Có một điểm đặc biệt được Ủy ban Tư pháp của Quốc hội nhấn mạnh, khi thẩm tra báo báo cáo công tác của Chánh án Toà án Nhân dân Tối cao.

Đó là từ đầu năm 2017 đến nay, chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người vô tội.

Vẫn ngại va chạm

Cùng với báo cáo của Chánh án, phần thẩm tra của Ủy ban Tư pháp với báo cáo của Chính phủ về công tác phòng chống tội phạm và vi phạm pháp luật, công tác thi hành án, báo cáo công tác của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao đều được trình bày trước Quốc hội trong ngày 6/11.

Nhận xét chung về công tác xét xử, Ủy ban Tư pháp đánh giá, hình phạt được áp dụng cơ bản là nghiêm minh, đúng pháp luật. Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan đạt chỉ tiêu theo yêu cầu của Quốc hội.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cho rằng chất lượng công tác xét xử vụ án hình sự vẫn còn có những hạn chế.

Một số trường hợp tòa án tuyên mức án chưa tương xứng với tính chất và mức độ của hành vi phạm tội, một số trường hợp khác còn bỏ lọt tội phạm, còn tỷ lệ 0,5% trong tổng số các trường hợp cho hưởng án treo không đúng quy định, phải sửa án. Số kiến nghị của viện kiểm sát nhân dân đối với toà án nhân dân yêu cầu khắc phục các vi phạm trong giải quyết các vụ án hình sự tăng 12%.

Cơ quan thẩm tra nhấn mạnh, một số vụ án dư luận cử tri quan tâm nhưng bản án của tòa án chưa nhận được sự đồng tình cao trong việc xác định tội danh, có trường hợp bị tòa án cấp phúc thẩm hủy vì sai tội danh. 

Ví dụ, vụ VN Pharma được cấp sơ thẩm xác định là tội "buôn lậu" nhưng cấp phúc thẩm hủy án, trả hồ sơ cho viện kiểm sát để điều tra lại và xác định có nhiều dấu hiệu phạm tội "sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh".

Về xét xử các vụ án hành chính, cơ quan thẩm tra nhấn mạnh một hạn chế lớn đã tồn tại từ nhiều năm: tỷ lệ bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan còn cao, chưa đạt chỉ tiêu theo yêu cầu của Quốc hội, mà nguyên nhân là đánh giá chứng cứ chưa toàn diện và vẫn còn biểu hiện ngại va chạm với chính quyền.

Còn 32 bị can bị oan trong điều tra, truy tố

Với báo cáo của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, cơ quan thẩm tra đánh giá năm 2017, công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự của tiếp tục có những chuyển biến tích cực.

Nhưng tiến độ, chất lượng giải quyết một số vụ án vẫn chưa đáp ứng yêu cầu, đáng lưu ý còn 32 bị can bị oan trong giai đoạn điều tra, truy tố. Tỷ lệ trả hồ sơ điều tra bổ sung đối với các vụ án kinh tế, chức vụ, tham nhũng tăng, báo cáo thẩm tra nêu rõ.

So sánh từ cơ quan thẩm tra cho thấy số lượng hồ sơ tòa án trả cho viện kiểm sát yêu cầu điều tra bổ sung vẫn nhiều gấp hơn hai lần so với số vụ viện kiểm sát trả hồ sơ cho cơ quan điều tra, trong đó có một số trường hợp tòa án trả hồ sơ để yêu cầu khởi tố tội phạm mới, khởi tố người phạm tội mới.

Tỷ lệ hồ sơ tòa án trả đúng, được viện kiểm sát chấp nhận cao (93,8%), cho thấy chất lượng công tác này của viện kiểm sát còn hạn chế, cơ quan thẩm tra nhấn mạnh.

Đáng lưu ý là năm 2017, trong khi Toà án Nhân dân Tối cao phát hiện, kháng nghị được 100 vụ, việc theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm thì Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao chỉ kháng nghị được một vụ, cho thấy hiệu quả công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ, việc dân sự, vụ án hành chính của viện kiểm sát, nhất là của Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao giảm mạnh so với những năm gần đây.