Đầu tư năng lượng toàn cầu đạt kỷ lục 3,3 nghìn tỷ USD năm 2025

Ngày 5/6, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) công bố báo cáo Đầu tư năng lượng thế giới thường niên. Báo cáo cho biết rằng sự gia tăng chi tiêu cho năng lượng sạch sẽ thúc đẩy đầu tư năng lượng toàn cầu lên mức kỷ lục 3,3 nghìn tỷ USD trong năm 2025, bất chấp bất ổn kinh tế và căng thẳng địa chính trị.

Theo báo cáo, xu hướng đầu tư ngày nay cho thấy rõ ràng một kỷ nguyên điện mới đang đến gần. Một thập kỷ trước, đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch cao hơn 30% so với đầu tư vào sản xuất điện, lưới điện và lưu trữ. Năm nay, đầu tư vào điện dự kiến ​​sẽ cao hơn khoảng 50% so với tổng số tiền chi cho việc đưa dầu, khí đốt tự nhiên và than ra thị trường.

ĐIỆN MẶT TRỜI THU HÚT ĐẦU TƯ HƠN BẤT KỲ NGUỒN NĂNG LƯỢNG SẠCH NÀO KHÁC

Các công nghệ năng lượng sạch, bao gồm năng lượng tái tạo, hạt nhân và lưu trữ năng lượng, sẽ thu hút 2,2 nghìn tỷ USD đầu tư, gấp đôi con số dự kiến ​​dành cho nhiên liệu hóa thạch.

Đầu tư vào năng lượng mặt trời, cả quy mô tiện ích và trên mái nhà, dự kiến ​​sẽ đạt 450 tỷ USD vào năm 2025, trở thành khoản đầu tư lớn nhất trong danh mục đầu tư năng lượng toàn cầu.

Dòng vốn đổ vào năng lượng hạt nhân đã tăng 50% trong năm năm qua và đang trên đà đạt khoảng 75 tỷ USD vào năm 2025. 

Nhu cầu điện tăng nhanh cũng hỗ trợ cho việc tiếp tục đầu tư vào nguồn cung than, chủ yếu ở Trung Quốc và Ấn Độ. Năm 2024, Trung Quốc bắt đầu xây dựng gần 100 gigawatt nhà máy điện than mới, đẩy mức phê duyệt toàn cầu đối với các nhà máy điện than lên mức cao nhất kể từ năm 2015.

Đầu tư vào lưu trữ pin cũng đang tăng nhanh chóng, tăng vọt lên trên 65 tỷ USD trong năm nay. Pin được coi là một cách để giảm thiểu tính không liên tục của các dự án năng lượng tái tạo, bằng cách lưu trữ điện trong thời gian nguồn cung điện dư thừa và xả điện khi nhu cầu sử dụng lên cao điểm. Tuy nhiên, đầu tư vào công nghệ này vẫn chậm hơn so với năng lượng mặt trời và năng lượng gió.

Ngược lại, đầu tư vào dầu khí dự kiến ​​sẽ giảm do giá và kỳ vọng nhu cầu thấp hơn. Theo báo cáo, giá dầu thấp hơn và kỳ vọng về nhu cầu sẽ dẫn đến sự sụt giảm đầu tiên theo năm trong đầu tư dầu kể từ cuộc khủng hoảng dịch Covid năm 2020.

Mức giảm dự kiến ​​6% chủ yếu là do sự sụt giảm mạnh trong chi tiêu cho dầu chặt của Hoa Kỳ. Ngược lại, đầu tư vào các cơ sở khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) mới đang trên đà tăng mạnh khi các dự án mới tại Hoa Kỳ, Qatar, Canada và các nơi khác chuẩn bị đi vào hoạt động. Từ năm 2026 đến năm 2028, thị trường LNG toàn cầu sẽ trải qua mức tăng trưởng công suất lớn nhất từ ​​trước đến nay.

Giám đốc điều hành IEA Fatih Birol, cho biết trong bối cảnh bất ổn về địa chính trị và kinh tế đang làm lu mờ triển vọng của thế giới năng lượng.

"Chúng tôi thấy an ninh năng lượng đang trở thành động lực chính thúc đẩy tăng trưởng đầu tư toàn cầu trong năm nay lên mức kỷ lục 3,3 nghìn tỷ USD khi các quốc gia và công ty tìm cách tự bảo vệ mình khỏi nhiều rủi ro", ông cho biết.

"Bức tranh kinh tế và thương mại đang phát triển nhanh chóng có nghĩa một số nhà đầu tư đang áp dụng cách tiếp cận chờ đợi và xem xét đối với các phê duyệt dự án năng lượng mới, nhưng ở hầu hết các lĩnh vực, chúng tôi vẫn chưa thấy những tác động đáng kể đối với các dự án hiện có".

TRUNG QUỐC LÀ QUỐC GIA DẪN ĐẦU ĐẦU TƯ NĂNG LƯỢNG SẠCH TOÀN CẦU

Tuy nhiên, IEA cũng cảnh báo rằng đầu tư vào lưới điện, ở mức 400 tỷ USD mỗi năm, đang thấp hơn chi tiêu cho sản xuất điện và điện khí hóa. Điều này có thể gây rủi ro cho an ninh điện.

Theo cơ quan này, đầu tư vào lưới điện cần phải tăng lên gần bằng với chi tiêu cho sản xuất điện vào đầu những năm 2030 để duy trì an ninh điện, nhưng điều này đang bị kìm hãm bởi thủ tục hành chính rườm rà và chuỗi cung ứng chặt chẽ đối với máy biến áp và cáp.

Mặt khác, mô hình chi tiêu cho năng lượng vẫn còn không đồng đều trên toàn cầu. 

Giám đốc điều hành IEA Fatih Birol cũng cho biết thêm khi IEA công bố ấn bản đầu tiên của báo cáo Đầu tư năng lượng thế giới cách đây gần mười năm, báo cáo cho thấy đầu tư năng lượng vào Trung Quốc năm 2015 chỉ nhỉnh hơn một chút so với Hoa Kỳ. Hiện nay, Trung Quốc là nhà đầu tư năng lượng lớn nhất trên toàn cầu, chi tiêu cho năng lượng gấp đôi Liên minh châu Âu - và gần bằng EU và Hoa Kỳ cộng lại.

Cụ thể, báo cáo cho biết trong thập kỷ qua, thị phần chi tiêu năng lượng sạch toàn cầu của Trung Quốc đã tăng từ một phần tư lên gần một phần ba, được hỗ trợ bởi các khoản đầu tư chiến lược vào nhiều công nghệ khác nhau, bao gồm năng lượng mặt trời, gió, thủy điện, hạt nhân, pin và xe điện. Chi tiêu toàn cầu cho dầu khí đang hướng về Trung Đông.

Trong khi đó, nhiều nền kinh tế đang phát triển, đặc biệt là ở Châu Phi, đang phải vật lộn để huy động vốn cho cơ sở hạ tầng năng lượng.

Hiện nay, Châu Phi chỉ chiếm 2% đầu tư năng lượng sạch toàn cầu. Mặc dù là nơi sinh sống của 20% dân số thế giới và nhu cầu năng lượng tăng nhanh, tổng đầu tư trên khắp lục địa đã giảm một phần ba trong thập kỷ qua do chi tiêu cho nhiên liệu hóa thạch giảm và tăng trưởng năng lượng sạch không đủ.

Theo báo cáo, để thu hẹp khoảng cách tài chính ở các nước Châu Phi và các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển khác, tài chính công quốc tế cần được mở rộng và sử dụng một cách chiến lược để thu hút khối lượng vốn tư nhân lớn hơn.