Sáng 29/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội Khóa XV, Quốc hội đã biểu quyết thông qua dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) với đa số đại biểu tán thành. Luật vừa được Quốc hội thông qua gồm 11 chương, với 141 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.

CHỈ ĐƯỢC RÚT BẢO HIỂM XÃ HỘI MỘT LẦN TRONG MỘT SỐ TRƯỜNG HỢP ĐẶC BIỆT

Theo Luật mới được thông qua, Quốc hội biểu quyết lựa chọn phương án người lao động bắt đầu đi làm và tham gia hệ thống bảo hiểm xã hội từ sau ngày 1/7/2025 sẽ không được rút bảo hiểm xã hội một lần. Trước đó, dự thảo Luật đưa ra 2 phương án.

Phương án 1: Người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội trước ngày luật này có hiệu lực thi hành (dự kiến ngày 1/7/2025), sau 12 tháng không tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, tự nguyện và thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm, thì được rút bảo hiểm xã hội một lần. Sau thời gian luật có hiệu lực thi hành sẽ không được rút bảo hiểm xã hội một lần nữa.

Phương án 2: Sau 12 tháng người lao động không tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, tự nguyện và có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm thì được rút bảo hiểm xã hội một lần, nhưng không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào Quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian còn lại được bảo lưu để tiếp tục tham gia khi có điều kiện và hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội.

Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh, cho biết về điều kiện hưởng bảo hiểm xã hội một lần, do còn có ý kiến khác nhau, để bảo đảm dân chủ, trách nhiệm, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo lấy Phiếu xin ý kiến đại biểu Quốc hội về nội dung này.

Kết quả cho thấy, có 355/487 đại biểu cho ý kiến. Trong đó, có 310/355 đại biểu Quốc hội (chiếm tỷ lệ 87,32% số đại biểu cho ý kiến) lựa chọn Phương án 1; có 38/355 đại biểu Quốc hội (chiếm tỷ lệ 10,70% số đại biểu cho ý kiến) lựa chọn Phương án 2; có 07/355 đại biểu Quốc hội (chiếm tỷ lệ 1,97% đại biểu cho ý kiến) không lựa chọn 1 trong 2 phương án mà đề xuất phương án khác.

“Căn cứ kết quả xin ý kiến, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin phép Quốc hội cho tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật theo Phương án 1, là phương án được đa số đại biểu Quốc hội lựa chọn. Đây cũng là Phương án Chính phủ ưu tiên lựa chọn khi trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6", Chủ nhiệm Nguyễn Thúy Anh thông tin.

Theo đó, người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành, đã chấm dứt tham gia bảo hiểm xã hội, sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm xã hội tự nguyện, có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm, có đề nghị thì được hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Bên cạnh đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng, phương án được đa số đại biểu lựa chọn cũng là phương án có nhiều ưu điểm hơn.

Đó là, bảo đảm tính kế thừa quy định hiện hành, không làm ảnh hưởng nhiều đến gần 18 triệu người đang tham gia bảo hiểm xã hội, nên sẽ hạn chế gây xáo trộn trong xã hội.

Phương án này thể chế hóa đúng tinh thần của Nghị quyết số 28-NQ/TW, “giảm tình trạng hưởng bảo hiểm xã hội một lần, theo hướng tăng quyền lợi nếu bảo lưu thời gian tham gia bảo hiểm xã hội để hưởng chế độ hưu trí”, và hạn chế được tình trạng một người tham gia bảo hiểm xã hội có nhiều lần hưởng bảo hiểm xã hội một lần thời gian qua.

Quy định như dự thảo cũng hướng tới tiếp cận theo tiêu chuẩn, thông lệ quốc tế về bảo hiểm xã hội, và góp phần thích ứng với tốc độ già hóa dân số rất nhanh hiện nay ở nước ta.

Về lâu dài, người tham gia mới sẽ chỉ còn hưởng bảo hiểm xã hội một lần trong một số trường hợp đặc biệt. Qua đó, sẽ góp phần gia tăng số người ở lại hệ thống để được thụ hưởng các chế độ của bảo hiểm xã hội, từ chính quá trình tích lũy khi tham gia bảo hiểm xã hội của mình.

Từ đó, giảm gánh nặng cho cả xã hội, ngân sách Nhà nước sau này ưu tiên cân đối nguồn lực để thực hiện các chính sách, chế độ mang tính chất bảo trợ xã hội.

CÓ GIẢI PHÁP CĂN CƠ HỖ TRỢ LAO ĐỘNG KHÓ KHĂN

Cũng theo Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh, Luật mới tuy có quy định về việc hưởng bảo hiểm xã hội một lần, song Ủy ban Thường vụ Quốc hội không mong muốn người lao động yêu cầu nhận bảo hiểm xã hội một lần. Thay vào đó, họ cần tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội để bảo đảm an sinh xã hội lâu dài.

Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hết sức lưu ý Chính phủ trong thời gian tới cần phải có giải pháp căn cơ, để hỗ trợ người lao động tham gia bảo hiểm xã hội gặp khó khăn trước mắt trong cuộc sống, như có chính sách tín dụng phù hợp.

Đồng thời, tiếp tục rà soát, bổ sung, hoàn thiện chính sách pháp luật về lao động, việc làm, như Luật Việc làm, Luật An toàn, vệ sinh lao động..., để duy trì ổn định việc làm, thu nhập, tư vấn, kết nối, hướng nghiệp, đào tạo, chuyển nghề để người lao động có việc làm bền vững.

Đặc biệt, cần đẩy mạnh giải pháp về truyền thông để người lao động hiểu được lợi ích của việc hưởng lương hưu hằng tháng, và những bất lợi khi lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần. Cùng với việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, và thực hiện chế tài xử phạt đối với hành vi vi phạm về bảo hiểm xã hội…