Sáng 16/6, Quốc hội đã thông qua Luật Việc làm (sửa đổi) với đa số đại biểu tham gia biểu quyết tán thành. Trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua, thay mặt Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh đã báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi).

MỨC HƯỞNG TRỢ CẤP THẤT NGHIỆP 60% LÀ PHÙ HỢP 

Liên quan đến mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng, ông Nguyễn Đắc Vinh cho biết có ý kiến đề nghị nâng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng lên tối thiểu 65%, và cho phép Chính phủ điều chỉnh tăng lên tối đa 75% trong trường hợp khủng hoảng kinh tế, dịch bệnh quy mô lớn.

Có ý kiến đề nghị tăng mức hưởng lên 70% nhưng không quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng, và cứ mỗi 6 tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp thì được hưởng thêm 1 tháng trợ cấp thất nghiệp, nhưng tối đa không quá 12 tháng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát, và thấy rằng việc Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp kết dư thời gian qua chủ yếu được tích lũy từ giai đoạn trước, do được Ngân sách nhà nước hỗ trợ hằng năm. Khi đó, số đối tượng thụ hưởng các chế độ còn ít. Nhưng từ năm 2020 đến nay, số thu và chi bảo hiểm thất nghiệp hằng năm là cân bằng nhau.

Theo kinh nghiệm của các quốc gia thực hiện thành công chính sách bảo hiểm thất nghiệp hoặc bảo hiểm việc làm (Canada, Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan…), và quy chuẩn quốc tế về bảo hiểm thất nghiệp, thì mức trợ cấp thất nghiệp không ít hơn 45% của thu nhập trước đó, hoặc không ít hơn 45% của tiền lương tối thiểu theo quy định hoặc của tiền lương của người lao động bình thường, nhưng không ít hơn mức sống cơ bản tối thiểu. Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp tối thiểu là 12 tuần (3 tháng) trong thời kỳ 12 tháng.

Mặc khác, Bộ luật Lao động (Điều 47 và Điều 48) quy định trách nhiệm của người sử dụng lao động trong việc chi trả trợ cấp thôi việc cho người lao động đã làm việc thường xuyên từ đủ 12 tháng trở lên.

Theo đó, mỗi năm làm việc, người lao động được trợ cấp 1/2 tháng tiền lương (50% mức tiền lương). Đồng thời, người sử dụng lao động có trách nhiệm trợ cấp mất việc làm cho người lao động đã làm việc thường xuyên cho mình từ 12 tháng trở lên, với mỗi năm làm việc trả 1 tháng tiền lương (100% mức tiền lương), nhưng ít nhất phải bằng 2 tháng tiền lương (tối thiểu 200% mức tiền lương).

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng mức hưởng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp trong 3 tháng, là tương đối phù hợp với thông lệ quốc tế, và các mức trợ cấp mà người lao động được nhận khi mất việc làm theo quy định hiện hành.

“Mức này bảo đảm cho người lao động giảm bớt khó khăn, ổn định cuộc sống trong thời gian thất nghiệp cho tới khi tìm được việc làm mới; phù hợp với nguyên tắc đóng - hưởng và khả năng cân đối thu chi của Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp”, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho hay.

CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ VỀ VIỆC LÀM KHÔNG PHÂN BIỆT CÁC NHÓM LAO ĐỘNG

Đối với chính sách của Nhà nước về việc làm, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết có ý kiến đề nghị bổ sung quy định hỗ trợ người lao động là cán bộ, công chức, viên chức bị ảnh hưởng bởi sắp xếp tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị.

Đồng thời, hỗ trợ người lao động là người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài làm việc tại Việt Nam; người sử dụng nhiều lao động tại địa phương, vùng nông thôn, miền núi; có nhiều lao động là người khuyết tật.

Cũng có ý kiến đề nghị bổ sung quy định cụ thể và chi tiết hơn, có quy định các tiêu chí nhận diện người lao động linh hoạt, phù hợp với những công việc không có quan hệ lao động…

Với nội dung trên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng dự thảo Luật quy định các chính sách hỗ trợ việc làm cho tất cả người lao động, không có sự phân biệt.

Các chính sách hỗ trợ việc làm đối với người khuyết tật; người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; cán bộ, công chức, viên chức bị ảnh hưởng bởi sắp xếp tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị… đã được quy định tại các Luật.

Đó là, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017, Luật Người khuyết tật năm 2010, Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng năm 2020, pháp luật về cán bộ, công chức, viên chức, về lao động, về giáo dục nghề nghiệp, về thuế thu nhập doanh nghiệp và pháp luật khác có liên quan.

Về đối tượng vay vốn chính sách hỗ trợ tạo việc làm, một số ý kiến đề nghị mở rộng hoặc ưu tiên vay vốn đối với các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh sử dụng nhiều lao động nữ hoặc do phụ nữ làm chủ; sử dụng nhiều lao động là người cao tuổi; doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.

Có ý kiến đề nghị mở rộng đối tượng được vay vốn hỗ trợ tạo việc làm, duy trì, mở rộng việc làm và đi làm việc ở nước ngoài với lãi suất ưu đãi. Ví dụ như: người thuộc hộ mới thoát nghèo, người thuộc hộ cận nghèo; người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo ở vùng đặc biệt khó khăn; lao động tự do, lao động phi chính thức, lao động trên nền tảng số…

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã chỉnh lý theo hướng giao Chính phủ, căn cứ vào tình hình kinh tế - xã hội và yêu cầu cho vay vốn giải quyết việc làm, để quyết định mở rộng đối tượng được vay với mức lãi suất thấp hơn.

Đối với hiệu lực thi hành của Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết do dự thảo Chính phủ trình chưa đề xuất về hiệu lực thi hành, đồng thời, trong quá trình thảo luận, không có đại biểu Quốc hội ý kiến về nội dung này. Tại văn bản số 503/CP-KGVX ngày 10/6/2025, Chính phủ đề xuất thời điểm Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/4/2026.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng, thời điểm Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026 sẽ phù hợp hơn, kịp thời phát huy hiệu quả những chính sách mới trong Luật, mang lại lợi ích thiết thực cho người lao động, theo đúng tinh thần đẩy mạnh cải cách thể chế trong xây dựng hệ thống pháp luật.

Do vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo bổ sung thời điểm có hiệu lực của Luật từ ngày 1/1/2026.