Theo Kết luận Thanh tra, dự án Trung tâm Đức mẹ Núi Cúi là công trình tôn giáo quy mô lớn, có tầm ảnh hưởng rộng, và nhận được nhiều sự quan tâm của giáo dân trong và ngoài tỉnh. 

UBND tỉnh Đồng Nai ban hành quyết định giao 13,627ha đất tại xã Gia Tân 1, huyện Thống Nhất cho Trung tâm Đức mẹ Núi Cúi sử dụng vào mục đích đất cơ sở tôn giáo theo hình thức Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất với thời hạn sử dụng đất lâu dài là đúng quy định tại các Điều 52, 54, 59 Luật Đất đai 2013; công tác quản lý trật tự xây dựng được UBND tỉnh Đồng Nai chỉ đạo các đơn vị thực hiện kiểm tra, giám sát định kỳ. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn những thiếu sót, vi phạm.

LỰA CHỌN VỊ TRÍ ĐẤT GIAO CHƯA ĐÚNG QUY ĐỊNH

Cụ thể, việc lựa chọn vị trí đất để UBND tỉnh Đồng Nai giao 13,627ha xây dựng Trung tâm Đức mẹ Núi Cúi theo đề nghị của Tòa giám mục Xuân Lộc là chưa đúng quy định.

Khi được UBND tỉnh Đồng Nai giao 4,43ha đất vào năm 2015 (giai đoạn 1), Tòa giám mục Xuân Lộc không có ý kiến gì về vị trí đất được giao, nhưng sau đó lại tiến hành xây dựng các công trình phục vụ “Lễ đặt đá” ngoài diện tích 4,43ha. Kết quả thanh tra cho thấy cơ quan quản lý nhà nước các cấp (xã, huyện,  tỉnh) đã chưa thực hiện thủ tục pháp lý cần thiết để ngăn chặn kịp thời hành vi vi phạm về đất đai, xây dựng của Tòa giám mục Xuân Lộc.

Ngoài ra, dự án Trung tâm Đức mẹ Núi Cúi triển khai xây dựng một số hạng mục công trình phục vụ “Lễ đặt đá”, khi chưa được cấp Giấy phép xây dựng là vi phạm Luật Xây dựng năm 2014. Trong khi, chính quyền địa phương chậm phát hiện ngăn chặn, xử lý những hành vi vi phạm về xây dựng, nên khi kiểm tra thì công trình vi phạm đã xây dựng một phần hoặc hoàn thành, do đó, rất khó xử lý, mất nhiều thời gian, đặc biệt là đối với công trình tôn giáo có tính chất nhạy cảm.

Các cơ quan chức năng có dấu hiệu buông lỏng quản lý về đất đai, xây dựng; dẫn đến việc điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng và cấp giấy phép xây dựng hầu hết được thực hiện sau khi hành vi vi phạm pháp luật của chủ đầu tư đã xảy ra.

Mặt khác, việc UBND tỉnh Đồng Nai giao 4,43ha đất cho Trung tâm Đức mẹ Núi Cúi tại Quyết định số 2519/QĐ-UBND ngày 28/5/2015 (được thay thế bởi Quyết định số 2432/QĐ- UBND ngày 16/7/2018); trong đó, có một phần thửa đất số 77, tờ bản đồ số 5 xã Gia Tân 1, huyện Thống Nhất (trên thửa đất này có “Mốc khống chế pháo binh số hiệu 7Q/41 - là 1 trong 176 mốc khống chế pháo binh trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, được Phòng pháo binh, Quân khu 7 bàn giao cho Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Đồng Nai quản lý từ tháng 6/2012) trên cơ sở ý kiến đồng ý của Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Đồng Nai, khi chưa có ý kiến của Bộ Quốc phòng về việc điều chỉnh “Mốc khống chế pháo binh” nói trên đã làm ảnh hưởng đến nhiệm vụ quốc phòng của tỉnh.

Kết quả Thanh tra cũng nêu rõ mặc dù được Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Đồng Nai giao quản lý các “mốc khống chế pháo binh” trên địa bàn huyện Thống Nhất; song, Ban Chỉ huy quân sự huyện Thống Nhất thiếu trách nhiệm, để Trung tâm Đức Mẹ Núi Cúi san lấp mất “Mốc khống chế pháo binh - số hiệu 7Q/41” trong quá trình thi công công trình thuộc dự án nhưng không phát hiện và xử lý kịp thời.

Việc Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh nhất trí với đề nghị của Toà giám mục Xuân Lộc về việc vị trí giao đất (trong đó có một phần thửa đất số 77, tờ bản đồ số 5, xã Gia Tân 1), và khẳng định Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh có thể điều chỉnh nhiệm vụ trong khu vực tại Văn bản số 144/BCH-PTM ngày 22/1/2016 là trái thẩm quyền quy định.

TĂNG CƯỜNG GIÁM SÁT HOẠT ĐỘNG XÂY DỰNG

Trên cơ sở kết quả kiểm tra, xác minh, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai, chỉ đạo UBND huyện Thống Nhất cùng Sở, ngành liên quan tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ hoạt động xây dựng, sử dụng đất của Trung tâm Đức mẹ Núi Cúi; tránh xảy ra tình trạng lấn chiếm đất đai, sử dụng đất sai mục đích, xây dựng trái phép trong khu vực.

Nghiêm túc kiểm điểm trách nhiệm về những hạn chế, tồn tại; chỉ đạo  đơn vị liên quan làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân để xảy ra những thiếu sót, vi phạm. Trên cơ sở đó, có hình thức xử lý phù hợp với thực tế và quy định của pháp luật, đồng thời xác định biện pháp khắc phục có hiệu quả trong thời gian tới. 

Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ trưởng Bộ Quốc phòng chỉ đạo kiểm điểm và xử lý trách nhiệm nghiêm minh đối với tổ chức, cá nhân có liên quan đến vi phạm, thiếu sót đã nêu, nhất là với Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Đồng Nai, Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự huyện Thống Nhất tại thời điểm tháng 1/2016; chỉ đạo cơ quan có thẩm quyền trực thuộc Bộ xử lý nghiêm hành vi vi phạm của Trung tâm Đức mẹ Núi Cúi liên quan đến việc san lấp mặt tại thửa đất số 77, tờ bản đồ số 5, xã Gia Tân 1, làm mất “Mốc khống chế pháo binh – số hiệu 7Q/41”...