Thừa cân - béo phì tiềm ẩn nhiều nguy cơ, gây ra các bệnh tim mạch, tiểu đường, xương khớp, rối loạn nội tiết tố, suy giảm chức năng gan, thận, ảnh hưởng tinh thần và chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, giảm cân là hành trình đòi hỏi sự kiên trì và khoa học để đạt hiệu quả an toàn, lâu dài. Mỗi cá nhân cần lựa chọn phương pháp giảm cân phù hợp. Giảm cân bao nhiêu cũng phải tùy từng giai đoạn, độ tuổi.

Người mắc bệnh tim mạch, tiểu đường, cao huyết áp cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi giảm cân để tránh biến chứng nguy hiểm. Người mắc bệnh gan, thận, tiêu hóa cần lựa chọn phương pháp nhẹ nhàng, theo dõi sức khỏe thường xuyên. Người rối loạn tâm lý cần kết hợp giảm cân với hỗ trợ tâm lý chuyên nghiệp để tránh suy nghĩ tiêu cực quá mức. Phụ nữ cho con bú cần duy trì chế độ ăn đầy đủ, giảm cân từ từ và khoa học...

TRÀO LƯU “THẦN TỐC”

Hiện nay, hầu hết phụ nữ mới làm mẹ lần đầu hay có công việc liên quan ngoại hình đều háo hức mong lấy lại được vóc dáng ban đầu nên đã tìm đến các phương pháp giảm cân thần tốc sau sinh như nhịn ăn, ăn kiêng…Đáng chú ý, trên các trang mạng xã hội, nhiều chị em theo trào lưu khoe giảm cân, lấy lại vóc dáng chỉ trong 1 tuần đến 10 ngày sau sinh. Thực chất, đây là hình thức giảm cân bằng các biện pháp cưỡng bức, bất chấp sự thích nghi của cơ thể (lợi tiểu, nhịn ăn, tập giảm cân); là một sự phản khoa học ngay vào thời điểm cơ thể cần sự hồi phục sau sinh.

Việc làm này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe sau này của phụ nữ. Thực tế, đã có nhiều trường hợp gặp họa được đăng tải trên các phương tiện truyền thông vì áp dụng những biện pháp giảm cân tiêu cực. Điển hình như trường hợp nữ bệnh nhân 27 tuổi, ngụ tại TP.HCM, đã áp dụng bài tập leo lên leo xuống 1 tầng nhà 10 lần buổi sáng và 10 lần vào buổi tối và giảm được 3 kg sau một tháng. Tuy nhiên, khi nhập viện thăm khám vì đau đầu gối, chị được chẩn đoán thoái hóa khớp gối do luyện tập thể thao không đúng cách sau sinh.

Tương tự, một bệnh nhân 27 tuổi ở Hà Nội, sau sinh luôn ám ảnh bởi vóc dáng bị "xuống cấp". Sau khi cai sữa cho con, bệnh nhân lao vào giảm cân một cách điên cuồng. Sau 10 ngày nhịn ăn, uống giấm, tập thể dục, giảm được 3kg nhưng cơ thể mệt mỏi, chóng mặt, buồn nôn. Ngoài ra, bệnh nhân mua một liệu trình thuốc giảm cân về uống. Kết quả sau nửa tháng phải nhập viện trong tình trạng hôn mê, xanh xao, thể trạng yếu do uống thuốc giảm cân đi ngoài liên tục, cơ thể mất nước, bác sĩ chẩn đoán suy thận cấp, rối loạn tiêu hóa.

Thực tế, chỉ cần gõ từ khóa “thuốc giảm cân” trên mạng, trong thời gian ngắn đã cho ra hàng loạt các bài viết về các loại thuốc, kẹo giảm cân khác nhau. Các quảng cáo thường đi kèm theo lời quảng bá “thuốc không có tác dụng phụ, 100% thành phần từ thảo dược tự nhiên”. Đặc biệt, các “đại lý” còn đánh trúng vào tâm lý chị em như đốt cháy lượng mỡ cứng đầu trong cơ thể vừa “nhanh hơn và dễ dàng hơn” bất kỳ phương pháp nào khác…, đồng thời khẳng định thuốc luôn trong tình trạng “cháy hàng”.

Mới đây, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) đã cứu sống bệnh nhân ngộ độc cấp, suy đa tạng do uống thuốc giảm cân. Theo lời kể của bệnh nhân, người này mua cà phê giảm cân từ giới thiệu của người quen với mong muốn giảm cân. Đến ngày thứ tư sau khi uống, chị bắt đầu rơi vào trạng thái bất tỉnh, co giật toàn thân, được đưa vào viện cấp cứu. Kết quả chụp cắt lớp cho thấy não của bệnh nhân đã bắt đầu bị tổn thương. May mắn chị đã được hỗ trợ hô hấp kịp thời nên tình trạng đã dần cải thiện.

NGUYÊN TẮC GIẢM CÂN BỀN VỮNG

Trước đó không lâu, Cục An toàn thực phẩm phát đi cảnh báo về sản phẩm được quảng cáo là hỗ trợ giảm cân có tên gọi Feo dứa và viên uống thảo mộc Mộc slim chứa chất cấm Sibutramine. Chất cấm Sibutramine có khả năng làm giảm cảm giác thèm ăn, hỗ trợ quá trình giảm cân, nhưng lại có tác dụng phụ nguy hại như gây mất ngủ, tăng huyết áp và nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Hiện tại, Cục Quản lý dược, Bộ Y tế đã ngưng cấp phép nhập khẩu nguyên liệu Sibutramine và thu hồi các sản phẩm chứa hoạt chất này.

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai, cho hay trong các loại thuốc giảm cân phổ biến có chứa sibutramine, chất độc đã bị cấm, có nhiều độc tính và tác dụng phụ. Khi sử dụng loại thuốc có chứa chất này sẽ gặp nguy cơ biến cố về tim mạch, đặc biệt là đột quỵ và nhồi máu cơ tim.

Theo bác sĩ Nguyên, giảm cân để làm đẹp là nhu cầu chính đáng của mọi người, nhất là đối với phụ nữ. Tuy nhiên, chị em không nên tin vào những lời quảng cáo có tác dụng giảm cân như “thần dược”, mà tìm đến các sản phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc để rồi nhận hậu quả đối với sức khỏe.

PGS-TS Nguyễn Thị Lâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia cho rằng, để giảm cân an toàn thì không thể quá nôn nóng, đốt cháy giai đoạn, vội vàng áp dụng các biện pháp loại bỏ mỡ thừa chưa được kiểm chứng. Việc giảm cân cấp tốc có thể gây tử vong, trong khi không giải quyết tận gốc thủ phạm mỡ trắng mà chỉ tác động vào cơ thể gây mất nước, giảm cơ, rối loạn điện giải nên rất dễ khiến cân nặng tăng trở lại.

Theo khuyến cáo khoa học, giới hạn giảm cân an toàn là mức giảm dưới 10% cân nặng trong một tháng hoặc không quá 1kg/tuần. Ở mức cao hơn, giảm cân nhanh sẽ rất nguy hiểm và để lại hậu quả lâu dài cho sức khỏe.  Theo đó, tập thể dục hằng ngày là một yếu tố quan trọng trong việc duy trì cân nặng khỏe mạnh, ngăn ngừa tăng cân và cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần.

Mỗi người nên dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để vận động, tập thể dục. Nếu thực hiện giảm cân từ chế độ ăn thì nên giảm 10% cân nặng hiện tại trong vòng 6 tháng và giảm cân từ chế độ tập luyện nên giảm 10% cân nặng trong vòng 6 tháng, không nên tạo áp lực cho bản thân phải gắng sức tập luyện hay nhịn ăn giảm cân. Theo nguyên tắc năng lượng nạp vào ít hơn năng lượng tiêu hao sẽ giảm được cân nặng.

Bên cạnh đó, ngủ đủ giấc, thay đổi lối sống như từ bỏ thói quen vừa ăn vừa nhìn màn hình điện thoại, tivi, giảm căng thẳng, mệt mỏi… cũng là những biện pháp giúp giảm cân an toàn, bền vững. Tại Bệnh viện Y học cổ truyền TP.HCM, bên cạnh dùng thuốc, tư vấn chế độ ăn uống và luyện tập phù hợp, bệnh nhân còn được kết hợp bấm huyệt, nhĩ châm, châm cứu. Đây là các phương pháp can thiệp theo lối y học cổ truyền, giúp cơ thể bệnh nhân điều hòa bình ổn lại chức năng các phủ tạng, từ đó hỗ trợ bệnh nhân chuyển hóa tốt hơn.