Đó là ý kiến đã được nêu tại Hội thảo xin ý kiến về Dự thảo Thông tư quy định Made in Vietnam mà Bộ Công Thương ngày 25/9.

Hồi tháng 7 năm nay, Bộ Công Thương đã công bố dự thảo Thông tư quy định Made in Vietnam và xin ý kiến đóng góp từ nhiều bên. 

Thông tư Made in Vietnam "sao chép"?

Đóng góp ý kiến cho dự thảo Thông tư, đại diện Bộ Tư pháp cho rằng với nội dung nói về điều kiện, tiêu chí để sản phẩm, hàng hoá được xác định là "hàng hoá của Việt Nam", thì văn bản này nên ban hành dưới hình thức nghị định, thay vì dưới hình thức thông tư của Bộ trưởng.

Đại diện này cũng cũng cho rằng thông tư đã "sao chép" nhiều quy định tại Nghị định số 31 do đó đề nghị Bộ Công Thương rà soát, tránh trùng lắp.

Phản ứng với ý kiến này Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh khẳng định: "Chúng tôi không chép lại Nghị định 31 hay nghị định khác. Chúng tôi đang viết lên một thứ tương tự như vậy và chúng tôi có quyền thay đổi một số điểm để phù hợp. Vì không chép lại nên không thể nói chúng tôi chép thừa hay chép thiếu".

Cũng theo ông Khánh, nhóm soạn thảo đã đề xuất là để dưới hình thức nghị định nhưng không được. Bởi nghị định phải hướng dẫn từ luật nhưng hiện nay không có luật nào quy định về hàng hoá sản xuất tại Việt Nam.

Do vậy, nếu để hình thức nghị định thì theo ông Khánh, đây sẽ là "nghị định không đầu". Theo đó, ông Khánh khẳng định, Bộ Tư pháp sẽ tuýt còi ngay lập tức. Tuy nhiên để dưới hình thức thông tư cũng tồn tại nhiều vấn đề.

"Khi để thông tư lại xuất hiện một số vấn đề vượt qua thẩm quyền của một thông tư. Chúng tôi sẽ tiếp thu ý kiến, báo cáo lại Thủ tướng về hình thức văn bản", ông Khánh cho biết.

Cũng theo vị này, nếu không ban hành ở cấp nghị định thì cũng sẽ không đưa được vào những cụm từ như "lắp ráp ở đâu đó". Trong khi nhóm soạn thảo rất mong muốn đưa quy định này vào giúp doanh nghiệp xác định rõ hơn.

Tỷ lệ giá trị gia tăng 30%

Tại hội thảo, nhiều doanh nghiệp, hiệp hội còn thắc mắc về việc xác định hàm lượng giá trị gia tăng 30% thì được xác định là hàng hoá Việt Nam. Về việc này, Thứ trưởng Khánh khẳng định, tỷ lệ giá trị gia tăng 30% là "quy định chung của nhiều quốc gia, nên không lý gì Bộ Công Thương đòi hỏi quy định cao hơn".

Đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư hỏi với những mặt hàng khoáng sản như nam châm, đất hiếm thì đây là công đoạn yêu cầu công nghệ rất cao, được Nhà nước khuyến khích. Tuy nhiên, nếu nhập khẩu nguyên liệu về và gia công trong nước và tỷ lệ giá trị gia tăng dưới 30% thì ghi trên nhãn hàng hóa như thế nào?

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh khẳng định "không thể ghi là sản phẩm, hàng hóa Việt Nam" và cho biết trong trường hợp này, Nghị định 43 quy định cho phép doanh nghiệp được ghi xuất xứ ở bất cứ nước nào trong tầm hiểu biết tốt nhất của mình, miễn không vi phạm pháp luật.

Ông Khánh cho biết, dự thảo Thông tư này được xây dựng phù hợp với các cam kết quốc tế và quy định trong nước về xuất xứ hàng hóa, đảm bảo sự tương thích giữa hàng hóa lưu thông trong nước với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.

Thông tư sẽ không làm phát sinh thêm chi phí cho doanh nghiệp bởi ghi nhãn hàng hóa và công bố nước xuất xứ trên nhãn hàng hóa đã từ lâu là yêu cầu bắt buộc theo quy định của Nghị định 43. Thông tư chỉ giúp các tổ chức, cá nhân có căn cứ để thực hiện đúng yêu cầu của Nghị định 43, giúp loại bỏ các trường hợp vô tình hay cố tình vi phạm thông tin về nước xuất xứ. Các doanh nghiệp chân chính sẽ không phải đối diện với nguy cơ cáo buộc "gian lận xuất xứ", tránh được rủi ro kiện tụng và mất uy tín với người tiêu dùng. Ngoài ra, kết hợp với việc thực thi nghiêm túc Nghị định 43 tại cửa khẩu, Thông tư cũng sẽ giúp loại bỏ dần tình trạng hàng nhập khẩu nhập nhèm "đội lốt" hàng Việt Nam như đã rải rác xảy ra trong thời gian qua.

Cần một thước đo chuẩn mực ghi nhãn cho hàng hoá Việt

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương chia sẻ, cho tới nay, Việt Nam đã ban hành nhiều quy định về xuất xứ hàng hóa, trong đó có việc như thế nào thì một sản phẩm được coi là có xuất xứ Việt Nam. Tuy nhiên, các quy định này mới chỉ áp dụng cho hàng xuất khẩu và hàng nhập khẩu, giúp hàng hóa được hưởng ưu đãi thuế nhập khẩu theo cam kết tại các hiệp định thương mại tự do hoặc phục vụ các mục tiêu khác của quản lý ngoại thương. Với hàng hóa sản xuất, bao gồm cả sản xuất từ đầu vào nhập khẩu, và sau đó lưu thông trong nước, hiện chưa có quy định như thế nào thì được gắn nhãn "sản phẩm của Việt Nam" hay "sản xuất tại Việt Nam".

Bên cạnh đó, việc thiếu vắng các quy định về việc như thế nào thì một sản phẩm được coi là "sản phẩm, hàng hóa của Việt Nam" hay "sản xuất tại Việt Nam" đã khiến nhiều tổ chức và cá nhân lúng túng khi muốn ghi chính xác nước xuất xứ trên nhãn sản phẩm theo quy định của Nghị định 43. Thực tế, một số mặt hàng dù chỉ trải qua các công đoạn gia công, lắp ráp, chế biến đơn giản tại Việt Nam nhưng cũng gắn nhãn "sản xuất tại Việt Nam" khiến người tiêu dùng thắc mắc, thậm chí bức xúc nhưng các cơ quan chức năng lại không có căn cứ để phân xử.

"Thông tư này đưa ra chuẩn mực để giúp doanh nghiệp có thể soi vào đánh giá với hàm lượng, quy trình sản xuất như vậy, doanh nghiệp có thể hoàn toàn tự tin dán nhãn hàng sản xuất tại Việt Nam hay chưa. Doanh nghiệp có thể lấy Thông tư này làm thước đo chuẩn để biết được như thế nào thì một sản phẩm, hàng hóa được coi là "sản phẩm, hàng hóa của Việt Nam" hay "sản xuất tại Việt Nam", ông Trần Thanh Hải nhấn mạnh.