Tại Việt Nam, dù mới chỉ đang ở giai đoạn đầu của chuyển đổi xanh, kinh tế xanh, song giới chuyên gia nhận định, xu hướng việc làm xanh sẽ càng mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.

Nhân dịp đầu Xuân mới, Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy phỏng vấn bà Cao Lê Thanh Loan, Giám đốc cấp cao, Dịch vụ khoán việc & Cho thuê lại lao động - Convenience miền Nam và Dịch vụ Tư vấn về nhân sự, ManpowerGroup Việt Nam, xung quanh câu chuyện này.

PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG, GIA TĂNG THƯƠNG HIỆU DOANH NGHIỆP

Theo quan sát của bà, hiện nay việc nhận thức và thực hành việc làm xanh tại các doanh nghiệp Việt Nam đang diễn ra như thế nào?

So với nhiều nước phát triển đã đi trước, Việt Nam hiện mới chỉ đang ở giai đoạn đầu của chuyển đổi xanh, kinh tế xanh. Các doanh nghiệp hiện nay vẫn còn loay hoay, mơ hồ về khái niệm việc làm xanh, chưa hiểu được ý nghĩa cũng như tác động của việc làm xanh như thế nào đến doanh nghiệp, xã hội, môi trường… Do đó, xu hướng tuyển dụng hay việc làm xanh mới chỉ thấy rõ ở một bộ phận nhỏ doanh nghiệp, mà phần lớn là các công ty đa quốc gia, tập đoàn lớn của Việt Nam, mặc dù vẫn còn nhiều tiềm năng phát triển. Tuy nhiên, ngày càng nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đã nhận thức được xu hướng này và đang chuyển mình để đáp ứng tiêu chuẩn chung của thế giới.

Đâu là những lĩnh vực, ngành nghề sẽ có nhiều cơ hội phát triển thành nghề xanh, từ đó tạo thêm nhiều việc làm xanh trong thời gian tới. Bà có nghĩ rằng thị trường Việt Nam trong tương lai sẽ cần nguồn nhân lực lớn trong lĩnh vực này?

Theo số liệu thống kê về tuyển dụng việc làm xanh mà ManpowerGroup Việt Nam đã tuyển trong giai đoạn 2023-2024, nhu cầu tuyển dụng việc làm xanh hiện cao nhất trong lĩnh vực sản xuất (33%). Theo sau đó là các ngành như: khoa học đời sống và chăm sóc sức khỏe; công nghệ; năng lượng; giao thông vận tải và logistics, nông nghiệp…Bên cạnh đó, nhiều ngành cũng đang định hướng chuyển đổi xanh. Khảo sát toàn cầu của ManpowerGroup cho thấy, 70% doanh nghiệp toàn cầu đã hoặc đang có kế hoạch tuyển dụng nhân lực xanh. Do vậy, chúng tôi tin rằng xu hướng việc làm xanh tại Việt Nam sẽ càng mạnh mẽ hơn trong thời gian tới, đòi hỏi số lượng lớn nhân lực xanh có chuyên môn trong các lĩnh vực.         

Như bà chia sẻ thì cơ hội trong lĩnh vực này còn rất lớn, vậy doanh nghiệp và người lao động sẽ được hưởng lợi gì khi tham gia vào thị trường việc làm xanh?

Chúng tôi nhận thấy rằng tác động xanh hay trách nhiệm môi trường, xã hội, quản trị (ESG) của doanh nghiệp đang ngày càng được nhiều người quan tâm. Không chỉ nhằm gia tăng tính linh hoạt và ứng phó với các thách thức trong bối cảnh kinh doanh nhiều biến động, việc phát triển bền vững của doanh nghiệp còn nhằm gia tăng thương hiệu doanh nghiệp và đáp ứng lại kỳ vọng của các bên như đối tác, nhà đầu tư, người tiêu dùng và người lao động.

Đối với người lao động, sự phát triển của các ngành công nghiệp xanh tạo ra nhiều cơ hội thăng tiến cũng như việc làm mới. Ngoài ra, người lao động trong các ngành xanh thường được đào tạo và phát triển các kỹ năng mới, giúp họ nâng cao năng lực và giá trị bản thân.

Hơn nữa, các doanh nghiệp xanh cũng thường chú trọng đến việc tạo ra môi trường làm việc an toàn, giảm thiểu các rủi ro và chú trọng đến sức khỏe, hạnh phúc toàn diện của người lao động. Làm việc trong các doanh nghiệp có trách nhiệm với môi trường giúp người lao động cảm thấy tự hào và gắn kết với công việc hơn. Đôi khi việc làm xanh có thể tốn chi phí hơn của doanh nghiệp, nhưng người lao động chưa chắc đã nhận được lương cao hơn. Song, họ có thể nhận được những giá trị khác không đo đếm được bên ngoài thu nhập.

THAY ĐỔI NHẬN THỨC VỀ VIỆC LÀM XANH VÀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Việc thực thi việc làm xanh tại Việt Nam đang gặp phải những thách thức nào, thưa bà?

Thách thức đầu tiên mà doanh nghiệp tại Việt Nam đang gặp phải trong việc triển khai việc làm xanh là lãnh đạo doanh nghiệp có tâm lý ngại thay đổi, một phần do thói quen, văn hóa, cũng như thiếu nhận thức và hiểu biết về phát triển bền vững.

Do khái niệm về phát triển bền vững hay trách nhiệm ESG vẫn còn mới tại Việt Nam, nên tại một số doanh nghiệp, ban lãnh đạo vẫn chưa hiểu được tính cần thiết của việc chuyển đổi xanh.

Thách thức thứ hai, các bên liên quan tới doanh nghiệp như nhà đầu tư, người lao động, hay nhà cung ứng cũng thiếu nhận thức về việc làm xanh, cơ hội về việc làm xanh chưa có nhiều, chưa hiểu được việc làm xanh có tác động thế nào trong tương lai, hay đóng góp ra sao đến phát triển bền vững, hoặc đem lại lợi ích gì cho họ. 

Thách thức thứ ba, khan hiếm lao động có kiến thức và kỹ năng xanh. Do nhu cầu nhân lực xanh càng ngày càng cao mà số lượng lao động sở hữu kiến thức và kỹ năng xanh trên thị trường không có nhiều, nên doanh nghiệp hiện đang gặp khó khăn trong việc tuyển dụng. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp cũng gặp khó khăn trong việc xác định các vị trí việc làm xanh và kỹ năng xanh cần thiết cho sự phát triển của tổ chức. Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong cách thức triển khai chiến lược xây dựng, phát triển, tuyển dụng việc làm xanh hay công nghệ.

Đặc biệt, chi phí là một trong những rào cản của các doanh nghiệp trong việc chuyển đổi xanh. Để có thể áp dụng các vị trí việc làm xanh thì nhiều ngành nghề (ví dụ như sản xuất, tài chính) đòi hỏi doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ và quy trình sản xuất xanh. Nhưng chi phí ban đầu thường rất cao, gây khó khăn cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Thách thức thứ tư, thiếu cơ chế, chính sách hoàn thiện. So với các nước phát triển và đã đi trước về kinh tế xanh thì các văn bản pháp luật và chính sách hướng tới kinh tế xanh tại Việt Nam chưa được hoàn thiện, thiếu hướng dẫn cụ thể chi tiết cho từng ngành.

Để tháo gỡ những “điểm nghẽn” nhằm phát triển thị trường việc làm xanh tại Việt Nam, theo bà đâu sẽ là bước đi cần hướng đến, và những giải pháp nào cần được ưu tiên?

Trước mắt, cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục cho cả doanh nghiệp và người lao động mọi lĩnh vực, ngành nghề về ý nghĩa và tầm quan trọng của chuyển đổi xanh, giúp họ thường xuyên cập nhật những xu hướng lao động – việc làm mới trên mọi ngành nghề. Cần thay đổi nhận thức, thói quen của mọi người không chỉ về việc làm xanh mà cả về phát triển bền vững.

Doanh nghiệp cần có thêm đội ngũ nội bộ hoặc sự hỗ trợ từ bên ngoài như các đơn vị tư vấn để tìm ra hướng đi, cách thức phát triển bền vững, xây dựng việc làm xanh…, giúp tối ưu hóa chi phí và tăng lợi nhuận. Việc này cũng mở ra xu hướng về việc làm. Đồng thời, cần nhanh chóng hoàn thiện các cơ chế, chính sách hỗ trợ, thúc đẩy, hướng dẫn đầy đủ về thực hiện chuyển đổi xanh cũng như triển khai việc làm xanh cho các doanh nghiệp.

Về lâu dài, nhân lực và kỹ năng là những yếu tố then chốt nhất nếu muốn phát triển thị trường việc làm xanh. Các cơ sở đào tạo cần nắm bắt được xu hướng việc làm, nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, ngành nghề để triển khai đào tạo các kiến thức, kỹ năng xanh phù hợp cho học sinh, sinh viên, người lao động bám sát với thực tiễn. Cần có sự phối hợp và đồng hành giữa ba bên là cơ sở đào tạo – doanh nghiệp – người lao động.

Chuyển đổi xanh – một phần trong phát triển bền vững là một con đường dài và cần thời gian nhất định mới thấy được kết quả. Doanh nghiệp cần xác định được điều này để xây dựng chiến lược phát triển, tuyển dụng, cũng như đầu tư phù hợp với từng giai đoạn trong dài hạn.

Người lao động để tham gia vào thị trường việc làm xanh sẽ cần chuẩn bị những hành trang gì?

Không có một giới hạn nào về ngành nghề, chuyên môn nào mới có thể làm các công việc xanh. Tuy nhiên, người lao động cần liên tục trau dồi bộ “kỹ năng xanh” của mình, cập nhật những công nghệ mới hay xu hướng, mô hình thực hành xanh. Chúng tôi cho rằng “kỹ năng xanh” là những kiến thức, kỹ năng mềm và kiến thức chuyên môn, giá trị và thái độ cần thiết để sống, phát triển, và hỗ trợ một xã hội bền vững, sử dụng tài nguyên hiệu quả.

Ngoài ra, người lao động cũng cần chú trọng trau dồi kỹ năng ngoại ngữ, kỹ năng mềm, như kỹ năng phân tích, tư duy phản biện, kỹ năng quản lý…để làm việc hiệu quả. Quan trọng nhất là phải thay đổi được nhận thức về phát triển bền vững, văn hóa ứng xử, thói quen và hành động hằng ngày.

Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 4 + 5/2025 phát hành ngày 27/1 – 9/2/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại :

https://postenp.phaha.vn/tap-chi-kinh-te-viet-nam/detail/1194