Ngày 11/7/2022, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam và Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) đã ký Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với quả sầu riêng xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc. Đây là kết quả đàm phán trong hơn 2 năm qua giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam và GACC.

CỬA KHẨU CHÍNH NGẠCH THÔNG QUAN SẦU RIÊNG

Nghị định thư đã có hiệu lực ngay sau khi ký kết, và bắt đầu từ hôm nay (121/7/2022), Trung Quốc sẽ chính thức thông quan nhâp khẩu chính ngạch đối với trái sầu riêng Việt Nam.

Theo Nghị định thư vừa ký kết, Trung Quốc yêu cầu tất cả vùng trồng cũng như các cơ sở đóng gói sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc phải được đăng ký với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và GACC phê duyệt. Thông tin đăng ký phải bao gồm tên, địa chỉ và mã số, để khi phát hiện có sản phẩm không tuân thủ các yêu cầu của Nghị định thư có thể truy xuất nguồn gốc một cách chính xác.

Tất cả vùng trồng đã đăng ký xuất khẩu sang Trung Quốc phải xây dựng hệ thống quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc, áp dụng thực hành nông nghiệp tốt (GAP) và đảm bảo các điều kiện như vệ sinh vườn trồng và cách xa nguồn ô nhiễm, loại bỏ ngay những quả rụng và thối hỏng; Phải áp dụng chương trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), bao gồm giám sát sinh vật gây hại, phòng trừ bằng hóa chất hoặc sinh học và các biện pháp canh tác khác…

Tất cả vùng trồng phải lưu giữ hồ sơ giám sát và kiểm soát sinh vật dịch hại, hồ sơ này sẽ được cung cấp cho GACC khi có yêu cầu. Hồ sơ phòng trừ sinh vật gây hại bằng biện pháp hóa học phải ghi các thông tin cụ thể bao gồm tên thuốc, hoạt chất, ngày sử dụng và liều lượng sử dụng trong quá trình canh tác...

Trước khi lô hàng đầu tiên xuất khẩu, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam phải gửi cho GACC danh sách vườn trồng và cơ sở đóng gói đã đăng ký để phê duyệt và danh sách này sẽ cập nhật thường xuyên. Danh sách này sẽ được đăng trên website của GACC.

Khi sầu riêng tới cửa khẩu Trung Quốc, Hải quan Trung Quốc sẽ kiểm tra giấy tờ, hồ sơ liên quan và hoàn tất quá trình kiểm tra kiểm dịch. Những lô hàng sầu riêng từ các vùng trồng hoặc cơ sở đóng gói không đăng ký sẽ không được nhập khẩu vào Trung Quốc.

Nghị định thư cũng nêu rõ trong 2 năm đầu tiên kể từ ngày Nghị định thư có hiệu lực, cán bộ của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam phải tiến hành kiểm tra kiểm dịch thực vật, lấy mẫu 2%. Trong thời gian 2 năm, nếu không phát hiện vi phạm về kiểm dịch thực vật thì tỷ lệ lấy mẫu sẽ giảm xuống 1%. Trong trường hợp phát hiện thấy đối tượng kiểm dịch thực vật còn sống, lá hoặc đất thì toàn bộ lô hàng không được xuất khẩu sang Trung Quốc.

Nghị định thư này có hiệu lực trong 3 năm, trừ khi một trong hai bên thông báo bằng văn bản cho bên kia ít nhất 3 tháng trước ngày hết hiệu lực về ý định sửa đổi hoặc chấm dứt Nghị định thư này. Nghị định thư sẽ tự động gia hạn hiệu lực theo chu kỳ 3 năm.

BÌNH PHƯỚC ĐÃ SẴN SÀNG CÁC LÔ HÀNG

Thời điểm này, lãnh đạo các Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ở các tỉnh Đông Nam Bộ , Tây Nguyên đang vào cuộc cùng các doanh nghiệp trái cây hối hả chuẩn bị các lô hàng sầu riêng để đi đường chính ngạch sang Trung Quốc. Trong đó, Bình Phước có diện tích canh tác sầu riêng khá lớn với chất lượng thơm ngon. Toàn tỉnh Bình Phước hiện có 3.000 sầu riêng, sản lượng gần 15 nghìn tấn/năm.

Tỉnh Bình Phước cũng đã sớm vạch ra lộ trình xuất khẩu trái cây chính ngạch vào Trung Quốc đối với loại trái này. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Phước đã thực hiện việc giới thiệu 2 vùng trồng sầu riêng và các cơ sở đóng gói, đã quay clip phỏng vấn chủ nhiệm HTX, doanh nghiệp để gửi sang Trung Quốc thông qua Cục Bảo vệ thực vật để làm cơ sở để phía bạn thẩm định, cấp mã số vùng trồng, từ đó làm cơ sở cho sầu riêng xuất chính ngạch.

Thời gian tới, ngành nông nghiệp địa phương sẽ tập trung hỗ trợ nông dân, tạo vùng nguyên liệu có mã vùng trồng để chuẩn bị và đảm bảo cho việc xuất khẩu đi Trung Quốc...

Bà Lê Thị Ánh Tuyết, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Phước, cho biết địa phương có lợi thế điều kiện khí hậu thổ nhưỡng phù hợp trồng được tất cả các loại sầu riêng như Monthong, R6, 9 Hóa, thậm chí Musang King. Tuy nhiên, để xuất khẩu được trái sầu riêng sang Trung Quốc theo đường chính ngạch, nông dân cần phải thay đổi phương thức sản xuất và canh tác, quản lý được chất lượng sản phẩm.

Nhiều doanh nghiệp trồng sầu riêng tại Bình Phước đã nhận thấy tiềm năng cho việc xuất khẩu sầu riêng sang thị trường Trung Quốc và đã sớm tư duy, thay đổi chuỗi sản xuất.

Bà Ngô Tường Vy, Phó Giám đốc Công ty Chánh Thu, cho biết Trung Quốc là thị trường tiêu thụ sầu riêng đầy tiềm năng, không chỉ ở Việt Nam mà cả ở các nước Đông Nam Á. Thị trường Trung Quốc chủ yếu thu mua sản phẩm sầu riêng cấp đông, vì vậy Công ty Chánh Thu đã đầu tư dây chuyền cấp đông sầu riêng.

Công ty TNHH Minh Hàng tại huyện Bù Đăng là một trong số ít doanh nghiệp của tỉnh Bình Phước đầu tư nhà máy chế biến và xuất khẩu sầu riêng một cách bài bản. Năm 2021, Công ty đã xuất khẩu hơn 4.000 tấn sầu riêng cấp đông, trong đó có xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc.

Ông Lưu Lý Hoàng, Giám đốc quản lý đầu vào Công ty Minh Hàng thông tin, xuất khẩu tiểu ngạch, doanh nghiệp phải tốn chi phí thấp nhất 700 - 800 triệu đồng mỗi container sầu riêng. Nhưng nếu xuất khẩu chính ngạch, chi phí sẽ giảm hàng trăm triệu đồng mỗi container, từ đó giúp doanh nghiệp và nông dân thu được lợi nhuận cao hơn từ loại quả đặc sản này. 

Để đón trước thời điểm xuất khẩu sầu riêng chính ngạch sang Trung Quốc, Công ty Minh Hàng đã nâng công suất chế biến đóng gói lên 70 tấn cơm sầu riêng mỗi ngày, tương đương 140 tấn sầu riêng tươi. Công ty cũng đã đầu tư kho cấp đông bằng ni-tơ nhằm tăng cường công tác bảo quản sầu riêng, đạt độ lạnh tới âm 100 độ C.

“Trước đây, khi cấp đông bằng phương pháp máy nén truyền thống, trung bình phải mất 6 - 8 tiếng mới cấp xong cho mỗi container 40 feet, mỗi ngày chỉ bóc được 10 tấn múi đưa lên container. Với hệ thống cấp đông mới, nếu cấp đông nguyên trái tươi chỉ mất thời gian 1 tiếng, còn đối với múi được bóc tách ra khay chỉ mất 10 - 15 phút, nhanh gấp hàng chục lần thông thường”, ông Lưu Lý Hoàng chia sẻ.