Lệnh cấm của Liên minh châu Âu (EU) đối với dầu diesel Nga đã có hiệu lực từ ngày Chủ nhật vừa rồi.

Nhưng dù EU “cấm cửa” nhà cung cấp diesel lớn nhất của mình, giá dầu diesel tương lai ở thị trường châu Âu giảm 1,6% trong phiên giao dịch đầu tuần này, nâng tổng mức giảm trong 2 tuần lên 20% trong bối cảnh nhu cầu năng lượng của khu vực suy giảm và các nước châu Âu đã cố găng tăng dự trữ trước khi lệnh cấm bắt đầu.

Việc giá dầu diesel giảm là một sự giải toả quan trọng đối với hàng triệu lái xe tải, người dùng ô tô và doanh nghiệp ở châu Âu - khu vực có sự phụ thuộc lớn vào dầu diesel. Khoảng 96% số xe tải, 91% xe bán tải và 42% xe hơi ở EU sử dụng dầu diesel, theo dữ liệu của Hiệp hội Sản xuất ô tô châu Âu (EAMA).

“Kỳ vọng ban đầu là khi lệnh cấm có hiệu lực, nguồn cung diesel ở châu Âu sẽ thắt chặt, nhưng thực tế không phải như vậy”, Giám đốc nghiên cứu Mark Williams của Wood Mackenzie nói với hãng tin CNN.

Lệnh cấm của EU đối với dầu diesel Nga được đưa ra 2 tháng sau khi khối này đặt lệnh cấm đối với dầu thô Nga nhập khẩu qua đường biển. Tất cả đều là một phần trong gói trừng phạt của châu Âu đối với Nga trong cuộc xung đột Nga-Ukraine. Theo dữ liệu của Rystad Energy, trong năm 2022, Nga chiếm 29% tổng nhập khẩu dầu diesel của châu Âu.

Các nước châu Âu đã chuẩn bị ứng phó với lệnh cấm mới nhất bằng cách đẩy mạnh nhập khẩu dầu diesel từ Nga trong những tháng gần đây. Trong quý 4/2022, nhập khẩu dầu diesel của châu Âu tăng 19% so với cùng kỳ năm trước – theo dữ liệu từ công ty cung cấp dữ liệu năng lượng Vortexa.

“Dự trữ đó sẽ giữ vai trò như một tấm nệm đỡ trước mắt cho sự mất mát nguồn dầu diesel nhập khẩu từ Nga”, ông William nói.

Nhu cầu dầu diesel ở châu Âu cũng đang ở mức thấp. Dữ liệu từ OilX, một công ty phân tích thị trường dầu lửa, cho thấy nhu cầu diesel tại khu vực này đã giảm từ trong thời gian từ đầu tháng 11 đến cuối tháng 1 so với cùng kỳ năm ngoái.

Giới phân tích cho rằng một phần nguyên nhân dẫn tới sự suy giảm nhu cầu này là mùa đông ở châu Âu năm nay ấm hơn thường lệ, khiến nhu cầu dùng diesel làm nhiên liệu sưởi không lớn, cộng thêm mức giá cao gây hạn chế nhu cầu. Dù đã giảm gần đây, giá bán buôn diesel ở châu Âu vẫn đang cao hơn 10% so với cùng kỳ năm ngoái.

Ở trạm xăng, giá bình quân 1 lít dầu diesel ở châu Âu đạt mức 1,8 Euro (1,93 USD) vào hôm 30/1, từ mức 1,6 Euro (1,72 USD) cùng kỳ năm trước – theo dữ liệu từ Uỷ ban châu Âu (EC).

Nhà phân tích cấp cao Neil Crosby của OilX, nói với CNN rằng “nhu cầu duy trì ở mức yếu” ở châu Âu đã giúp cho “dự trữ dầu diesel của khu vực tăng mạnh trong mấy tháng qua”.

Dù vậy, có thể mất vài tháng để ảnh hưởng của lệnh cấm mới được cảm nhận rõ, vì đó mới là lúc châu Âu bắt đầu phải nhập khẩu thêm diesel từ các nguồn khác ở xa, với chi phí vận chuyển cao hơn. Ở thời điểm hiện tại, EU đã phải tăng mạnh nhập khẩu diesel từ Mỹ, Trung Đông và một số nước châu Á - theo ông Williams.

Lượng dầu nhập thêm đó sẽ không đủ để bù đắp sự mất mát nguồn cung dầu diesel từ Nga vào châu Âu một khi dự trữ của châu Âu giảm xuống - vị chuyên gia nhấn mạnh, và nói thêm rằng giá diesel nhập khẩu từ các khu vực khác có thể bắt đầu tăng từ quý 3 năm nay.

Ngoài ra, ảnh hưởng của lệnh cấm trên đối với Nga có thể là không lớn. Moscow đã chuyển hướng được việc xuất khẩu diesel sang các thị trường khác từ tháng 7 năm ngoái. Xuất khẩu mặt hàng này của Nga sang Thổ Nhĩ Kỳ và Bắc Phi đã tăng vọt 154% trong thời gian từ tháng 11 đến tháng 1 vừa qua so với cùng kỳ năm trước – theo Rystad Energy.

Ông Jorge Leon, một Phó chủ tịch cấp cao của Rystad Energy cho rằng xu hướng này sẽ tiếp tục, đồng thời dự báo rằng xuất khẩu diesel Nga sang thị trường Nam Mỹ có thể duy trì ở mức thấp. Tuy nhiên, ông dự báo Mỹ có thể chuyển hướng một phần xuất khẩu diesel của nước này từ thị trường Nam Mỹ sang thị trường châu Âu, và dầu diesel Nga từ đó sẽ tìm được thị trường mới ở Nam Mỹ.

Ông Crosby của OilX nhấn mạnh rằng nếu so với dầu thô Nga, dầu diesel Nga có nhiều khách hàng tiềm năng hơn. “Hầu hết những thùng dầu diesel Nga sẽ tìm được đường để ra thị trường toàn cầu. Ý tưởng cho rằng diesel Nga sẽ gặp khó khăn trong việc tìm thị trường mới đã bắt đầu bị nghi ngờ”, ông nói.