Luật Việc làm năm 2025, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 với những điều chỉnh mới, đã làm rõ hơn các quy định về bảo hiểm thất nghiệp, một chính sách an sinh xã hội thiết yếu nhằm hỗ trợ người lao động khi gặp khó khăn về việc làm.

Bên cạnh quy định rõ các đối tượng phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp, Luật cũng đề cập các trường hợp được miễn trừ và trách nhiệm của người sử dụng lao động.

Tại Điều 31 Luật Việc làm năm 2025 xác định rõ những trường hợp không thuộc diện tham gia bảo hiểm thất nghiệp, bao gồm: Người lao động đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, hoặc trợ cấp hằng tháng theo quy định của Chính phủ, hoặc đã đủ điều kiện hưởng lương hưu. Điều này tránh trùng lặp quyền lợi an sinh. Ngoài ra, là nhóm người lao động đang làm việc theo hợp đồng thử việc; người lao động là người giúp việc gia đình cũng không thuộc diện phải tham gia.

Bên cạnh đó, trách nhiệm tham gia bảo hiểm thất nghiệp không chỉ thuộc về người lao động mà còn thuộc về các tổ chức, cá nhân sử dụng lao động. Luật mới quy định cụ thể: Cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập; các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp thuộc Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và tổ chức cơ yếu; các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội khác; cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam; doanh nghiệp, tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, hộ kinh doanh và các tổ chức, cá nhân khác có thuê mướn, sử dụng lao động theo quy định.

Đặc biệt, Luật mở ra tầm nhìn về việc mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp trong tương lai. Theo đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ quyết định việc tham gia bảo hiểm thất nghiệp đối với các đối tượng khác ngoài những nhóm đã được liệt kê (nhưng có việc làm, thu nhập ổn định, thường xuyên), dựa trên đề xuất của Chính phủ phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội từng thời kỳ.

Về độ bao phủ, Luật Việc làm năm 2025 đã xác định phạm vi người lao động phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp.

Cụ thể, hầu hết người làm việc theo hợp đồng, bao gồm người có hợp đồng lao động không xác định thời hạn và hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên.

Đặc biệt, Luật nhấn mạnh rằng ngay cả khi hợp đồng có tên gọi khác, nếu nội dung thể hiện rõ về việc làm có trả công, tiền lương và chịu sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên, thì vẫn thuộc diện tham gia bảo hiểm thất nghiệp.

Người làm việc không trọn thời gian, những người này cũng phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp nếu có tiền lương trong tháng bằng, hoặc cao hơn mức tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thấp nhất, theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội.

Người làm việc theo hợp đồng làm việc, đây là một loại hình hợp đồng phổ biến trong các đơn vị sự nghiệp công lập, cũng thuộc diện bắt buộc tham gia.

Các chức danh quản lý có hưởng lương, bao gồm người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp; cũng như các chức danh quản lý được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã (như thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc, thành viên Ban kiểm soát), nếu có hưởng tiền lương.

Đáng chú ý, nếu một người lao động đồng thời thuộc nhiều đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp khác nhau theo các quy định trên, họ và người sử dụng lao động có trách nhiệm tham gia bảo hiểm thất nghiệp cùng với việc tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Điều này nhằm đảm bảo tính toàn diện và không bỏ sót đối tượng.

Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, những quy định mới tại Luật Việc làm năm 2025 thể hiện sự nỗ lực của Việt Nam trong việc hoàn thiện chính sách an sinh xã hội, đặc biệt là bảo hiểm thất nghiệp.

Việc làm rõ các loại hợp đồng lao động, kể cả những thỏa thuận "tên gọi khác", cho thấy ý chí của nhà lập pháp trong việc tránh các kẽ hở pháp lý, đảm bảo quyền lợi cho người lao động dù dưới bất kỳ hình thức hợp đồng nào.