Sáng 6/6, tiếp tục Chương trình kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV tiến hành chất vấn nhóm vấn đề thứ nhất thuộc lĩnh vực lao động, thương binh và xã hội. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ trực tiếp điều hành Phiên chất vấn.

CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC VẪN Ở MỨC THẤP SO VỚI KHU VỰC

Quan tâm đến vấn đề nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao, đại biểu Nguyễn Thị Hà, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh nêu vấn đề bao giờ chất lượng nguồn nhân lực mới mới tiệm cận được với các nước trong khu vực?

Đại biểu Nguyễn Thị Hà cho biết, sau hơn 2 năm thực hiện Chương trình hỗ trợ phát triển thị trường lao động đến năm 2030 theo Quyết định 176 của Thủ tướng Chính phủ, thị trường lao động Việt Nam bước đầu đã có cải thiện, tuy nhiên chất lượng nguồn nhân lực đất nước vẫn ở vị trí thấp với nhiều nước trong khu vực.

“Tỉ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ chỉ đạt khoảng 26%. Bộ trưởng đánh giá như nào về quá trình triển khai thực hiện chương trình hỗ trợ phát triển thị trường lao động trên? Đến bao giờ chất lượng nguồn nhân lực đất nước mới tiệm cận được với các nước trong khu vực”, đại biểu tỉnh Bắc Ninh chất vấn.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Thị Hà, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, đến nay, quy mô lao động độ tuổi từ 15 trở lên khoảng 55 triệu người; đến quý 1/2023, số người tham gia thị trường lao động từ 15 tuổi trở lên đạt 51,4 triệu người.

Thị trường lao động Việt Nam thời gian qua đã có một bước hình thành và phát triển tương đối nhanh chóng cả về cơ cấu, quy mô, kể cả sự phát triển trong tương lai. Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng thừa nhận, lao động kỹ năng còn thấp, số lao động qua đào tạo bằng các hình thức khác nhau là trên 70% nhưng số có bằng cấp, chứng chỉ hiện nay là 26,4% (tính đến quý 1/2023), thấp so với các nước phát triển. 

Theo Bộ trưởng, nếu nhìn lại thực tế lao động có bằng cấp, chứng chỉ của chúng ta không phải quá thấp, nhưng đúng là thấp so với các nước phát triển, đây là vấn đề cần quan tâm. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn là trong thị trường lao động của chúng ta, cơ cấu về lực lượng lao động không cân đối, đặc biệt là lao động có trình độ cao đẳng, trung cấp, lao động kỹ năng thấp hơn. Vấn đề này cần điều chỉnh trong thời gian tới.

“Trong thực tiễn, khi các nhà đầu tư đến Việt Nam, bao giờ họ cũng đặt hai vấn đề thứ nhất hạ tầng như thế nào, thứ hai là nguồn nhân lực chất lượng cao có đáp ứng được hay không. Hạ tầng thì cả quá trình phát triển nhưng điều băn khoăn của các nhà đầu tư hiện nay thường là chú trọng vào nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là những ngành nghề ưu tiên, mà gần đây chúng ta đang rất thiếu hụt”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu thực tế.

Trước tình hình trên, thời gian qua sau khi có Nghị quyết của Trung ương, nhất là Nghị quyết 19, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 06 về phát triển thị trường lao động theo hướng linh hoạt, hiện đại, đồng bộ, hiệu quả và bền vững. Nghị quyết đã nêu 9 nhóm giải pháp căn bản từ việc tuyên truyền, nhận thức, xây dựng chính sách, việc triển khai tổ chức thực hiện…

QUY HOẠCH LẠI MẠNG LƯỚI TRƯỜNG NGHỀ, TRÁNH ĐÀO TẠO CHỒNG CHÉO 

Cũng đề nghị làm rõ đến giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong thời gian tới, đại biểu Nguyễn Danh Tú, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Kiên Giang phản ánh thời gian qua, cơ cấu tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp ở nước ta còn nhiều bất cập.

Đại biểu Trần Quốc Quân, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Long An đề nghị Bộ trưởng cho biết các giải pháp cụ thể trong việc đầu tư, nâng cao chất lượng đào tạo tại hệ thống các trường nghề nhằm đáp ứng kịp thời, cung cấp đủ nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho sự phát triển của vùng, đặc biệt tại vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết sau khi có Nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển đồng bằng sông Cửu Long, Chính phủ đã có nghị quyết và tổ chức hội nghị triển khai. Theo đó, đã đề ra nhiệm vụ liên quan đến đào tạo kĩ năng nghề và nhân lực chất lượng cao và phân công nhiệm vụ cụ thể đến từng bộ, ngành. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã có đề án triển khai các nhiệm vụ được Bộ Chính trị và Chính phủ giao cho.

Về công tác tuyển sinh, công tác giáo dục nghề nghiệp, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung thừa nhận, hiện nay, cùng trên một địa bàn có nhiều trường nghề khác nhau, có nhiều ngành nghề khác nhau, trùng nhau, dẫn đến số học viên không đáp ứng được yêu cầu, khó tìm việc sau khi đào tạo xong.

Chính vì vậy, thời gian tới, đào tạo cần gắn với nhu cầu thị trường, cần làm quyết liệt hơn việc dự báo cung cầu, chỉ tiến hành đào tạo khi xác định được nhu cầu. Bên cạnh đó, các trường cần liên kết, hợp tác chặt chẽ, đặt hàng được các doanh nghiệp, để học viên đào tạo ra có việc làm, có nghề nghiệp ổn định. 

Bộ trưởng cho rằng, hiện nay có tình trạng chồng chéo, trùng lắp trong ngành nghề đào tạo, các trường nghề về bản chất đang thực hiện đào tạo được tự chủ, trừ một số ngành nghề đào tạo chất lượng cao, nhà nước đặt hàng thì đào tạo theo yêu cầu. Tuy nhiên, tình trạng chung của các trường nghề là tuyển sinh được thì đào tạo, chưa thực sự gắn với nhu cầu thị trường. 

Vì vậy, thời gian qua, 63 tỉnh thành đã cùng với Bộ tiến hành quy hoạch lại mạng lưới giáo dục nghề nghiệp, sáp nhập các trường trung cấp, các trung tâm giáo dục nghề nghiệp, một trường cao đẳng ở một địa phương có thể dạy nhiều hệ khác nhau, nhiều chương trình khác nhau.

Cùng với đó, hệ thống trường nghề của các bộ, ngành, đoàn thể cũng được sắp xếp lại theo tinh thần quy về một đầu mối, theo đúng Chiến lược giáo dục nghề nghiệp đến năm 2030 tầm nhìn năm 2045, để tránh trùng lặp về chức năng, về ngành nghề đào tạo như hiện nay.