Theo Bộ Tài chính, trong thời gian qua, CPI tăng chủ yếu do ảnh hưởng từ giá xăng dầu, giá vật liệu xây dựng tăng theo giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào khiến 5 tháng đầu năm 2022, CPI vượt qua mốc 2,25%, trong khi mục tiêu kiểm soát lạm phát cả năm là dưới 4%. 

MỐI ĐE DOẠ TỪ LẠM PHÁT KÈM SUY THOÁI

Trái với kỳ vọng của nhiều tổ chức quốc tế về sự phục hồi kinh tế mạnh mẽ trong năm 2022, kinh tế toàn cầu đang đứng trước nhiều tác động lớn đến từ cú sốc kép là đại dịch Covid-19 và cuộc xung đột Nga - Ukraine.

Mới đây nhất, Ngân hàng Thế giới (WB) hạ dự báo tăng trưởng của các nền kinh tế phát triển giảm mạnh xuống còn 2,6%; các nền kinh tế đang phát triển và mới nổi cũng chỉ đạt 3,4%.

Tính chung trên toàn cầu, WB hạ dự báo tăng trưởng kinh tế năm nay thêm 1,2 điểm phần trăm, xuống còn 2,9%, giảm tốc mạnh so với mức tăng 5,7% đạt được vào năm 2021.

Trong khi dự báo tăng trưởng toàn cầu nhiều lần cảnh báo theo chiều đi xuống, lạm phát lại liên tục đi lên.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho biết, tỷ lệ lạm phát tại các nền kinh tế phát triển sẽ ở mức 5,7%, còn các nền kinh tế đang phát triển và mới nổi là 8,7% trong năm nay, cao hơn đáng kể so với dự báo đưa ra trước đó.

Cùng với đó, số liệu các nước kỳ công bố CPI tháng 4 và tháng 5/2022 cho thấy, lạm phát của nhiều nước tiếp tục ở mức cao.

Cụ thể, CPI của Mỹ tháng 4 tăng 8,3% tiếp tục ở mức cao nhất trong vòng 40 năm qua, CPI của Khu vực đồng Euro tháng 5 tăng 8,1%, gấp 4 lần so với lạm phát mục tiêu 2% của Ngân hàng trung ương Châu Âu.

Tại Châu Á, CPI tháng 5 của Hàn Quốc tăng 5,4%, Thái Lan tăng 7,1%, Indonesia tăng 3,55%; CPI tháng 4 của Trung Quốc tăng 2,1% tăng nhanh hơn mức dự kiến so với lạm phát mục tiêu 3% năm 2022, Singapore tăng 5,4%.

Để bình ổn thị trường, Bộ Tài chính gửi hàng loạt chỉ thị, công văn đến các bộ, ngành, địa phương để tăng cường công tác quản lý, điều hành và bình ổn giá thị trường nhanh chóng, kịp thời kiểm soát lạm phát. 

Ngay khi có dấu hiệu áp lực lạm phát, hàng loạt chính sách được kịp thời ban hành, kìm sức nóng của lạm phát như điều chỉnh giảm 2% thuế VAT; giảm 50% thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay, giảm 50 - 70% thuế bảo vệ môi trường đối với mặt hàng xăng dầu, giảm mức thu 37 khoản phí, lệ phí trong 6 tháng đầu năm 2022 theo quy định tại Thông tư số 120/2021/TT-BTC; chính sách gia hạn thời hạn nộp thuế và tiền thuê đất trong năm 2022.

Bên cạnh đó, công cụ Quỹ bình ổn giá tiếp tục được sử dụng linh hoạt; đồng thời, tăng cường kiểm tra, kiểm soát cung cầu xăng dầu để ngăn chặn các hoạt động găm hàng, đầu cơ, thao túng giá.

6 GIẢI PHÁP "KÌM" LẠM PHÁT 7 THÁNG CUỐI NĂM

Trong bối cảnh giá xăng dầu trong và ngoài nước liên tục tăng cao trong thời gian gần đây, Bộ Tài chính cho biết đang phối hợp các cơ quan có liên quan nghiên cứu phương án về khả năng tiếp tục giảm thuế bảo vệ môi trường đối với mặt hàng xăng dầu để góp phần kịp thời kiềm chế lạm phát.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, hiện Bộ Tài chính đang dự kiến đề xuất trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội trong thẩm quyền giảm tối đa thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu.

Trước đó, từ ngày 1/4 vừa qua, thuế bảo vệ môi trường đối với xăng (trừ etanol), dầu diesel, dầu nhờn được điều chỉnh giảm 50% và giảm 70% mức thuế bảo vệ môi trường đối với dầu hỏa đến hết ngày 31/12/2022, để kịp thời góp phần bình ổn thị trường trong bối cảnh nguồn cung xăng dầu khan hiếm, giá dầu thô có xu hướng tăng cao, góp phần hỗ trợ phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội sau dịch Covid-19.

Theo đó, xăng (trừ etanol) giảm 2.000 đồng/lít; dầu diesel, dầu mazut, dầu nhờn giảm 1.000 đồng/lít; mỡ nhờn giảm 1.000 đồng/kg; dầu hỏa giảm 700 đồng/lít… Theo tính toán của Bộ Tài chính, số giảm thu ngân sách nhà nước, bao gồm cả thuế bảo vệ môi trường, thuế giá trị gia tăng sẽ khoảng 23.954 tỷ đồng trong năm 2022 sau khi thực hiện chính sách trên.

Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng diễn biến tình hình gần đây đang cho thấy thị trường xăng dâu thế giới sẽ còn nhiều biến động khó lường, khó dự báo, tiềm ẩn các nguy cơ ảnh hưởng đến nguồn cung xăng dầu của nước ta.

Bên cạnh đó, ngân sách tăng thu rất lớn từ hoạt động khai thác dầu thô 5 tháng đầu năm. Theo đó, số thu từ dầu thô tính đến cuối tháng 5 ước đạt 29.400 tỷ đồng, về đích sớm và vượt dự toán đề ra 4%.

Vì vậy, chỉ giảm 50% thuế bảo vệ môi trường với xăng là chưa đủ, cần tính toán giảm thêm các sắc thuế khác. 

Do đó, tiếp đà giảm thuế bảo vệ môi trường, ngày 21/4 vừa qua, Bộ Tài chính có công văn số 3662/BTC-CST gửi xin ý kiến các bộ, ngành địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp có liên quan về dự thảo Nghị định Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, trong đó đề xuất điều chỉnh giảm thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi xăng từ 20% xuống 12%.

Để chủ động ứng phó với những thách thức trong công tác điều hành giá trong 7 tháng còn lại của năm 2022, Bộ Tài chính cho hay, các bộ, ngành, địa phương đang chủ động đẩy mạnh triển khai thực hiện các giải pháp Chính phủ chỉ đạo điều hành, trong đó, chú trọng tập trung vào 6 biện pháp.

Thứ nhất, tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra.

Thứ hai, đẩy mạnh công tác tổng hợp, phân tích, dự báo, xây dựng trước các kịch bản, phương án ứng phó đối với từng mặt hàng trong trường hợp các hàng hóa trên thị trường thế giới tiếp tục tăng cao để điều hành sản xuất trong nước, cân đối và điều hành cung cầu, bình ổn giá phù hợp.

Thứ ba, tập trung tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh để chuẩn bị đầy đủ nguồn cung hàng hóa đáp ứng nhu cầu tiêu dùng, tạo thuận lợi cho quá trình lưu thông, phân phối hàng hóa, dịch vụ.

Thứ tư, đối với các hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá trước mắt chưa xem xét điều chỉnh giá, tiếp tục giữ ổn định giá để đảm bảo công tác kiểm soát lạm phát chung cũng như góp phần hỗ trợ cho doanh nghiệp, người dân.

Thứ năm, UBND tỉnh, thành phố thực hiện quản lý nhà nước các mặt hàng theo thẩm quyền, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thực hiện các biện pháp kê khai giá, niêm yết giá; công khai thông tin về giá; xử lý nghiêm các trường hợp đầu cơ, găm hàng và tăng giá bất hợp lý.

Thứ sáu, tiếp tục chú trọng công tác thông tin, tuyên truyền, công khai minh bạch thông tin về giá để kiểm soát lạm phát kỳ vọng; hạn chế những thông tin thất thiệt gây hoang mang cho người tiêu dùng gây bất ổn thị trường.