnh sát Philippine bắt giữ các tàu đánh cá của Trung Quốc và Philippines cùng các ngư dân chuyên chở rùa biển bất hợp pháp ở biển Đông. Bà hối thúc Trung Quốc và Philippines hợp tác giải quyết với nhau bằng ngoại giao.