Trong bài phát biểu ngày 24/10 tại Trung tâm Quốc tế Woodrow Wilson ở Washington, Phó tổng thống Mỹ Mike Pence lên án những hành động gần đây của Trung Quốc trên Biển Đông. 

"Trong năm qua, động thái quân sự của Trung Quốc trong khu vực và cách tiếp cận của nước này với các nước láng giềng ngày càng khiêu khích", tờ Straist Times dẫn lời Phó tổng thống Mỹ tại sự kiện. "Bắc Kinh đã tăng cường sử dụng các tàu dân và quân sự để thường xuyên hăm doạ thuỷ thủ và ngư dân các nước Malaysia và Philippines, đồng thời tìm cách cản trở Việt Nam khai thác dầu mỏ và khí ga trên vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam". 

Theo ông Pence, năm 2015, tại Vườn Hồng, các lãnh đạo Trung Quốc đã khẳng định rằng "không có ý định quân sự hóa Biển Đông", nhưng Bắc Kinh lại triển khai các tàu chống hạm và tên lửa phòng không hiện đại tại một cụm căn cứ xây trên các đảo nhân tạo ở vùng biển này. 

Trong bài phát biểu, ông Pence cũng lên án một loạt chính sách của Trung Quốc, cho rằng Bắc Kinh chưa làm gì đáng kể nhằm cải thiện quan hệ kinh tế với Mỹ. 

Trước ông Pence, trong bài phát biểu điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ ngày 18/9, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ về các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương David R. Stilwell cũng án hành động gây hấn của Trung Quốc trên Biển Đông. Ông Stilwell cho biết, kể từ đầu tháng 7, các tàu của Trung Quốc đã tiến hành thăm dò trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam với sự hộ tống của lực lượng tuần duyên có vũ trang và cảnh sát biển. Ông cho rằng hành động này nhằm đe dọa Việt Nam và các nước ASEAN khác không được khai thác tài nguyên dầu khí tại Biển Đông. 

Tại Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á trước đó, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng đã phát đi thông điệp rõ ràng trong đó lên án hành động bắt nạt của Bắc Kinh trên Biển Đông. Ông kêu gọi các nước ASEAN và Trung Quốc hướng tới một Bộ Quy tắc Ứng xử thực chất và phù hợp với Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS).

Bài phát biểu kéo dài gần 40 phút về quan hệ tương lai Mỹ - Trung của Phó tổng thống Mỹ được đưa ra trước thềm Thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế châu Á Thái Bình Dương (APEC) dự kiến diễn ra tại Chile vào giữa tháng 11. Tại đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ ký thoả thuận thương mại sơ bộ giữa hai nước.

Dù chỉ trích các chính sách của Bắc Kinh, ông Pence nhấn mạnh rằng Washington sẽ không đối đầu với Trung Quốc hay cản trở sự phát triển của nước này mà hướng tới sự hợp tác.

"Chúng tôi tìm kiếm một sân chơi bình đẳng - thị trường mở, thương mại công bằng và tôn trọng các giá trị của Mỹ. Chúng tôi không muốn cản trở sự phát triển của Trung Quốc. Chúng tôi muốn một mối quan hệ mang tính xây dựng với các nhà lãnh đạo Trung Quốc như đã có với nhiều thế hệ người Trung Quốc", ông Pence phát biểu.