Sắc lệnh yêu cầu Ủy ban Đầu tư nước ngoài tại Mỹ (CFIUS) xem xét ảnh hưởng của tất cả giao dịch đầu tư nước ngoài vào một số lĩnh vực nhằm điều chỉnh phù hợp với các ưu tiên về an ninh quốc gia của Chính phủ.

Các ưu tiên này bao gồm: đảm bảo sức chống chịu của chuỗi cung ứng quan trọng, dẫn đầu về công nghệ, an ninh mạng và dữ liệu cá nhân nhạy cảm.

Tổng thống Mỹ cũng yêu cầu CFIUS cân nhắc các giao dịch của nước ngoài trong bối cảnh xu hướng đầu tư có thể đe dọa an ninh quốc gia, ví dụ như giao dịch mua lại nhiều công ty trong cùng một lĩnh vực ngành.

“Đây là điểm lớn nhất trong sắc lệnh có thể thực sự ảnh hưởng đến việc đánh giá các giao dịch đầu tư nước ngoài”, bà Sarah Bauerle Danzman, phó giáo sư nghiên cứu quốc tế tại Đại học Indiana và từng là nhà phân tích đầu tư nước ngoài của Bộ Ngoại giao Mỹ, nhận xét. “CFIUS rất coi trọng ngôn ngữ trong các quy chế xoay quanh những điều kiện mà ủy ban này có thể chặn hoặc giảm bớt một giao dịch”.

Với việc mở rộng ngôn ngữ đó, sắc lệnh của ông Biden đã cho CFIUS thêm lý do để giữ lập trường hoài nghi đối với các giao dịch đầu tư nước ngoài vào Mỹ.

Theo bà Bauerle Danzman, sắc lệnh này không thay đổi hay mở rộng thẩm quyền pháp lý của CFIUS, nhưng bà lo rằng việc mở rộng các danh mục công nghệ có ảnh hưởng tới an ninh quốc gia có thể dẫn tới sự lạm dụng trong quá trình xem xét giao dịch đầu tư vì mục đích cạnh tranh hơn là chỉ vì an ninh quốc gia.

“Tôi hy vọng CFIUS sẽ tiếp tục hành động tương đối kiềm chế và không diễn giải quá mức nhiệm vụ của mình mà chặn tất cả các loại giao dịch này”, bà nói.

Theo thông tin từ Nhà Trắng, các lĩnh vực được cho là ảnh hưởng tới an ninh quốc gia của Mỹ bao gồm vi điện tử, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học và năng lượng sạch tiên tiến.

Tại một sự kiện của Hội đồng Đại Tây Dương một ngày trước khi sắc lệnh của ông Biden được công bố, ông Peter Harrell, Giám đốc cấp cao của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ về kinh tế quốc tế và khả năng cạnh tranh, nói rằng CFIUS là đơn vị phụ trách lập ra các công cụ kiểm soát và các công cụ khác để “tạo thành bộ công cụ an ninh quốc gia để giúp thúc đẩy khả năng cạnh tranh của Mỹ và vượt lên trên các đối thủ”.

Theo các nhà phân tích, việc bổ sung năng lượng sạch và công nghệ thích ứng với khí hậu vào danh sách các lĩnh vực nhạy cảm phản ánh tầm quan trọng ngày càng lớn của an ninh năng lượng - đặc biệt là sau khi chiến tranh Nga-Ukraine nổ ra. Điều này cũng thể hiện quan điểm của chính quyền Biden xem khí hậu là yếu tố quan trọng đối với an ninh quốc gia.

"Nhiều chuỗi cung ứng năng lượng sạch của chúng ta (Mỹ) đang chạy qua Trung Quốc. Tôi cho rằng mọi người đang rất lo lắng về điều này và họ nên như vậy”, bà Emily Kilcrease, từng làm việc về CFIUS tại Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ và hiện là giám đốc chương trình năng lượng, kinh tế và an ninh tại Trung tâm nghiên cứu về An ninh Mỹ mới ở Washington, nhận xét.

Dù Trung Quốc không được đề cập trong sắc lệnh trên, các lĩnh vực được nhắm tới trùng lặp với một số mối quan ngại về an ninh quốc gia có liên quan tới tham vọng về công nghệ của Bắc Kinh mà Mỹ từng nói đến trước đây.

Nỗ lực của chính quyền Biden nhằm bảo vệ công nghệ Mỹ cũng huy động sự vào cuộc của Bộ Thương mại với việc siết chặt các hạn chế đối với hoạt động xuất khẩu chip cho Trung Quốc gần đây.

Phía Trung Quốc lên án động thái này và nói rằng "các hoạt động của Mỹ đang đi lệch khỏi các nguyên tắc cạnh tranh bình đẳng và vi phạm quy tắc kinh tế, thương mại quốc tế” - theo lời rằng phát ngôn viên Bộ Thương mại Shu Jueting.

Tuy nhiên, một quan chức cấp cao của chính quyền Biden nhấn mạnh rằng sắc lệnh của Tổng thống mới không nhắm riêng vào Trung Quốc.

"Chẳng có gì nhắm riêng vào Trung Quốc trong sắc lệnh này hay đối với CFIUS", vị quan chức cho biết hôm 14/9. "Vấn đề nằm ở chỗ khoản đầu tư đến từ đâu và nhà đầu tư là ai”.

“Luôn có những lo ngại không chỉ về chủ thể thực sự tham gia vào việc mua lại một công ty, mà còn nguy cơ đến từ bên thứ ba. Ví dụ, một công ty không gây ra rủi ro vẫn có thể bị gắn cờ nếu có hoạt động nguy hiểm tới an ninh mạng”, bà Bauerle Danzman phát biểu. “Thật sai lầm khi cho rằng việc này chỉ liên quan tới Trung Quốc”.

Đây là chỉ thị đầu tiên của một Tổng thống Mỹ với yêu cầu cụ thể cho CFIUS, một đơn vị thuộc Bộ Tài chính nước này, kể từ khi ủy ban được thành lập vào năm 1975. Vào những năm 1980, quyền hạn của CFIUS đã được mở rộng để đối phó với lo ngại về các thương vụ mua lại của Nhật Bản ở Mỹ. Ủy ban này bao gồm đại diện từ nhiều bộ và cơ quan liên bang của Mỹ, có trách nhiệm xem xét những mối lo ngại an ninh quốc gia phát sinh từ các khoản đầu tư nước ngoài.