Sáng ngày 28/6/2022, Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức “Hội nghị khởi động xây dựng kế hoạch quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn”.

Chia sẻ tại hội nghị, bà Caitlin Wiesen Antin, Trưởng Đại diện, Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), cho biết, hiện tại, thế giới đang đối mặt với cuộc khủng hoảng chập ba, bao gồm: tính cấp thiết về khí hậu, ô nhiễm môi trường và mất đa dạng sinh học. Trong khi đó, tất cả các cuộc khủng hoảng trên đều xuất phát từ việc phụ thuộc quá nhiều vào nhiên liệu hóa thạch, phát triển nhanh và không bền vững.

Mong muốn chung tay vào công cuộc chống khủng hoảng toàn cầu, Việt Nam vừa qua đã đặt ra mục tiêu tăng trưởng kép rõ ràng là trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045 và đáp ứng trung tính cacbon vào năm 2050. Với cam kết này, Việt Nam chính thức trở thành một trong 70 quốc gia cam kết giải quyết vấn đề cấp bách nhất thời đại.

Theo đó, bà Caitlin Wiesen Antin đưa ra 5 khuyến nghị có thể phù hợp với nền kinh tế Việt Nam để thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn cũng như mục tiêu tỷ lệ phát thải ròng bằng không.

Thứ nhất, tạo lập một khung khổ mới cho sứ mệnh “phục hồi kinh tế xanh”. Sự phục hồi kinh tế từ Covid-19 mang lại cơ hội lịch sử để các quốc gia trên thế giới chuyển sang mô hình phát triển bền vững và bao trùm hơn. Việc phục hồi xanh có thể giảm phát thải khí nhà kính tới 25% so với kịch bản thông thường, đồng thời đảm bảo mục tiêu giữ nhiệt độ tăng dưới 2 độ C để phù hợp với thỏa thuận Paris.

Ông Joseph E. Stiglitz, Giáo sư Đại học Columbia, từng chia sẻ các chương trình phục hồi kinh tế và tài chính của Covid-19 ở Việt Nam và các nước khác nên phục vụ ba mục đích: phục hồi kinh tế; thúc đẩy tăng trưởng xanh và bền vững; giải quyết bất bình đẳng và hòa nhập.

Giáo sư Stiglitz nhấn mạnh nền kinh tế xanh là nền kinh tế của tương lai và nếu Việt Nam chuyển đổi sang xanh càng sớm thì Việt Nam càng ít có khả năng nằm trong số các quốc gia bị bỏ lại phía sau trong quá trình chuyển đổi xanh.

Thực tế, nghiên cứu mới nhất của UNDP cho thấy rằng, GDP tạo ra từ phát triển bền vững kinh tế biển của Việt Nam sẽ cao hơn 34% so với kịch bản thông vào năm 2030 (tương ứng với mức chênh lệch 23,5 tỷ USD). Ngoài ra, tổng thu nhập của những người liên quan đến kinh tế biển sẽ cao hơn khoảng 77,9%.

Thứ hai, gắn kết kinh tế tuần hoàn trong việc phát triển các đô thị thông minh, thành phố thông minh, vùng duyên hải.

Bởi lẽ, với 70% dân số sống ở các khu vực ven biển và vùng đồng bằng trũng thấp, việc di dời đến các thành phố và trong các thành phố đang nhanh chóng được đẩy nhanh. Trong 30 năm qua, tỷ lệ đô thị hóa của Việt Nam đã tăng gấp đôi lên 38% và đến năm 2050 ước tính lên tới 57%.

Đối với các tỉnh khác ở Việt Nam ngoài thành phố Đà Nẵng, việc xây dựng một lộ trình kinh tế tuần hoàn cụ thể vẫn hiện thực hoá. Trong trường hợp đó, điều quan trọng là phải tiếp tục xây dựng hướng dẫn và đưa ra các giải pháp phù hợp để thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn cho các tỉnh đang trong quá trình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2021-2026.

Đáng chú ý, ở các thành phố, ngành giao thông xanh có một vai trò rất quan trọng, nhất là khi có sự gia tăng của các loại xe điện.

“Điều này giúp khử cacbon trong lĩnh vực giao thông vận tải, giảm ô nhiễm không khí cục bộ và cải thiện chất lượng cuộc sống. Chuyển sang cơ động điện có thể là một trong những cơ hội tuyệt vời để hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang không phát thải ròng, đồng thời mang lại lợi ích đáng kể cho nền kinh tế”, bà Caitlin Wiesen Antin nói.

Thứ ba, sản xuất và tiêu thụ bền vững và xanh. Ước tính có khoảng 45% lượng khí thải liên quan đến cách doanh nghiệp khai thác, tiêu thụ và chất thải vật liệu. Do đó, các chiến lược tuần hoàn là rất quan trọng để đạt được mức phát thải ròng bằng không. Đây là lý do tại sao 27% các bên tham gia Công ước của Liên hợp quốc về Biến đổi Khí hậu (UNFCCC) đã đưa nội dung đề cập đến kinh tế tuần hoàn trong các đóng góp do quốc gia quyết định.

Thứ tư, tăng tốc phát triển năng lượng tái tạo. Theo nghiên cứu, chi phí năng lượng tái tạo rất thấp. Điều này khiến giá năng lượng tái tạo đã giảm 89% trong 10 năm qua.  Thêm vào đó, lần đầu tiên, gió và mặt trời tạo ra hơn 10% điện năng trên toàn cầu vào năm 2021.

Việt Nam có tiềm năng to lớn để phát triển năng lượng tái tạo. Chỉ trong vòng 5 năm, Việt Nam đã mở rộng quy mô công suất năng lượng mặt trời từ gần như không có vào năm 2017 lên hơn 16.000 MW vào năm 2022, vượt xa các mục tiêu quốc gia.

Không những vậy, Việt Nam cũng có tiềm năng điện gió đáng ghen tị, đặc biệt là gió ngoài khơi, với hơn 3.200 km bờ biển. Trong hai năm 2022 và 2023, chỉ riêng tại Sóc Trăng sẽ có 20 dự án điện gió được lắp đặt.

Thứ năm, đảm bảo rằng không ai bị bỏ lại phía sau, quá trình chuyển đổi phải mang lại lợi ích người dân. Các chính sách kinh tế tuần hoàn và khí hậu sẽ có ý nghĩa đối với tương lai của việc làm.

Một nghiên cứu gần đây của UNDP ở Indonesia cho thấy 75% trong số 4,4 triệu việc làm được tạo ra bằng cách áp dụng các cơ hội vòng tròn trong bốn lĩnh vực sẽ dành cho phụ nữ vì các lĩnh vực truyền thống sử dụng nhiều nam giới hơn (các ngành khai thác và xây dựng) sẽ bị thay thế.

Điều này đồng nghĩa, Việt Nam cần đầu tư vào việc giáo dục thế hệ nữ kỹ sư, kiến ​​trúc sư, nhà khoa học và nhà quy hoạch đô thị mới, những người sẽ tạo ra con đường chuyển đổi và thiết kế tương lai của tương lai. Nó cũng yêu cầu đào tạo lại và đào tạo lại những người đàn ông thay thế từ các lĩnh vực đang bị đóng cửa.