Nông sản Việt thêm khó khăn vào thị trường Trung Quốc
Chu Khôi
30/08/2021, 07:47
Từ ngày 1/1/2022, Trung Quốc sẽ áp dụng một số chính sách mới cho các mặt hàng nông lâm thủy sản xuất khẩu từ Việt Nam. Do đó, các cơ quan hữu trách và các doanh nghiệp, thương nhân cần có bước chuẩn bị kỹ lưỡng các điều kiện xuất khẩu để đáp ứng các tiêu chí từ phía Trung Quốc...
Thông quan tại cửa khẩu ngày càng bị siết chặt.
Trước đây, Trung Quốc luôn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của nông lâm thủy sản Việt Nam. Nhưng kể từ năm 2019 đến nay, thị trường này đã tụt xuống vị trí thứ hai. Lý do: bên cạnh việc ngành nông nghiệp nước ta đang có sự chuyển hướng mạnh đến các thị trường chất lượng cao như Mỹ, EU, thì còn có nguyên nhân từ việc Trung Quốc ngày càng siết chặt hơn các quy định đối với nông sản Việt Nam.
KHÔNG CÒN LÀ THỊ TRƯỜNG DỄ TÍNH
Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, quy mô và kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam sang Trung Quốc trong giai đoạn 2010 – 2019 tăng 4,2 lần.
Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu năm 2010 đạt 2,92 tỷ USD, năm 2015 tăng lên 5,9 tỷ USD, đến năm 2019 đạt 8,35 tỷ USD. Tốc độ tăng trưởng kim ngạch bình quân 15,45%/năm. Trong giai đoạn 2010- 2019, thị trường Trung Quốc chiếm tỷ trọng bình quân 28,16% trong giá trị xuất khẩu hàng nông lâm thủy sản của Việt Nam.
Năm 2020, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam sang Trung Quốc đạt 8,1 tỷ USD, chiếm 19,3% tổng thị phần xuất khẩu của ngành hàng.
Trong 7 tháng đầu năm 2021, giá trị xuất sang Trung Quốc đạt 5,5 tỷ USD. Trung Quốc đứng thứ hai về thị trường xuất khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam với 19,2% thị phần, sau Mỹ đạt trên 8,2 tỷ USD chiếm 28,9% thị phần.
Với mức thuế quan giảm về 0% đối với gần 8.000 dòng sản phẩm theo Hiệp định thương mại tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA) đã tạo lợi thế cho nông sản Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc.
Tuy nhiên, nếu như trước đây Trung Quốc được coi là thị trường dễ tính của nông sản Việt Nam, thì từ năm 2018 đến nay, Trung Quốc đã triển khai hàng loạt quy định về kiểm nghiệm, kiểm dịch, truy xuất nguồn gốc, bao bì, nhãn mác, chứng thư xuất khẩu đối với nông sản Việt Nam.
Từ ngày 1/10/2019, sản phẩm thực phẩm nhập khẩu vào Trung Quốc đòi hỏi phải có Chứng nhận an toàn thực phẩm do cơ quan có thẩm quyền nước xuất khẩu cấp cho từng lô hàng.
Hơn nữa, Trung Quốc chỉ cho phép nhập một số mặt hàng nông sản, chủ yếu là trái cây qua các cửa khẩu nhất định.
Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, từ ngày 18/8/2021, Trung Quốc đưa ra những quy định mới tại cửa khẩu, tuyệt đối không cho lái xe và chủ hàng Việt Nam đưa xe hàng sang Trung Quốc mà phải giao xe hàng để lái xe của phía Trung Quốc đưa đến nơi giao hàng. Sau khi hết hàng trên xe, lái xe phía nước bạn sẽ đánh xe trở lại bãi để trao trả.
Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, quy định mới này khiến doanh nghiệp Việt phải tốn kém thêm chi phí và bị động trong kinh doanh.
Việc tiêu thụ được hàng sẽ phải phụ thuộc vào nước bạn và quá trình giao hàng bị chậm lại, trước kiểm tra theo container thì nay thậm chí kiểm tra từng thùng, từng lô hàng. Thời gian giao hàng tăng lên gấp đôi, chi phí cũng tăng thêm 5 - 6 triệu đồng/chuyến mà chất lượng trái cây bị hao hụt, giảm đi nhiều.
KHÓ TỪ TRUNG ƯƠNG ĐẾN ĐỊA PHƯƠNG
Không chỉ vướng phải những rào cản từ cơ quan chuyên ngành Trung ương của nước bạn, xuất khẩu nông lâm thủy sản còn phải đối mặt với những cản trở ở cấp địa phương.
Từ tháng 7/2021, Sở Thương mại Vân Nam (Trung Quốc) tạm dừng nhập khẩu thanh long từ Việt Nam qua các cửa khẩu biên giới trên địa bàn. Đến trung tuần tháng 8, thanh long nói riêng và nhiều loại trái cây, nông sản khác của Việt Nam nói chung cơ bản không thể xuất khẩu đi Trung Quốc qua các cửa khẩu biên giới với tỉnh Vân Nam.
Trong khi đó, hoạt động nhập khẩu rau củ, nông sản từ Vân Nam qua các địa phương biên giới Việt Nam vẫn đang diễn ra thuận lợi với trung bình khoảng 400 xe mỗi ngày.
Trước thực tế này, ngày 23/8/2021, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã có công thư gửi Bộ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc và Tỉnh trưởng tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) đề nghị tạo thuận lợi cho hoạt động thông quan và xuất khẩu các mặt hàng nông sản, trái cây của Việt Nam.
Theo đó, Bộ Công Thương Việt Nam đề nghị Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc quan tâm, chỉ đạo tỉnh Vân Nam khẩn trương dỡ bỏ biện pháp hạn chế nhập khẩu nông sản qua các cửa khẩu biên giới với Việt Nam.
Đồng thời phối hợp với các địa phương biên giới Việt Nam vừa thực hiện đảm bảo an toàn tuyệt đối phòng chống dịch bệnh, không làm phát sinh bất cứ ca lây nhiễm nào qua biên giới Việt Nam - Trung Quốc, vừa duy trì ổn định lưu thông hàng hóa.
Tại buổi làm việc trực tuyến giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với các tỉnh có cửa khẩu biên giới mới đây, ông Bùi Văn Khắng-Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, cho biết Hải quan Trung Quốc gửi văn bản áp dụng quy định mới về kiểm soát an toàn thực phẩm, nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa nhập khẩu có hiệu lực từ ngày 1/1/2022.
Khi văn bản có hiệu lực, chắc chắn Trung Quốc sẽ áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn về an toàn thực phẩm, nguồn gốc xuất xứ.
Do vậy, đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần sớm phổ biến cho các địa phương để thông tin tới doanh nghiệp và hướng dẫn nông dân sản xuất theo tiêu chuẩn, có mã số vùng trồng; doanh nghiệp đáp ứng các quy định của phía bạn về bao bì, nhãn mác, chất lượng.
Ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Để đáp ứng và không bị động trước những quy định mới từ phía Trung Quốc, chúng ta cần chuẩn bị hết sức kỹ lưỡng mọi công đoạn, từ mã số vùng trồng, vùng nuôi, kiểm dịch động vật, thực vật, quy trình canh tác, cho tới bao bì, đóng gói và khâu vận chuyển.
Các doanh nghiệp, thương nhân cần phối hợp với bên mua để phân loại, đóng gói, sử dụng bao bì, nhãn mác phù hợp với yêu cầu của thị trường nhập khẩu. Cùng với đó, các doanh nghiệp cần chuyển đổi mạnh việc xuất khẩu nông sản đi Trung Quốc sang hình thức chính ngạch qua các cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu song phương, giảm xuất khẩu theo hình thức tiểu ngạch qua các cặp chợ vốn tiềm ẩn rất nhiều rủi ro và thiếu bền vững.
Ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Để đáp ứng và không bị động trước những quy định mới từ phía Trung Quốc, chúng ta cần chuẩn bị hết sức kỹ lưỡng mọi công đoạn, từ mã số vùng trồng, vùng nuôi, kiểm dịch động vật, thực vật, quy trình canh tác, cho tới bao bì, đóng gói và khâu vận chuyển.
Các doanh nghiệp, thương nhân cần phối hợp với bên mua để phân loại, đóng gói, sử dụng bao bì, nhãn mác phù hợp với yêu cầu của thị trường nhập khẩu. Cùng với đó, các doanh nghiệp cần chuyển đổi mạnh việc xuất khẩu nông sản đi Trung Quốc sang hình thức chính ngạch qua các cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu song phương, giảm xuất khẩu theo hình thức tiểu ngạch qua các cặp chợ vốn tiềm ẩn rất nhiều rủi ro và thiếu bền vững.
Ông Lương Trọng Quỳnh, Phó chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn
Hiện nay Việt Nam được phép xuất khẩu sang Trung Quốc 9 loại trái cây, nhưng có đến 8/9 loại trái cây là chưa ký kết thỏa thuận về kiểm dịch thực vật (mới ký kết Nghị định thư về kiểm dịch thực vật đối măng cụt). Nên khi xuất khẩu sang Trung Quốc vẫn đang phải kiểm hóa 100% các lô hàng. Đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đẩy nhanh việc ký kết Nghị định thư kiểm dịch thực vật, tạo thuận lợi trong xuất khẩu trái cây chính ngạch sang thị trường Trung Quốc. Đồng thời, khuyến cáo các địa phương có nông sản xuất khẩu sang Trung Quốc chủ động xây dựng kế hoạch thu hoạch, điều tiết hàng hóa xuất khẩu phù hợp với năng lực các cửa khẩu để tránh tình trạng ùn tắc hàng hóa.
Ông Lương Trọng Quỳnh, Phó chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn
Hiện nay Việt Nam được phép xuất khẩu sang Trung Quốc 9 loại trái cây, nhưng có đến 8/9 loại trái cây là chưa ký kết thỏa thuận về kiểm dịch thực vật (mới ký kết Nghị định thư về kiểm dịch thực vật đối măng cụt). Nên khi xuất khẩu sang Trung Quốc vẫn đang phải kiểm hóa 100% các lô hàng. Đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đẩy nhanh việc ký kết Nghị định thư kiểm dịch thực vật, tạo thuận lợi trong xuất khẩu trái cây chính ngạch sang thị trường Trung Quốc. Đồng thời, khuyến cáo các địa phương có nông sản xuất khẩu sang Trung Quốc chủ động xây dựng kế hoạch thu hoạch, điều tiết hàng hóa xuất khẩu phù hợp với năng lực các cửa khẩu để tránh tình trạng ùn tắc hàng hóa.
Trung Quốc tạm dừng hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá qua cửa khẩu phụ Cốc Nam
18:52, 28/08/2021
Ùn tắc hàng hóa tại cửa khẩu, doanh nghiệp chuyển sang xuất khẩu chính ngạch
18:56, 20/08/2021
Quy định mới tại cửa khẩu Tân Thanh khiến doanh nghiệp Việt phải "cõng" thêm chi phí
Các ngành công nghiệp nền tảng tìm kiếm đối tác, mở rộng thị trường
Các doanh nghiệp trong lĩnh vực bán dẫn và trung tâm dữ liệu, công nghệ phòng sạch, các ngành công nghiệp nền tảng của Việt Nam mong muốn tìm kiếm đối tác và mở rộng thị trường, góp phần gia tăng năng lực cạnh tranh trong chuỗi giá trị toàn cầu...
Phí giao dịch của sàn thương mại điện tử cần được Nhà nước quản lý và chống độc quyền
“Phí giao dịch qua các sàn thương mại điện tử cần được đưa vào danh mục nhà nước quản lý giá và chống độc quyền, cho doanh nghiệp Việt bớt khổ vì các doanh nghiệp nước ngoài (là chủ sàn) tăng phí vô tội vạ”...
Công bố sáng kiến báo cáo kinh tế tư nhân Việt Nam
Ngày 11/9/2025, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã khởi động Báo cáo Kinh tế tư nhân Việt Nam thường niên, áp dụng Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh 2.0 (PCI 2.0).
Việt Nam nỗ lực đảm bảo nguồn gỗ hợp pháp, hướng tới phát triển lâm nghiệp bền vững
Chia sẻ với Phái đoàn Liên minh Châu Âu, các doanh nghiệp và tổ chức quốc tế, Việt Nam khẳng định mức độ sẵn sàng cao trong tiến trình cấp phép FLEGT, đồng thời đáp ứng yêu cầu mới từ quốc tế, đặc biệt là Quy định chống mất rừng (EUDR) của EU. Truy xuất nguồn gốc từng sản phẩm gỗ được xem là "chìa khóa" ngăn chặn suy thoái rừng, bảo vệ môi trường và nâng cao uy tín của Việt Nam – trung tâm chế biến gỗ hàng đầu thế giới…
Đề xuất miễn trừ thuế tối thiểu toàn cầu cho dự án BOT điện có bảo lãnh Chính phủ
Bộ Tài chính đề xuất miễn trừ áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung (QDMTT theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu) đối với các dự án BOT điện có bảo lãnh Chính phủ, nhằm tránh nguy cơ phát sinh nghĩa vụ bồi thường cho nhà đầu tư…
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: