Trung Quốc kêu gọi lập liên minh đất hiếm

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa Trung Quốc và Mỹ về chuỗi cung ứng khoáng sản, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này.

Tại hội nghị thượng đỉnh nhóm 20 nền kinh tế phát triển và mới nổi lớn nhất thế giới (G20) tại Nam Phi mới đây, ông Lý đã giới thiệu sáng kiến "hợp tác kinh tế và thương mại quốc tế về khoáng sản xanh". Theo dự kiến, sẽ có ít nhất 19 quốc gia, bao gồm Campuchia, Nigeria, Myanmar và Zimbabwe, và Tổ chức Phát triển Công nghiệp thuộc Liên hiệp quốc (UN) tham gia sáng kiến này.

Trung Quốc hiện đang chiếm ưu thế vượt trội so với bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới về khai thác và chế biến đất hiếm - thành phần không thể thiếu trong chuỗi cung ứng của hầu hết các công nghệ hiện đại. Việc tiếp cận các khoáng sản này đã trở thành một điểm nóng trong cuộc chiến thương mại giữa hai siêu cường.

Sáng kiến của Bắc Kinh được đưa ra đúng vào lúc Mỹ cũng đang tìm cách xây dựng các liên minh để đảm bảo chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng nhằm cạnh tranh với Trung Quốc.

Dù đã đi đầu về đất hiếm, Bắc Kinh đang nỗ lực xây dựng mối quan hệ với các quốc gia giàu tài nguyên để củng cố vị thế của mình. Thủ tướng Lý Cường đã bày tỏ hoan nghênh đối với "sự tham gia tích cực từ tất cả các bên", mặc dù không đưa ra con số cụ thể về tài chính hay chi tiết khác trong sáng kiến khoáng sản này.

Bắc Kinh ủng hộ “sự phân phối lợi ích" của chuỗi cung ứng đất hiếm và "bảo vệ tốt hơn lợi ích của các nước đang phát triển, đồng thời thận trọng trong việc sử dụng cho mục đích quân sự và các mục đích khác để ngăn ngừa rủi ro an ninh", theo lời Thủ tướng Lý Cường.

Trong cuộc chiến thương mại với Mỹ, Trung Quốc đã sử dụng đất hiếm như một “quân bài” để thương lượng, bằng cách áp dụng chế độ cấp phép xuất khẩu đất hiếm với các điều kiện nghiêm ngặt.

Theo thông tin được phía Mỹ công bố, theo thỏa thuận hòa hoãn thuế quan mà Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình đạt được gần đây, Bắc Kinh đã đồng ý cấp giấy phép chung cho phép các công ty ở nước ngoài tự do nhập khẩu đất hiếm từ Trung Quốc. Tuy nhiên, hai bên vẫn đang đàm phán chi tiết về nội dung này.

Phát biểu tại hội nghị G20, Thủ tướng Lý Cường không giải thích rõ ý nghĩa thực chất của sáng kiến khoáng sản xanh. Bộ Thương mại Trung Quốc đã phát hành một tài liệu kèm theo cũng không cung cấp nhiều chi tiết, ngoài việc nói rằng sự phát triển của các ngành công nghiệp khoáng sản quan trọng nên tuân thủ các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Tuy nhiên, tờ Thời báo Nghiên cứu của Đảng Cộng sản Trung Quốc vào tháng 5 đã trình bày suy nghĩ của Trung Quốc về các liên minh đất hiếm quốc tế. Bài viết của ông Hu Jun, người đứng đầu một viện nghiên cứu thuộc Bộ Sinh thái và Môi trường, cho biết trong những năm gần đây, Chủ tịch Tập Cận Bình đã nhiều lần đề xuất hợp tác quốc tế về khoáng sản xanh như lithium, graphite và đất hiếm tại các hội nghị quốc tế.

Ông Hu viết rằng Mỹ và các nước phương Tây khác đang có ý định tái định hình chuỗi cung ứng tài nguyên khoáng sản xanh toàn cầu để kiềm chế nhập khẩu tài nguyên của Trung Quốc. Ông bổ sung rằng các liên minh khoáng sản phương Tây này đã dần mở rộng để bao gồm các quốc gia châu Phi như Zambia và Angola.

Cũng theo bài viết trên, khi cạnh tranh giữa các cường quốc lớn ngày càng gay gắt, Trung Quốc nên thúc đẩy hợp tác quốc tế về khoáng sản xanh, đặc biệt là mở rộng hợp tác với các nước đang phát triển. Trữ lượng khoáng sản thượng nguồn trong nước của Trung Quốc như cobalt, nickel, đồng và mangan chiếm chưa đến 5% tổng số toàn cầu, có nghĩa là nước này phải nhập khẩu để đáp ứng phần lớn nhu cầu trong nước.