Công nghiệp bán dẫn là một trong những ngành công nghiệp lớn trên thế giới, với giá trị hiện tại đạt khoảng 600 tỷ USD và có xu hướng ngày càng tăng. Chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu hiện nay rất phức tạp, vì bao gồm nhiều bước từ quá trình sản xuất nguyên liệu đến sản xuất thành phẩm, phân phối… được phân theo ba khâu chính là thiết kế, chế tạo và đóng gói.

Không quốc gia nào có thể đảm đương được toàn bộ chuỗi giá trị. Hoa Kỳ, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc)... và một số nước EU đang đóng vai trò quan trọng hàng đầu chuỗi cung ứng này.

Tuy nhiên thời gian gần đây, sự cạnh tranh công nghiệp bán dẫn giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc ngày càng gay gắt, xu hướng dịch chuyển các nhà máy chế tạo chip bán dẫn từ Trung Quốc, Đài Loan sang các nước khác tăng lên, trong đó có Việt Nam.

Mới đây, Việt Nam đã chính thức ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn và phê duyệt Chương trình phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, tầm nhìn 2050. Trong đó, giai đoạn I (2024 - 2030), Chính phủ đặt mục tiêu thu hút đầu tư nước ngoài có chọn lọc, hình thành ít nhất 100 doanh nghiệp thiết kế, 1 nhà máy chế tạo chip bán dẫn quy mô nhỏ và 10 nhà máy đóng gói, kiểm thử sản phẩm bán dẫn, phát triển một số sản phẩm bán dẫn chuyên dụng trong một số ngành, lĩnh vực.

Quy mô doanh thu công nghiệp bán dẫn trong giai đoạn này tại Việt Nam sẽ đạt trên 25 tỷ USD/năm, giá trị gia tăng đạt từ 10 - 15%. Giai đoạn 2 (2030 - 2040), Việt Nam sẽ trở thành một trong các trung tâm về công nghiệp bán dẫn, điện tử toàn cầu. Còn giai đoạn 3 (2040 - 2050), Việt Nam sẽ trở thành quốc gia thuộc nhóm các quốc gia đi đầu trên thế giới về công nghiệp bán dẫn, điện tử.

CƠ HỘI CHO BẮC GIANG  

Mục tiêu, bước đi trong phát triển công nghiệp bán dẫn của Việt Nam là cơ hội cho Bắc Giang phát triển lĩnh vực này.

Những năm gần đây, Bắc Giang dần nổi lên là một trung tâm công nghiệp mới trong vùng Trung du và miền núi phía Bắc. Bắc Giang sẽ sớm trở thành “cứ điểm” công nghiệp bán dẫn trong tương lai gần bởi nhiều yếu tố.

Thứ nhất, vị trí địa lý giúp Bắc Giang dễ dàng kết nối với các vùng kinh tế trọng điểm, cửa khẩu, sân bay, cảng biển. Chính vì điều đó Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch vùng Trung du và miền núi phía Bắc thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó xác định phát triển Bắc Giang trở thành trung tâm sản xuất chất bán dẫn, công nghiệp hỗ trợ.

Thứ hai, Bắc Giang đã chú trọng dành nguồn lực đầu tư hạ tầng giao thông, tạo ra nhiều không gian phát triển mới. Theo Quy hoạch tỉnh, đến năm 2030, Bắc Giang sẽ có 29 khu công nghiệp, 63 cụm công nghiệp với diện tích đất phát triển công nghiệp khoảng 10 nghìn ha. Hiện nay hệ thống cấp điện, cấp nước, thông tin liên lạc tương đối hoàn chỉnh, bảo đảm thu hút những dự án đầu tư quy mô lớn.

Thứ ba, môi trường đầu tư kinh doanh của tỉnh được cải thiện mạnh mẽ, chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI năm 2022 đứng thứ 2 toàn quốc; năm 2023 tiếp tục đứng trong tốp 5 toàn quốc. Tỉnh luôn đồng hành với các nhà đầu tư, coi thành công của nhà đầu tư là thành công của tỉnh.

Thứ tư, Bắc Giang có tiềm lực, thế mạnh về nguồn nhân lực, bảo đảm cung ứng cho công nghiệp bán dẫn. Hiện tại dân số của tỉnh khoảng 2 triệu người, trong đó có hơn 60% trong độ tuổi lao động. Uỷ ban nhân dân tỉnh đã ban hành Kế hoạch đào tạo nhân lực phục vụ ngành công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI) trên địa bàn tỉnh đến năm 2030.

Kế hoạch đặt mục tiêu hỗ trợ đào tạo cho 3.000 nhà giáo, sinh viên tham gia học trình độ đại học, sau đại học các ngành, nghề phục vụ công nghiệp bán dẫn, AI ở trong nước và nước ngoài. Đào tạo cho 3.500 lao động trình độ cao đẳng, trong đó có khoảng 2.500 lao động học các ngành, nghề phục vụ công nghiệp bán dẫn và 1.000 lao động học các ngành, nghề lĩnh vực công nghệ thông tin, AI…

Thứ năm, Bắc Giang đã có tiền đề để phát triển công nghiệp bán dẫn. Hiện tại, tỉnh đã thu hút được 3 nhà đầu tư FDI sản xuất chất bán dẫn bao gồm: Công ty TNHH Hana Micron Vina đầu tư 643 triệu USD; Công ty TNHH Si Flex Việt Nam đầu tư 299 triệu USD; Công ty TNHH Synergie Cad Việt Nam đầu tư 21,2 triệu USD. Năm 2023 tổng doanh thu về sản xuất chất bán dẫn của cả 3 công ty đạt gần 18 nghìn tỷ đồng. Đây là những tiền đề để Bắc Giang tiếp tục thu hút các “ông lớn” sản xuất chất bán dẫn đầu tư vào địa bàn tỉnh.

ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP PHÙ HỢP

Trước cơ hội tham gia vào chuỗi sản xuất chất bán dẫn của thế giới, Bắc Giang cần thực hiện những bước đi thích hợp nhưng phải hết sức khẩn trương, quyết liệt.

Trên cơ sở Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn của Việt Nam, những lợi thế tiềm lực sẵn có, Bắc Giang cần xác định kế hoạch cụ thể phát triển công nghiệp bán dẫn trên địa bàn tỉnh.

Trong 3 công đoạn thiết kế, chế tạo và đóng gói, kiểm thử, cần lựa chọn khâu phù hợp với khả năng của tỉnh. Có lẽ, trong giai đoạn từ nay đến 2030, Bắc Giang nên chú trọng thu hút doanh nghiệp đóng gói, kiểm thử sản phẩm bán dẫn. Triển khai áp dụng linh hoạt các chính sách phát triển công nghiệp bán dẫn của Trung ương (khi được ban hành), nhất là các chính sách ưu đãi, cơ chế đặc thù phù hợp...

Cần chuẩn bị hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đáp ứng được yêu cầu đòi hỏi của các doanh nghiệp FDI bán dẫn “khó tính”. Từng bước xây dựng hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn gắn với phát triển công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp điện tử, công nghiệp phụ trợ trên địa bàn tỉnh.

Thực hiện tốt Kế hoạch đào tạo nhân lực phục vụ ngành công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI) trên địa bàn tỉnh đến năm 2030. Các đơn vị đào tạo nghề trong tỉnh cần tăng cường hợp tác quốc tế và chuẩn hóa quy trình đào tạo.

Tỉnh cũng cần có chính sách đặc thù thu hút nhân sự có trình độ cao về chất bán dẫn, AI, điện tử... về làm việc tại tỉnh. Khuyến khích các doanh nghiệp thành lập các trung tâm nghiên cứu, hợp tác với các viện nghiên cứu và trường đại học để phát triển công nghệ tiên tiến, sản phẩm mới, hình thành trung tâm đổi mới sáng tạo trong ngành công nghiệp bán dẫn tại tỉnh.