Tổng thống Robert Mugabe của Zimbabwe ngày 19/11 đã khiến người dân nước này sửng sốt khi không đề cập gì đến chuyện từ chức trong một bài phát biểu trên truyền hình.

Sự bám trụ quyền lực này diễn ra bất chấp đảng cầm quyền ZANU-PF của ông Mugabe đã sa thải ông trước đó vài giờ đồng hồ và hàng trăm nghìn người Zimbabwe xuống đường tuần hành ăn mừng việc ông sắp phải chấm dứt gần 4 thập kỷ cầm quyền.

Một nguồn thạo tin đã tiết lộ với hãng tin Reuters rằng ông Mugabe sẽ tuyên bố từ chức sau khi ZANU-PF cách chức ông khỏi cương vị thủ lĩnh đảng này. Việc cách chức thủ lĩnh ZANU-PF đối với ông Mugabe là điều đã được lường trước sau khi quân đội Zimbabwe giành quyền kiểm soát Chính phủ trước đó 4 ngày.

Tuy nhiên, trong bài phát biểu ngày Chủ Nhật từ văn phòng Tổng thống, bên cạnh là một loạt tướng lĩnh quân đội, ông Mugabe không hề đề cập đến chuyến từ chức.

Thay vào đó, ông Mugabe nói rằng những sự kiện diễn ra trong tuần qua không phải "là một thách thức đối với thẩm quyền của tôi trên cương vị nguyên thủ và người đứng đầu Chính phủ". Ông cũng tuyên bố sẽ chủ trì kỳ họp Quốc hội Zimbabwe diễn ra vào tháng tới.

Thủ lĩnh phe đối lập Morgan Tsvangirai ngay sau đó đã phản ứng trước việc ông Mugabe quyết tâm bấu víu quyền lực. "Tôi bó tay. Không chỉ tôi mà cả đất nước này. Ông ta đang cố tình chơi chúng tôi", ông Tsvangirai nói với Reuters. "Ông ta đang tìm cách điều khiển mọi người. Ông ta khiến cả nước thất vọng".

ZANU-PF đã cho ông Mugabe, Tổng thống 93 tuổi đã cầm quyền kể từ khi Zimbabwe giành độc lập vào thập niên 1980, không đầy 24 giờ đồng hồ để từ chức hoặc sẽ bị luận tội. Đây là nỗ lực của đảng cầm quyền nhằm đảm bảo một kết thúc hòa bình cho nhiệm kỳ của ông Mugabe sau khi quân đội giành quyền lực trong một cuộc chính biến mà bản chất là một cuộc đảo chính.

Ông Chris Mutsvangwa, thủ lĩnh phái cựu binh Zimbabwe, người đã đi đầu một chiến dịch kéo dài 18 tháng nhằm lật đổ ông Mugabe, nói rằng kế hoạch luận tội ông Mugabe tại phiên họp Quốc hội vào ngày thứ Ba tuần tới sẽ được thực thi. Ông Mutsvangwa cũng cho biết sẽ có những cuộc biểu tình lớn phản đối ông Mugabe diễn ra vào ngày thứ Tư tuần này.

Cùng với việc cách chức thủ lĩnh đảng của ông Mugabe, ZANU-PF đã bổ nhiệm ông Emmerson Mnangagwa làm thủ lĩnh mới. Trước đây, ông Mnangagwa đã bị ông Mugabe cách chức Phó tổng thống, một động thái được cho là nhằm mở đường cho bà Grace - vợ ông Mugabe - trở thành Tổng thống.

Chính việc ông Mugabe cách chức Phó tổng thống đối với ông Mnangagwa được xem là giọt nước làm tràn ly dẫn tới việc quân đội Zimbabwe can thiệp.

Hôm thứ Bảy, hàng trăm nghìn người Zimbabwe đã đổ ra các đường phố ở thủ đô Harare để ăn mừng sớm với hy vọng ông Mugabe sẽ phải rời ghế Tổng thống và một kỷ nguyên mới của đất nước sẽ được mở ra.

Nhiều người Zimbabwe đã gọi đây là "cuộc giải phóng thứ hai" và nói về những giấc mơ của họ về thay đổi kinh tế-chính trị ở đất nước đã phải trải qua hai thập niên khó khăn nghiêm trọng về kinh tế-xã hội.

Mỹ, một quốc gia từ lâu vẫn chỉ trích ông Mugabe, cho biết đang mong chờ một "kỷ nguyên mới" ở Zimbabwe. Tổng thống Ian Khama của Botswana, nước láng giềng của Zimbabwe, cho biết ông Mugabe không nhận được sự ủng hộ ngoại giao trong khu vực và nên từ chức ngay lập tức.

Ngoài việc thay đổi lãnh đạo, ZANU-PF cũng tuyên bố muốn thay đổi hiến pháp để giảm quyền lực của Tổng thống - một động thái có thể dẫn tới một hệ thống chính trị rộng mở và bao trùm hơn.