Các nhà lãnh đạo theo đường lối ly khai muốn tách Catalonia khỏi Tây Ban Nha hồi năm 2017 lĩnh án tù lên tới 13 năm mỗi người. Phán quyết mà Tòa án Tối cao ở Madrid đưa ra ngày 14/10 là một bản án chưa từng có tiền lệ, khoét sâu thêm vết rạn nứt trong quan hệ giữa Chính phủ Tây Ban Nha với vùng tự trị này.

Theo tin từ Bloomberg, cựu Phó thủ hiến Oriol Junqueras của Catalonia là người chịu án tù cao nhất 13 năm, trong khi 8 nhà hoạt động khác lãnh mức án từ 9-12 năm mỗi người. Đây là hình phạt dành cho vai trò của các thủ lĩnh ly khai này trong cuộc trưng cầu dân ý bị tuyên là bất hợp pháp vào năm 2017 của Catalonia, cuộc bỏ phiếu đã khiến Tây Ban Nha chấn động.

Ông Carles Puigdemont, cựu Thủ hiến Calalonia, người dẫn đầu phong trào ly khai của vùng này, hiện vẫn sống lưu vong ở Brussels sau khi bỏ trốn khỏi Tây Ban Nha cách đây 2 năm.

Cựu Thủ hiến Catalonia, ông Carles Puigdemont - Ảnh: BBC.

Phán quyết dành cho các nhà hoạt động ly khai của Catalan có thể làm gia tăng căng thẳng trong hệ thống chính trị của Tây Ban Nha vào đúng thời điểm nước này chuẩn bị tiến hành cuộc tổng tuyển cử thứ tư trong vòng 4 năm vào ngày 10/11 tới đây. Dù giành chiến thắng trong cuộc bầu cử gần đây nhất diễn ra vào tháng 4, quyền Thủ tướng Pedro Sanchez không tập hợp được đa số cần thiết do không hàn gắn được những vết rạn nứt mà cuộc khủng hoảng Catalan để lại.

Tòa án Tối cao Tây Ban Nha kết luận ông Junqueras phạm tội xúi giục nổi loạn và sử dụng trái phép công quỹ vào việc tổ chức cuộc trưng cầu dân ý bất hợp pháp - cuộc bỏ phiếu dẫn tới phong trào biểu tình kéo dài 1 tháng và đỉnh điểm là tuyên bố Catalonia độc lập dù tuyên bố này bị Chính phủ Tây Ban Nha bác bỏ ngay sau đó. Ông Junqueras không bị buộc tội danh nghiêm trọng hơn là tội nổi loạn.

Phiên tòa kéo dài 4 tháng xét xử các nhà hoạt động ly khai của Catalan là cuộc xét xử mang đậm màu sắc chính trị nhất ở Tây Ban Nha kể từ khi một thủ lĩnh Canalonia khác là Lluis Companys bị xét xử vào năm 1940 cũng vì tuyên bố xứ tự trị này độc lập. Một tòa án quân sự thời nhà cựu độc tài Francisco Franco đã kết án tử hình ông Companys chỉ sau 1 ngày xét xử.

Phong trào ly khai của Catalonia nằm trong làn sóng dân túy gây xáo trộn nền chính trị của thế giới phương Tây sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Chính quyền tự trị của Catalonia hiện nay vẫn nằm dưới sự kiểm soát của các chính đảng có chủ trương ly khai, nhưng giữa các đảng này cũng có sự chia rẽ sâu sắc về ý thức hệ. Kể từ khi nổ ra cuộc khủng hoảng ly khai, hàng trăm công ty, trong đó có những cái tên lớn như CaixaBank và Naturgy Energy đã rút khỏi Catalonia.

Chiếm 16% dân số, 1/5 GDP, và hơn 1/4 kim ngạch xuất khẩu toàn quốc, Catalonia – vùng tự trị có thủ phủ là Barcelona - là một trong những vùng giàu nhất ở Tây Ban Nha. Bởi vậy, người dân ở các khu vực khác trên toàn Tây Ban Nha đều phản đối mạnh việc Catalonia đòi ly khai.