Thưa bà, bà đánh giá như thế nào về tăng trưởng GDP của Việt Nam trong năm 2024 khi nền kinh tế tiếp tục chịu tác động bất lợi từ nền kinh tế toàn cầu và siêu bão Yagi?

Năm 2024, tình hình thế giới còn nhiều khó khăn và thách thức với nhiều yếu tố bất định về kinh tế, chính trị; ở trong nước, ảnh hưởng do thiên tai, biến đổi khí hậu đã gây thiệt hại không nhỏ cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

Tuy nhiên, với sự linh hoạt, hiệu quả trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự chung tay của các doanh nghiệp, người dân, kinh tế Việt Nam tiếp tục đà hồi phục với mức tăng trưởng GDP 7,09%. Mặc dù chưa đạt mức tăng trước đại dịch nhưng đây là mức cao thứ hai kể từ năm 2020, chỉ thấp hơn năm 2022 với 8,54%.

Điểm sáng của nền kinh tế trong năm 2024 là sự tăng trưởng ngoạn mục của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, sự hồi phục mạnh mẽ của du lịch và sự phát triển ổn định của ngành nông nghiệp với xuất khẩu nông sản tăng kỷ lục.

Cụ thể, trong quý 4 và cả năm 2024, mặc dù bị ảnh hưởng bởi thời tiết không thuận lợi và ảnh hưởng của bão Yagi nhưng hoạt sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản vẫn giữ được nhịp tăng trưởng ổn định, đạt 3,27%.

Ngành công nghiệp quý 4/2024 đạt mức tăng trưởng khá, tuy có xu hướng tăng chậm lại so với các quý trước đó do sản xuất công nghiệp đã phục hồi vào những tháng cuối năm 2023. Tính chung năm 2024, sản xuất công nghiệp có bước phát triển vượt bậc với mức tăng trưởng cao nhất từ năm 2020 đến nay.

Sự kết hợp giữa phục hồi nhanh và yếu tố nền so sánh thấp của năm trước (3 quý đầu năm 2023 tăng trưởng thấp) đã tạo ra mức tăng trưởng cao cho toàn ngành công nghiệp trong năm 2024. Ngành xây dựng cũng có những chuyển biến tích cực, giá trị tăng thêm quý 4 và cả năm 2024 tăng 8,33% và 7,87%.         

Khu vực dịch vụ có mức tăng trưởng tốt, quý 4 và cả năm 2024 tăng lần lượt 8,21% và 7,38% tiếp tục đóng góp lớn nhất vào tăng trưởng kinh tế. Đặc biệt ngành vận tải, chiếm tỷ trọng hơn 5% GDP, đạt mức tăng 10,82%, chủ yếu tăng cao ở vận tải hàng hóa.

Nếu so sánh kết quả tăng trưởng này so với các kịch bản tăng trưởng được xây dựng trước đó, theo bà, yếu tố nào đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế năm 2024 vượt mong đợi?

Năm 2024, tăng trưởng GDP đạt 7,09% cao hơn mục tiêu 6,0-6,5%. Kết quả đạt được này nhờ sự kết hợp của các yếu tố cung - cầu hiệu quả và chính sách hỗ trợ phù hợp từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Các động lực tăng trưởng chính bao gồm:

Xét từ phía sản xuất:

Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng trưởng mạnh trên nền tăng trưởng thấp của năm 2023. Các mặt hàng như ô tô, thép, sản phẩm điện tử tăng cao, tận dụng lợi thế từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA) và sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu. Ngành sản xuất thiết bị điện, hóa chất, cao su, plastic cũng ghi nhận mức tăng vượt bậc, phản ánh sự mở rộng năng lực sản xuất.

Ngành nông nghiệp bất chấp thời tiết khắc nghiệt vẫn đạt tăng trưởng ổn định nhờ chủ động phòng chống thiên tai và nâng cao năng suất. Các cây trồng chủ lực như lúa, cà phê, sầu riêng đạt sản lượng cao, trong khi chăn nuôi gia cầm và lợn tiếp tục tăng trưởng nhờ kiểm soát dịch bệnh tốt và mở rộng các chuỗi liên kết. Xuất khẩu nông sản đạt mức tăng ngoạn mục, khẳng định vị thế của Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Các ngành dịch vụ thị trường (như: vận tải, lưu trú, ăn uống, lữ hành, thương mại...) tăng trưởng khá nhờ sự lan tỏa của du lịch khôi phục trong năm. Lượng khách quốc tế đến Việt Nam tăng khá, chủ yếu từ thị trường châu Á như Hàn Quốc và Trung Quốc. Lĩnh vực logistics cũng được tăng cường nhờ hệ thống hạ tầng giao thông đường bộ, đường sắt, cảng hàng không, cảng biển được đầu tư mới và mở rộng.

Hạ tầng giao thông được nâng cấp tạo thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa và kết nối các vùng miền; đồng thời, giúp giảm chi phí vận chuyển và tăng khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường thế giới. Tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế tăng 13,82% (cùng kỳ năm trước tăng 11,48%).

Xét từ phía cầu:

Tiêu dùng nội địa mặc dù chưa đạt như thời kỳ trước đại dịch nhưng đang dần được khôi phục nhờ thu nhập của người dân tăng. Bên cạnh đó, chính sách giảm 2% thuế giá trị gia tăng trong năm 2024 cùng các chương trình giảm giá, kích cầu tiêu dùng, sự sôi động của ngành du lịch đã hỗ trợ thúc đẩy mức chi tiêu cá nhân, đặc biệt trong các dịp lễ hội và cuối năm. Việc đầu tư vào hạ tầng giao thông, đô thị đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ, đặc biệt là ở các khu vực nông thôn.

Đầu tư công được đẩy mạnh giải ngân cho các dự án trọng điểm như đường cao tốc, cầu, cảng biển và các khu công nghiệp lớn thúc đẩy hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp, nhà thầu xây dựng. Đầu tư ngoài nhà nước tăng khá tốt.

Thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) tiếp tục gia tăng, đặc biệt trong các ngành công nghệ cao và sản xuất linh kiện. Những dự án này không chỉ tạo việc làm mà còn giúp chuyển giao công nghệ và nâng cao năng lực sản xuất trong nước.

Xuất khẩu tăng trưởng mạnh nhờ các nỗ lực nhằm đa dạng hóa thị trường và năng lực cạnh tranh được nâng cao. Việt Nam tiếp tục tận dụng hiệu quả các FTA để thâm nhập sâu hơn vào các thị trường mới, đặc biệt là các thị trường châu Âu và châu Mỹ. Các ngành hàng điện tử, dệt may, giày dép và nông nghiệp – thủy sản đóng vai trò dẫn dắt, giúp nâng cao vị thế thương mại quốc gia, ổn định tỷ giá và tăng cung ngoại tệ.

Nhờ các yếu tố, động lực chính này, Việt Nam đã đạt được mức tăng trưởng ổn định, duy trì sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư quốc tế và xây dựng nền tảng vững chắc làm bản lề cho năm 2025 bứt phá tăng trưởng.

Năm 2024, thương mại hàng hóa toàn cầu dần ổn định, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam chạm mức kỷ lục gần 800 tỷ USD. Theo bà, điều gì đã góp phần thúc đẩy yếu tố này?

Một trong những điểm sáng của kinh tế Việt Nam năm 2024 là kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt kết quả cao nhất từ trước đến nay . Năm 2024, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 786,3 tỷ USD, tăng 15,4% so với năm 2023. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 405,5 tỷ USD, tăng 14,3% và kim ngạch nhập khẩu hàng hóa đạt 380,8 tỷ USD, tăng 16,7% so với năm 2023.

Theo nhận định của chúng tôi, một trong những yếu tố góp phần đưa kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa năm 2024 đạt 786,3 tỷ USD, đó là:

Thứ nhất, năm 2024 thương mại hàng hóa toàn cầu dần ổn định; lạm phát tiếp tục giảm trên toàn cầu; doanh thu bán lẻ hàng hóa tại các thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam như: Hoa Kỳ; EU và Trung Quốc… duy trì xu hướng tích, doanh thu bán lẻ hàng hóa đạt tăng trưởng dương hầu hết các tháng trong năm 2024 tại thị trường Hoa Kỳ và Trung Quốc...

Thứ hai, quan hệ thương mại hai chiều giữa Việt Nam và các thị trường lớn năm 2024 tăng cao so với năm 2023, trong đó: Trung Quốc, giữ vững là thị trường có quan hệ thương mại hai chiều lớn nhất năm 2024, đạt 204,9 tỷ USD, tăng 19,2% (32,9 tỷ USD) so với năm 2023; Hoa Kỳ, ở vị trí thứ hai đạt 134,6 tỷ USD về thương mại hai chiều, tăng 21,5% (23,8 tỷ USD); tiếp đến là ASEAN đạt 83,9 tỷ USD; Hàn Quốc đạt 81,8 tỷ USD; Thị trường EU đạt 68,8 tỷ USD…

Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa năm 2024 tăng khá so với năm 2023, ở hầu hết các thị trường là đối tác thương mại lớn của Việt Nam, như: Hoa Kỳ tăng 23,3%; Thị trường EU tăng 19,3%; Hàn Quốc 8,7%; ASEAN 13,7%....

Về kim ngạch nhập khẩu hàng hóa năm 2024, Trung Quốc ở vị trí dẫn đầu với kim ngạch nhập khẩu đạt 114,3 tỷ USD, tăng 30,4%; ở vị trí thứ hai là Hàn Quốc đạt 81,8 tỷ USD, tăng 7,6%; tiếp đến ASEAN đạt 46,9 tỷ USD, tăng 14,7%...

Thứ ba, năm 2024, các doanh nghiệp Samsung, Intel… duy trì sản xuất phục hồi tích cực; đơn hàng của các doanh nghiệp ngành dệt may, giầy dép thực hiện vượt trội; chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 8,4%; nhập khẩu hàng hóa làm tư liệu sản xuất tăng 16,4%, đây là những tín hiệu tích cực, phản ánh nguồn cung trong nước tăng.

Cùng với điểm sáng xuất nhập khẩu, Việt Nam cũng được nhận định là điểm sáng trong thu hút đầu tư nước ngoài năm 2024. Bà dự báo như thế nào về triển vọng năm 2025 khi chính sách “luồng xanh” trong đầu tư được áp dụng, quỹ hỗ trợ đầu tư được triển khai…?

Tính đến 31/12/2024, tổng vốn đăng ký cấp mới, điều chỉnh và góp vốn mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt trên 38,2 tỷ USD, bằng 97% so với cùng kỳ năm 2023. Tổng vốn đầu tư cả năm 2024 tuy giảm nhẹ 3%, song điều chỉnh vốn đầu tư là điểm sáng của năm khi tăng cả về số lượt dự án điều chỉnh vốn (11,2%) cũng như tổng vốn tăng thêm (50,4%) so với năm 2023.

Đầu tư mới cũng tăng nhẹ (1,8%) về số lượng dự án. Qua đó khẳng định, các nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục đặt niềm tin vào môi trường đầu tư của Việt Nam, không ngừng tăng cường đầu tư mới và mở rộng dự án đầu tư hiện hữu.

Riêng tháng 12/2024 ghi nhận tổng lượng vốn đầu tư lớn nhất so với các tháng trong năm với gần 6,85 tỷ USD, chiếm 17,9% tổng vốn đầu tư của cả nước trong năm 2024. Trong đó, vốn đầu tư tăng thêm và số lượng dự án đầu tư mới và số lượng giao dịch góp vốn mua cổ phần cũng đạt mức cao nhất trong các tháng của năm 2024.

Đáng chú ý, nhiều dự án lớn ở các lĩnh vực bán dẫn, năng lượng (sản xuất pin, tế bào quang điện, thanh silic), sản xuất linh kiện, sản phẩm điện tử, sản phẩm có giá trị gia tăng cao  được đầu tư mới và mở rộng vốn trong năm 2024.

Nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trong thu hút nhà đầu tư chiến lược vào các lĩnh vực đặc biệt khuyến khích đầu tư cần có quy trình, thủ tục đầu tư đặc biệt, ngày 29/11/2024, Quốc hội đã thông qua Luật số 57/2024/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu), có hiệu lực từ ngày 15/1/2025, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý về đấu thầu, quy hoạch, đầu tư và đầu tư PPP.

Trong đó bổ sung hai nội dung rất quan trọng của Luật Đầu tư là thành lập Quỹ Hỗ trợ đầu tư và bổ sung quy định thủ tục đầu tư đặc biệt, hay còn gọi là “luồng xanh”, đối với dự án công nghệ cao, các lĩnh vực đặc biệt khuyến khích đầu tư.

Việc thiết kế “luồng xanh” quy định thủ tục đầu tư đặc biệt sẽ nâng cao khả năng cạnh tranh trong thu hút các nhà đầu tư chiến lược. Doanh nghiệp đầu tư dự án công nghệ cao vào khu công nghiệp, khu chế xuất không phải xin cấp giấy chứng nhận đầu tư, mà chỉ cần giấy đăng ký đầu tư và trong vòng 15 ngày sẽ cấp xong giấy đăng ký cho nhà đầu tư. Nhà đầu tư tự làm báo cáo tác động môi trường và phòng cháy chữa cháy theo tinh thần tự thực hiện, tự chịu trách nhiệm, không phải trình cơ quan cấp trên phê duyệt. Cơ quan quản lý nhà nước chỉ tiến hành hậu kiểm.

Để khuyến khích, thu hút các tập đoàn lớn và hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước ở một số lĩnh vực cần khuyến khích đầu tư, tăng sức cạnh tranh và hấp dẫn của môi trường đầu tư, việc ban hành chính sách hỗ trợ đầu tư mới kịp thời hướng đến các dự án công nghệ cao quy mô lớn thông qua Quỹ hỗ trợ đầu tư chính là tạo đột phá, thu hút đầu tư chọn lọc, đảm bảo vị thế cạnh tranh.

Theo đó, từ năm 2025, chắc chắn Việt Nam tiếp tục sẽ là điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là các nhà đầu tư chiến lược. Trên cơ sở này, vốn đăng ký đầu tư nước ngoài tại Việt Nam kỳ vọng sẽ tăng trưởng tốt trong năm 2025 và các năm tiếp theo.

Khu vực doanh nghiệp phục hồi song được đánh giá là phục hồi yếu khi tỷ lệ doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường vẫn tăng. Qua khảo sát, nghiên cứu của Tổng cục Thống kê, chúng ta cần phải hỗ trợ khu vực này trong tương lai ra sao, thưa bà?

Trong năm 2024, Tổng cục Thống kê đã tiến hành khảo sát các doanh nghiệp đại diện cho 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trên các lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo; xây dựng và thương mại, dịch vụ.

Riêng quý 4/2024 tiến hành khảo sát gần 30,6 nghìn doanh nghiệp trên cả nước, bao gồm: 6,3 nghìn doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo; gần 6,4 nghìn doanh nghiệp ngành xây dựng và 17,9 nghìn doanh nghiệp ngành thương mại, dịch vụ. Tỷ lệ doanh nghiệp trả lời khảo sát khoảng 95,6% số doanh nghiệp được chọn mẫu điều tra.

Trên cơ sở kết quả điều tra, Tổng cục Thống kê nhận thấy có 77,3% doanh nghiệp nhận định hoạt động sản xuất kinh doanh quý 4/2024 tốt hơn và giữ ổn định so với quý 3/2024 (28,6% tốt hơn và 48,7% giữ ổn định); 22,7% doanh nghiệp đánh giá hoạt động sản xuất kinh doanh khó khăn hơn. So với quý 3/2024, tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá thuận lợi hơn quý trước tăng 5,1%; giữ ổn định tăng 0,4% và khó khăn hơn giảm 5,5%.

Để tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong quý 4 năm 2024, theo kết quả khảo sát, các doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bộ, ngành và địa phương hỗ trợ cho các doanh nghiệp.

Cụ thể, 43,7% doanh nghiệp mong muốn giảm lãi suất; 25,4% doanh nghiệp kiến nghị cần ổn định nguồn cung nguyên, vật liệu; 32,6% doanh nghiệp kiến nghị Nhà nước cần có các chính sách bình ổn giá nguyên, nhiên, vật liệu, giá dịch vụ đầu vào cho sản xuất kinh doanh; 31,2% doanh nghiệp kiến nghị điều chỉnh chính sách thuế, phí và các khoản nộp ngân sách nhà nước phù hợp; 19,5% doanh nghiệp kiến nghị giảm tiền thuê đất phục vụ sản xuất kinh doanh… 

Theo đó, Tổng cục Thống kê cho rằng trong năm 2025 cần tiếp tục đẩy mạnh tiêu dùng, tập trung phát triển thị trường trong nước cũng như thị trường xuất khẩu nhằm hỗ trợ tốt đầu ra cho doanh nghiệp. Các bộ, ngành, địa phương thực hiện cắt giảm tối đa thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ, tạo thuận lợi cao nhất cho doanh nghiệp; chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, xóa bỏ cơ chế “xin-cho”; phân cấp, phân quyền cho cơ quan, địa phương có thẩm quyền giải quyết và chịu trách nhiệm.

Tập trung thúc đẩy tiến độ thi công các dự án quan trọng quốc gia, các công trình trọng điểm, nhất là các công trình hạ tầng giao thông quan trọng; phát huy nguồn lực đầu tư của các tập đoàn, doanh nghiệp nhà nước.

Tiếp tục tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thủ tục hành chính, quy định pháp lý nhằm cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; hỗ trợ giảm chi phí cho doanh nghiệp. Cùng với đó là đẩy mạnh triển khai các chương trình, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, thúc đẩy chuyển đổi số, đặc biệt là chuyển đổi số bao trùm, “chuyển đổi kép”; chương trình hỗ trợ doanh nghiệp khu vực tư nhân kinh doanh bền vững giai đoạn 2022-2025. 

Với những diễn biến như vậy, bà dự báo như thế nào về triển vọng tăng trưởng GDP năm 2025 và cần tập trung những giải pháp gì?

Năm 2025, kinh tế nước ta vẫn đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn nên chịu nhiều tác động trước những rủi ro, bất ổn trên thế giới về kinh tế, chính trị, thiên tai, dịch bệnh…

Kinh tế thế giới được dự báo sẽ tiếp tục phục hồi tăng trưởng ổn định; các cuộc xung đột và căng thẳng địa chính trị là những rủi ro cho kinh tế toàn cầu, đặc biệt đối với chuỗi cung ứng; những chính sách kinh tế mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump dự kiến sẽ tác động tới tình hình kinh tế thế giới trong năm 2025.

Trong nước, kinh tế Việt Nam dự kiến sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tích cực, tuy nhiên sẽ phải đối mặt với những thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản có xu hướng tăng trưởng khá rõ nét nhờ vào động lực xuất khẩu, ứng dụng mạnh khoa học kỹ thuật và cơ hội từ các hiệp định FTA.

Ngành công nghiệp dự báo có thể duy trì tốc độ tăng trưởng trong khoảng 7-9%, với động lực chính từ xuất khẩu, đầu tư công và chuyển đổi công nghệ. Khu vực dịch vụ cũng có xu hướng tăng trưởng tốt nhờ sự phục hồi của hoạt động du lịch và xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ.

Mục tiêu tăng trưởng từ 6,5 - 7% năm 2025 mà Quốc hội đã đặt ra và mục tiêu 7 - 7,5% mà Chính phủ cố gắng phấn đấu là không dễ dàng đạt được, cần sự chung sức, đồng lòng của cả hệ thống chính trị, của doanh nghiệp và nhân dân cả nước. Vì vậy, chúng ta cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp quan trọng nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Một là, tiếp tục kiên trì, kiên định mục tiêu giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát giá cả, thị trường, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả; phối hợp đồng bộ, hài hòa, chặt chẽ với chính sách tài khóa mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm và các chính sách khác.

Hai là, đẩy mạnh và làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống như: đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng, đồng thời thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới nổi như: liên kết vùng, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh...

Ba là, đẩy mạnh thực hiện quyết liệt, đồng bộ, thực chất, hiệu quả các đột phá chiến lược như cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, quy định kinh doanh; đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình giao thông trọng điểm, phấn đấu hoàn thành 50 công trình giao thông trọng điểm trong năm 2025 nhằm hoàn thiện mạng lưới giao thông quốc gia.

Bốn là, tập trung thực hiện hiệu quả, thực chất, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, các ngành, lĩnh vực mới nổi.

Năm là, rà soát, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, tổ chức liên kết vùng và thúc đẩy phát triển kinh tế vùng; phát huy mạnh mẽ vai trò của các Hội đồng điều phối vùng; thực hiện hiệu quả các Nghị quyết của Bộ Chính trị về 6 vùng kinh tế - xã hội.

VnEconomy 30/01/2025 07:00

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 4+5-2025 phát hành ngày 27/1/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:  

https://postenp.phaha.vn/tap-chi-kinh-te-viet-nam/detail/1194