Cốm là thức quà đặc trưng cho mùa thu Hà Nội. Theo thoi quen ẩm thực của người Tràng An xưa, cốm đầu mùa có hạt mỏng, mềm, dẻo thích hợp cho ăn chay hoặc ăn kèm chuối tiêu, là loại cốm sử dụng nguyên liệu lúa nếp non đầu mùa còn dẻo. Cốm giữa mùa thường dùng để làm chả cốm, còn cốm cuối mùa hạt thường to, dày, ăn hơi cứng, phù hợp cho việc nấu chè hoặc làm xôi cốm…Theo các cụ cao niên tại làng Vòng, loại cốm ngon nhất là cốm lá me số lượng bao giờ cũng ít và hiếm, nếu có chỉ dành cho gia chủ thưởng thức mà thôi. Loại ngon thứ nhì và nhiều hơn là cốm giót, là những hạt nếp non sau khi giã đã tự vón vào với nhau thành từng hạt ngô, hạt đỗ. Cốm còn lại trong cối giã gọi bằng tên cốm loại 1 hay cốm non, cốm loại 2 hay cốm mộc, là những loại cốm thường thấy bán đại trà tại các chợ.Trước đây, người ta thường dùng lá dong riềng hoặc lá mạ non rửa sạch, giã nát, đun sôi, lọc bỏ cặn bã, lấy nước rồi cô lại. Sau đó loại nước cô đặc này được pha với một ít nước sôi để nhuộm cho cốm có màu xanh nhạt tự nhiên. Hiện nay vì để cốm có được màu xanh bắt mắt, một số người làng đã chuyển hẳn sang dùng phẩm màu, đỡ tốn công lại giữ được màu xanh bắt mắt. Theo giải thích của một chủ cơ sở thì đây là chất nằm trong danh mục được Bộ Y tế cho phép, rất an toàn, không ảnh hưởng đến sức khỏe.

Kết quả kiểm nghiệm thực tế thì hoàn toàn ngược lại. Đã có nhiều mẫu cốm gần đây bị phát hiện nhuộm bằng malachite green, một chất cực kỳ độc hại. Malachite green, còn gọi xanh malachite, là một hóa chất dùng trong công nghiệp để nhuộm các nguyên liệu như da, sợi và giấy. Từ lâu nó đã bị cấm sử dụng và kiểm tra nghiêm ngặt dư lượng vì nguy cơ gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, thậm chí là gây ung thư.Dưới đây là những cách phân biệt cốm nhuộm màu tự nhiên và cốm nhuộm phẩm màu độc hại:- Về màu sắc: Cốm nhuộm có màu vàng xanh tươi, màu không thật, còn cốm không nhuộm thì có màu vàng của lá lúa héo, màu xỉn hơn, hơi xám xám, có màu vàng ánh lục.- Ngâm vào nước ấm: Cốm tự nhiên màu xanh hơi vàng ngâm vào nước khoảng 30 phút, nước ngâm vẫn có màu trong. Trong khi đó, cốm nhuộm màu xanh tươi, nước ngâm chuyển thành màu xanh nhạt và hạt cốm chuyển sang màu xanh hơi trắng.

- Hình dáng cốm: Chọn những hạt cốm được làm bằng hạt lúa nếp chắc nhưng mỏng và dẻo. Khi cắn nhẹ vào sẽ thấy hơi dai dai, bùi bùi và thơm mát.- Hương vị cốm: Cốm tự nhiên có hạt mỏng, ăn dẻo và có mùi thơm của lúa non. Còn cốm bị nhuộm thì ăn không được dẻo, mất đi mùi hương đặc trưng của cốm. Khi mua, bạn nên ăn thử vài hạt, khi ăn thấy hơi dai dai, thơm mát và bùi bùi là được.

- Lưu ý lớp lá gói: Cốm thành phẩm thường được gói trong 2 lớp lá. Lớp trong là lá ráy, giúp giữ cho cốm khỏi khô và không phai nhạt màu xanh ngọc. Còn lớp ngoài là lá sen, giúp giữ và làm tăng thêm mùi hương thơm dịu ngọt của cốm. Chính vì thế, khi mua cốm về, nếu chưa dùng ngay, bạn nên để nguyên cốm trong gói lá này. Với cách lưu trữ đó, bạn có thể để cốm trong vòng 1 ngày mà vẫn tươi, ngon.Theo chuyên gia, muốn mua được cốm ngon nhất, bạn nên mua cốm vào buổi sáng vì đây thường là thời điểm cốm tươi mới nhất, có hương thơm tự nhiên quyến rũ nhất, khi ăn vào không sợ cứng hoặc đã bị hỏng.