Ngày 04/02, Bộ Tư pháp tổ chức phiên họp thẩm định đề nghị xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại TP Hà Nội, TP HCM đến năm 2035. 

Tại phiên họp, đại diện Bộ Giao thông vận tải đã khái quát tình hình triển khai đầu tư xây dựng đường sắt đô thị.

Cụ thể, TP Hà Nội đã đưa vào vận hành khai thác tuyến số 2A, đoạn Cát Linh - Hà Đông, chiều dài 13km; tuyến số 3, đoạn Nhổn - ga Hà Nội (đoạn tuyến trên cao Nhổn Cầu - Giấy), chiều dài khoảng 8,5km.

TP HCM đã vận hành, khai thác tuyến số 1, đoạn Bến Thành - Suối Tiên khoảng 19,7km.

Tuy nhiên, việc triển khai đầu tư các tuyến đường sắt đô thị tại hai thành phố còn chậm, chưa đạt mục tiêu, nhu cầu phát triển và giảm ùn tắc giao thông trên địa bàn trong thời gian qua.

Vì vậy, việc xây dựng Nghị quyết này là cần thiết nhằm huy động mọi nguồn lực hợp pháp để triển khai đầu tư, rút ngắn tối đa trình tự, thủ tục, thời gian chuẩn bị đầu tư, tiến độ thực hiện, đào tạo nguồn nhân lực, khai thác có hiệu quả nguồn lực quỹ đất; phân cấp, phân quyền cho hai thành phố trong việc triển khai đầu tư phù hợp với tình hình thực tế, đặc điểm và nhu cầu phát triển của thành phố.

Đồng thời phát huy tính chủ động, tích cực của các địa phương, đảm bảo hiệu quả; hiện thực hóa Kết luận số 49-KL/TW ngày 28 tháng 02 năm 2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó xác định mục tiêu “Hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị tại TP HCM vào năm 2035” và Kết luận của Bộ chính trị tại Văn bản số 12766-CV/VPTW ngày 27 tháng 12 năm 2024 của Văn phòng Trung ương Đảng.

Về việc phát hành trái phiếu Chính phủ để bổ sung dự toán và kế hoạch đầu tư hàng năm cho dự án đường sắt đô thị, dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD, đại diện Bộ Tài chính đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ cơ sở pháp lý đối với đề xuất này; đồng thời rà soát với quy định tại Luật Quản lý nợ công và Luật Ngân sách nhà nước để đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Đối với điều khoản chuyển tiếp, đại diện Bộ Tài chính nhất trí việc các dự án đã được quyết định chủ trương đầu tư trước ngày Nghị quyết này có hiệu lực, cấp quyết định đầu tư được quyết định việc áp dụng các quy định tại Nghị quyết này.

Tuy nhiên, hiện dự thảo Nghị quyết cũng quy định “Trường hợp có quy định khác nhau về cùng một vấn đề giữa Nghị quyết này với luật, nghị quyết khác của Quốc hội thì áp dụng quy định của Nghị quyết này”.

Theo đại diện Bộ Tài chính, một số văn bản ban hành sau có thể có những quy định thuận lợi, ưu việt hơn; vì vậy cần điều chỉnh lại nội dung này để tạo thuận lợi cho địa phương trong quá trình vận dụng, thực hiện Nghị quyết.

Ngoài ra, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, giải trình thêm trường hợp kéo dài thời gian thực hiện đối với dự án đường sắt đô thị, dự án đường sắt đô thị có liên quan đến nước ngoài.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh đánh giá cơ quan chủ trì soạn thảo đã rất khẩn trương hoàn thành đầy đủ và toàn diện hồ sơ đề nghị xây dựng và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống đường sắt đô thị tại TP Hà Nội, TP HCM đến năm 2035.

Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, hoàn chỉnh hồ sơ đề nghị xây dựng và dự thảo Nghị quyết theo tinh thần là Nghị quyết phải quy định cơ chế, chính sách đặc thù, phải thực sự là giải pháp hữu hiệu để thực hiện hiệu quả Kết luận số 49-KL/TW ngày 28/02/2023 và Văn bản số 12766-CV/VPTW ngày 27/12/2024 của Bộ Chính trị nhằm phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại TP Hà Nội và TP HCM.

Đối với dự thảo Tờ trình, Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo giải trình làm rõ hơn nội dung của việc thực hiện các mục tiêu dự thảo Nghị quyết đưa ra như thu hút nguồn lực; rút ngắn tối đa thủ tục trình tự; thực hiện tối đa việc phân cấp, phân quyền và tính hiệu quả kinh tế, xã hội của các dự án.

Bên cạnh đó, trên cơ sở rà soát, Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo bổ sung trong dự thảo Nghị quyết điều, khoản quy định về trách nhiệm của các cấp có thẩm quyền trong việc tổ chức thực hiện Nghị quyết, cụ thể là trách nhiệm theo dõi, kiểm tra, thanh tra, giám sát của các cấp có thẩm quyền, đặc biệt là của các cấp ủy Đảng, Ủy ban nhân dân, Hội đồng nhân dân… nhằm bảo đảm thực hiện chính sách phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm.