Cuộc tháo chạy của doanh nghiệp nước ngoài khỏi Nga
An Huy
01/03/2022, 09:47
Danh sách các công ty cắt đứt quan hệ kinh doanh hoặc xem xét lại hoạt động ở Nga đang tăng từng giờ...
Một dự án dầu khí có cổ phần của Shell ở Nga - Ảnh: Bloomberg.
Chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine đang khiến các công ty nước ngoài ồ ạt rút khỏi Nga, đảo ngược xu hướng đã kéo dài 3 thập kỷ doanh nghiệp nước ngoài tìm cách rót vốn vào nước này - hãng tin Bloomberg cho hay.
Danh sách các công ty cắt đứt quan hệ kinh doanh hoặc xem xét lại hoạt động ở Nga đang tăng từng giờ, trong bối cảnh Mỹ và các nước đồng minh phương Tây liên tục triển khai các biện pháp trừng phạt mới đối với Nga, trong đó có việc đóng cửa không phận đối với máy bay Nga và loại một số ngân hàng Nga khỏi hệ thống thanh toán liên ngân hàng quốc tế SWIFT. Một số doanh nghiệp nhận thấy rằng những rủi ro này, cả về phương diện uy tín và tài chính, là quá lớn để họ có thể tiếp tục giữ hoạt động tại Nga.
Đồng Rúp có lúc giảm tới 30% trong phiên giao dịch ngày thứ Hai, sau khi Mỹ cấm giao dịch với Ngân hàng Trung ương Nga (CBR). Lệnh cấm này cản trở khả năng của CBR trong việc sử dụng dự trữ ngoại hối 630 tỷ USD để bảo vệ tỷ giá đồng nội tệ.
CÁC CÔNG TY NĂNG LƯỢNG “DỨT ÁO” VỚI NGA
Đối với một số công ty, quyết định rút khỏi Nga đồng nghĩa với chấm dứt khoản đầu tư đã mang lại cho họ lợi nhuận lớn trong nhiều thập kỷ. Từ những năm 1990, các công ty năng lượng lớn của nước ngoài đã đổ tiền vào Nga. Hãng dầu khí BP Plc của Anh quốc, nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Nga, đã gây sửng sốt khi vào cuối tuần vừa rồi tuyên bố sẽ thoái toàn bộ 20% cổ phần trong hãng dầu lửa quốc doanh Rosneft của Nga. Động thái này có thể dẫn tới việc BP phải bút toán giảm 25 tỷ USD giá trị tài sản và khiến sản lượng dầu khí toàn cầu của hãng giảm 1/3.
Cổ phần của BP trong Rosneft là kết quả của một cuộc chiến vào năm 2012 nhằm giành quyền kiểm soát TNK-BP, một liên doanh giữa BP và một nhóm tỷ phú. Giờ đây, BP đang cân nhắc có nên bán lại cổ phần này cho Rosneft – theo tiết lộ của nguồn thạo tin.
Một nhà máy lọc dầu ở Nga do Rosneft vận hành - Ảnh: Bloomberg.
Ngày thứ Hai, hãng dầu khí Anh-Hà Lan Shell Plc theo bước chân của BP. Trong một tuyên bố, Shell nói rằng “hành động quân sự vô lý” của Nga khiến công ty này quyết định chấm dứt mối quan hệ đối tác với tập đoàn khí đốt quốc doanh khổng lồ Gazprom, bao gồm cơ sở sản xuất khí hoá lỏng (LNG) Sakhalin-II và cổ phần trong Nord Stream 2 - dự án đường ống dẫn khí mà Đức tuyên bố dừng quy trình phê chuẩn vào tuần trước. Đầu tư của Shell vào hai dự án này có tổng trị giá khoảng 3 tỷ USD.
Bộ trưởng Bộ Kinh doanh Anh Kwasi Kwarteng đã có cuộc gặp với Tổng giám đốc (CEO) Ben van Beurden của Shell vào ngày thứ Hai để thảo luận về hoạt động của Shell tại Nga, đồng thời hoan nghênh quyết định của Shell. “Shell đã làm đúng”, ông Kwarteng viết trên Twitter. “Các công ty Anh đã cảm nhận rõ ràng sự cần thiết phải cô lập Nga”.
Equinor ASA, công ty năng lượng lớn nhất của Na Uy và do Chính phủ nước này nắm cổ phần đa số, tuyên bố sẽ bắt đầu rút khỏi các liên doanh tại Nga. Giá trị cổ phần của Equinor trong các liên doanh này ước tính có trị giá khoảng 1,2 tỷ USD. “Trong tình hình hiện nay, chúng tôi cho rằng hoạt động của chúng tôi tại Nga là không thể bền vững”, CEO Anders Opedal của Equinor phát biểu.
Những động thái trên khiến Exxon Mobil Corp. của Mỹ và TotalEnergies SE của Pháp là những hãng năng lượng lớn cuối cùng còn nắm hoạt động khoan dầu khí quy mô lớn ở Nga.
Exxon hợp tác ở dự án Sakhalin-I với Rosneft và các công ty từ Nhật Bản và Ấn Độ, trong khi TotalEnergies có một cổ phần lớn trong Novatek PJSC – nhà sản xuất khí đốt độc lập lớn nhất của Nga. Hôm thứ Năm tuần trước, CEO Patrick Pouyanne của TotalEnergies nói tại một cuộc họp báo rằng xung đột quân sự Nga-Ukraine sẽ không có ảnh hưởng đến hoạt động của công ty tại Nga, vì các hoạt động đó đều nằm xa những nơi có giao tranh. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, xu hướng có vẻ đang khác với những gì ông Pouyanne đã nói.
“Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu có thêm những công ty nước ngoài tuyên bố rút khỏi Nga”, chiến lược gia Allen Good của Morningstar phát biểu. “BP chịu nhiều áp lực từ Chính phủ Anh, nhưng tôi không chắc TotalEnergies có chịu sức ép tương tự hay không, vì quan hệ giữa Pháp và Nga là khác”.
Một tàu chở LNG đang lấy hàng từ dự án Sakhalin-II của Nga - Ảnh: Bloomberg.
Sau khi Liên Xô tan rã vào năm 1991, các công ty nước ngoài nhận thấy những cơ hội cực lớn ở Nga – một thị trường mới với hàng triệu người tiêu dùng, một đất nước giàu các loại khoáng sản và dầu khí – và họ đã đổ tiền vào để mua cổ phần và bắt tay doanh nghiệp Nga. Sau khi Nga tấn công Ukraine, xu hướng đột ngột dừng lại.
Quỹ đầu tư quốc gia của Na Uy, quỹ đầu tư quốc gia lớn nhất thế giới, cho biết sẽ đóng băng số tài sản Nga trị giá khoảng 2,8 tỷ USD và đến ngày 15/3 sẽ đưa ra một kế hoạch thoái vốn khỏi các tài sản Nga.
DOANH NGHIỆP NƯỚC NGOÀI Ở NGA CHỊU SỨC ÉP TỪ MỌI PHÍA
Các công ty luật và tư vấn lớn cũng đang tính khả năng rời Nga. Baker Mckenzie tuyên bố sẽ cắt quan hệ với một số khách hàng Nga để tuân thủ các biện pháp từng phạt. Hãng luật nổi tiếng đặt trụ sở ở Chicago, Mỹ này có nhiều khách hàng lớn ở Nga, gồm Bộ Tài chính Nga và VTB – ngân hàng lớn thứ hai của Nga, đã bị đóng băng tài sản và chịu các biện pháp trừng phạt khác của Mỹ, Anh và Liên minh châu Âu (EU). Ngày thứ Hai Baker McKenzie nói đang xem xét lại hoạt động tại Nga.
Hãng luật Linklaters ra một tuyên bố cho biết “đang rà soát lại toàn bộ các công việc liên quan đến Nga”.
Một số công ty luật lớn nhất ở London, bao gồm Allen & Overy và Clifford Chance, hiện chưa đưa ra tuyên bố gì. Các toà án ở London từ lâu là nơi được giới nhà giàu Nga lựa chọn để giải quyết các tranh chấp về kinh doanh hoặc chia tài sản khi ly hôn.
Không ít công ty luật khác đang hứng chịu sự chỉ trích vừa chưa chịu rút hoàn toàn khỏi Nga. Giám đốc toàn cầu Bob Sternfels của McKinsey & Co. hôm Chủ nhật có một bài đăng trên mạng xã hội LinkedIn chỉ trích việc Nga tấn công Ukraine, đồng thời tuyên bố công ty sẽ không tiếp tục làm việc với một cơ quan chính phủ nào ở Nga. Tuy nhiên, McKinsey không rút hoàn toàn khỏi Nga. Đối với nhiều người, cả trong và ngoài công ty, động thái của ông Sternfels là chưa đủ.
Nhà điều hành cấp cao nhất của McKinsey ở Ukraine kêu gọi các công ty hành động mạnh hơn và đóng cửa toàn bộ các văn phòng và chi nhánh ở Nga – nơi McKinsey đã hoạt động gần 30 năm.
Áp lực đối với các doanh nghiệp có hoạt động bán hàng và liên doanh ở Nga cũng đang gia tăng mạnh. Daimler Truck Holding AG, một trong những nhà sản xuất xe tải thương mại lớn nhất thế giới, cho biết sẽ dừng hoạt động kinh doanh tại Nga cho tới khi có thông báo tiếp theo và có thể rà soát lại mối quan hệ với đối tác liên doanh tại Nga là Kamaz PJSC.
Lắp ráp xe tải Kamaz trong một nhà máy ở Nga - Ảnh: Bloomberg.
Hãng xe Thuỵ Điển Volvo cũng đã tuyên bố dừng hoạt động bán hàng và sản xuất tại Nga.
Những doanh nghiệp khác đến thời điểm này còn chưa lên tiếng về hoạt động tại Nga đang phải chứng kiến giá cổ phiếu sụt giảm chóng mặt. Cổ phiếu hãng xe Pháp Renault SA giảm tới 12% trong phiên ngày thứ Hai. Nga là thị trường lớn thứ hai của Renault và hãng này nắm cổ phần 68% trong AvtoVaz – đơn vị sản xuất xe Lada, thương hiệu ô tô chiếm khoảng 1/5 thị trường Nga. Ngoài ra, hãng này còn có một nhà máy sản xuất ô tô ở Moscow.
Cách đây 2 tuần, ông Mark McNamee – Giám đốc phụ trách khu vực châu Âu của công ty tư vấn FrontierView – đến Moscow để trao đổi với các công ty ở đó về những ảnh hưởng trong trường hợp Nga tấn công Ukraine. Nhiều người đã gạt bỏ những kịch bản xấu nhất, đồng nghĩa với việc họ đã không chuẩn bị cho những gì đang xảy ra hiện nay – ông McNamee cho hay.
Cũng theo ông Namee, nhiều công ty nước ngoài sẽ gặp khó khăn trong việc hỗ trợ hoạt động kinh doanh tại Nga vì nhiều ngân hàng Nga đã bị loại khỏi SWIFT và nước này đang áp dụng các biện pháp kiểm soát vốn. Các công ty trong lĩnh vực năng lượng và hàng hoá cơ bản, hoặc những công ty cung cấp hàng hoá cho Chính phủ Nga còn đối mặt nguy cơ bị gọi là “trục lợi từ chiến tranh”.
Các công ty hàng tiêu dùng với hoạt động sản xuất và bán hàng lớn tại Nga khó có thể rút lui một cách dễ dàng, dù có muốn đi chăng nữa, như hãng sữa Danone SA của Pháp. Danone đang là hãng sữa lớn nhất ở Nga và đã hoạt động ở thị trường này gần 30 năm. Nga chiếm khoảng 5% doanh thu ròng của Danone. Hãng cho biết sẽ ứng phó với tình hình mới bằng cách tăng cường sử dụng nguyên vật liệu tại chỗ.
Theo ông McNamee, các công ty nước ngoài còn có thể phải đương đầu với sức ép của Chính phủ Nga, chẳng hạn nguy bị cơ tịch thu tài sản hay bị kêu gọi tẩy chay. “Các thương hiệu mang tính biểu tượng của Italy, Đức, Anh và Mỹ rất có thể sẽ trở thành đối tượng trả đũa của Chính phủ Nga”, vị chuyên gia nói.
Hai tỷ phú Nga kêu gọi hoà bình cho Ukraine
Nga nâng gấp đôi lãi suất lên 20% để chặn đà sụp đổ của đồng Rúp
Đồng USD và trái phiếu kho bạc Mỹ, hai “hầm trú ẩn” của giới đầu tư trong xung đột Nga-Ukraine
Dấu ấn kinh tế thế giới tuần 17-23/8/2025: Tín hiệu giảm lãi suất từ Fed, Ấn Độ không nhượng bộ trước thuế quan Mỹ
Các tín hiệu về lần giảm lãi suất tiếp theo của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nhận được sự quan tâm lớn khi giới tài chính theo dõi hội nghị thường niên của Fed…
Giá vàng tăng mạnh, USD trượt dốc sau phát biểu của ông Powell
Giá vàng thế giới tăng mạnh trong phiên giao dịch ngày thứ Sáu (22/8), khi tín hiệu có thể hạ lãi suất vào tháng 9 từ Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) khiến đồng USD sụt giá...
Tổng thống Trump xác nhận Chính phủ Mỹ sẽ mua 10% cổ phần Intel
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 22/8 cho biết Chính phủ Mỹ sẽ nắm giữ 10% cổ phần tại nhà sản xuất chip Intel trong một thương vụ “chuyển đổi trợ cấp chính phủ thành cổ phần” - đánh dấu sự can thiệp hiếm thấy của Washington vào doanh nghiệp tư nhân Mỹ...
Chứng khoán Mỹ xanh rực vì Chủ tịch Fed mềm mỏng, giá dầu hoàn tất tuần tăng
Thị trường chứng khoán Mỹ tăng điểm mạnh trong phiên giao dịch ngày thứ Sáu (22/8), thiết lập đỉnh cao lịch sử mới, sau khi Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell phát tín hiệu có thể cắt giảm lãi suất vào tháng tới...
Nghịch lý bất động sản ở Nhật: Tokyo tăng nóng, nông thôn nhiều nhà bỏ không
Tại quận Shibuya của Tokyo, những tòa nhà chọc trời và chung cư cao cấp là hiện thân cho cơn sốt bất động sản đô thị của Nhật Bản, khi giá nhà ở khu vực này tăng chóng mặt trong những năm gần đây...
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: