Với những nước như Việt Nam thì hoàn toàn cần đầu tư trực tiếp từ nước ngoài nhưng nếu nghĩ rằng nhờ đó mà vươn lên đuổi kịp các nước khác thì đó là một ảo tưởng.

Đó là thông tin được TS. Hansjörg Herr, Đại học Kinh tế và Luật Berlin (Đức) nhấn mạnh tại hội thảo công nghiệp 4.0 và chính sách công nghiệp, kinh nghiệm từ Đức và gợi ý chính sách cho Việt Nam, do Uỷ ban Kinh tế Quốc hội, Đại học Kinh tế Quốc dân và viện FES tổ chức sáng 12/7.

Theo Phó chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Nguyễn Đức Kiên thì hiện nay nhiều nhà nghiên cứu đang cho rằng nền kinh tế Việt Nam phát triển dưới tiềm năng. Do vậy, cần phải xác định mức độ đóng góp vào hiệu quả sử dụng của các tiềm năng hiện tại của nền kinh tế mà Việt Nam chưa tận dụng được, đồng thời mức độ đóng góp khi ứng dụng tri thức thông qua Cách mạng Công nghiệp 4.0 góp phần cho tăng trưởng kinh tế - xã hội thế nào. Phương thức thực hiện có phải dựa vào tri thức (ở đây được hiểu là công nghệ), lấy bám đuổi tri thức, bám đuổi công nghệ cao, chủ động hội nhập sâu và mạnh vào nền kinh tế thế giới làm cốt lõi.

Mặt khác, với cơ cấu và mô hình phát triển kinh tế của Việt Nam như hiện nay, có thể dự báo rằng đến năm 2020 Việt Nam mới có thể bắt đầu thời kỳ tăng trưởng dựa vào xuất khẩu đối với một số ngành công nghiệp mà doanh nghiệp trong nước là chủ đạo. Vì đóng góp thực của nhóm doanh nghiệp FDI cho công cuộc phát triển kinh tế - xã hội là tương đối hạn chế, ông Kiên nhìn nhận.

Vai trò của FDI trong chính sách công nghiệp cũng là vấn đề được TS. Hansjörg Herr nhấn mạnh trong phần trình bày sau đó.

Vị chuyên gia Đức cho rằng, FDI có thể tạo ra những chuyển giao công nghệ nhất định nhưng nếu nghĩ rằng nhờ FDI mà vươn lên đuổi kịp các nước khác thì đó là một ảo tưởng.

Lấy ví dụ từ Samsung, vị này phân tích, ở Việt Nam Samsung có vẻ sản xuất rất nhiều nhưng tập trung vào những công đoạn rất đơn giản, và xu thế để Việt Nam chiếm được những công đoạn có giá trị cao hơn là rất ít. Việc này, theo TS. Hansjörg Herr hoàn toàn phù hợp với việc tối đa hoá lợi nhuận của SamSung.

Với đầu tư nước ngoài thì quá trình vươn lên đến bước nào đó sẽ chững lại,  lúc đó cần nỗ lực chính mình, chuyên gia Đức nhấn mạnh.

Theo ông, Việt Nam cần có chính sách công nghiệp chủ động, quan trọng là lan toả được hiệu ứng tich cực từ FDI và chuỗi giá trị toàn cầu, han chế tiêu cực bằng chính sách của nhà nước.

Thu hút FDI cũng phải được tích hợp vào chính sách công nghiệp, thật là ngớ ngẩn nếu chấp nhận mọi thứ đầu tư nước ngoài và thông minh là lựa chọn FDI giúp đỡ phát triển công nghiệp, doanh nghiệp trong nước, chuyên gia Đức khuyến cáo.

Để làm được điều này, theo TS. Hansjörg Herr, cái khó nhất là cần cơ quan có năng lực chọn dự án FDI tốt, không có tiêu cực tham nhũng, thiết chế này phải làm việc 1 cách minh bạch và đủ khả năng để sửa chữa những sai sót.

Ông Hansjörg Herrcũng nhấn mạnh thách thức lớn nhất của chính sách công nghiệp là thu hút tất cả các nhóm lợi ích tham gia vào quá trình xây dựng chính sách này, gồm các bộ, các hiệp hội công nghiệp, các công đoàn... Và, trách nhiệm hoạch định và thực thi chính sách công nghiệp cần được đặt ở cấp chính trị cao nhất.

Không có một chính sách công nghiệp chủ động thì quốc gia sẽ bị mắc kẹt trong những ngành sản xuất đơn giản. vị chuyên gia Đức kết luận.

Quan trọng nhất là chính sách từ lãnh đạo Chính phủ, Vụ trưởng Vụ Công nghiệp (Văn phòng Chính phủ) Nguyễn Ngọc Điệp bày tỏ sự đồng tình.

Tại hội thảo, một số vấn đề cụ thể hơn cũng được trình bày, như cách mạng 4.0 trong ngành dệt may, Cách mạng 4.0 và người lao động, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho cách mạng công nghiệp 4.0... Thông tin từ đây cho thấy, không ít thách thức vẫn còn ở phía trước song cơ hội cũng không ít để Việt Nam nâng vị thế của mình trong chuỗi giá trị toàn cầu.