Nếu các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa và nhóm các đối tượng dễ bị tổn thương trong khu vực nông nghiệp, nông thôn... không được hưởng lợi từ CPTPP thì việc thực thi Hiệp định này sẽ là một thất bại.

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ sáu, sáng 5/11 Quốc hội thảo luận tại hội trường về việc phê chuẩn Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương cùng các văn kiện liên quan (Hiệp định CPTPP).

Nhất trí về sự cần thiết phê chuẩn CPTPP

Trước đó, ngày 2/11 các vị đại biểu Quốc hội đã thảo luận tại tổ về nội dung này, ngay sau khi Chủ tịch nước trình phê chuẩn.

Tổng hợp thảo luận tại tổ cho thấy, đa số ý kiến nhất trí về sự cần thiết phê chuẩn Hiệp định CPTPP và cho rằng đây là hiệp định thương mại tự do thế hệ mới chất lượng cao và khá toàn diện với mức độ cam kết sâu nhất từ trước tới nay.

Bên cạnh các cơ hội, lợi ích là chủ yếu mà Hiệp định CPTPP đem lại, các đại biểu cũng phân tích những khó khăn, thách thức đặt ra đối với các lĩnh vực của đời sống như đầu tư, thương mại, dịch vụ, nông nghiệp, thu ngân sách, sở hữu trí tuệ, lao động, an toàn thông tin…khi Việt Nam gia nhập CPTPP. Để từ đó, kiến nghị Chính phủ cần có những giải pháp tổng thể nhằm tận dụng cơ hội, lợi thế của Việt Nam, kịp thời ứng phó với các tác động tiêu cực có thể phát sinh khi Hiệp định có hiệu lực.

Các biện pháp kiến nghị được các đại biểu đưa ra như: nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngành kinh tế, đầu tư, chuyển dịch cơ cấu các ngành sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ, nâng cao chất lượng của hàng hóa, dịch vụ trong nước, thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính, nâng cao trình độ quản trị doanh nghiệp, tuân thủ quy định về sở hữu trí tuệ, phát huy vai trò các cơ quan hải quan, quản lý thị trường góp phần giảm rủi ro về gian lận thương mại; nâng cao hiệu quả hoạt động Công đoàn Việt Nam…

Ngoài ra, có ý kiến cho rằng cần đánh giá cụ thể, lượng hóa các tác động, rủi ro đối với các ngành, lĩnh vực cụ thể cũng như lấy ý kiến của các nhóm đối tượng chịu sự tác động khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực.

Về việc tuân thủ trình tự, thủ tục đề xuất phê chuẩn, Tổng thư ký Quốc hội cho biết, đa số ý kiến nhất trí cho rằng trình tự, thủ tục trình phê chuẩn và thẩm quyền phê chuẩn Hiệp định CPTPP tuân thủ đúng các quy định của Hiến pháp 2013, Luật Tổ chức quốc hội, Luật Điều ước quốc tế. Hồ sơ trình phê chuẩn được Chính phủ chuẩn bị kỹ lưỡng, đầy đủ theo quy định của Luật Điều ước quốc tế.

Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng việc trình phê chuẩn Hiệp định CPTPP tại thời điểm này là chưa phù hợp do chưa đủ thời gian để đánh giá một cách toàn diện, đầy đủ các nội dung của Hiệp định CPTPP.

Tất cả mới chỉ là cơ hội

Phiên thảo luận tại hội trường, phát biểu đầu tiên là Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc. Nhất trí với tờ trình phê chuẩn Hiệp định, ông Lộc cũng nhấn mạnh những cơ hội mà Hiệp định mang lại, trong đó có cơ hội tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp và có thêm việc làm cho người lao động, cơ hội để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao đời sống của nhân dân.

Theo ông Lộc, đây cũng là cơ hội để đa phương hoá các quan hệ kinh tế quốc tế, đưa nền kinh tế của nước ta thoát khỏi tình trạng phụ thuộc quá lớn vào một vài thị trường, bảo đảm sự phát triển tự chủ và bền vững.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều bất ổn, xung đột và chiến tranh thương mại leo thang thì những cơ hội này càng quý giá, Chủ tịch VCCI đánh giá.

Cùng với việc phê chuẩn, Chủ tịch VCCI đề nghị Quốc hội giao nhiệm vụ cho Chính phủ xây dựng và triển khai Chương trình hành động bảo đảm thực thi Hiệp định có hiệu quả.

Chương trình này, theo ông Lộc phải ít nhất đáp ứng ba yêu cầu cơ bản.

Một là, phải bao gồm đầy đủ các nhiệm vụ xây dựng chính sách, pháp luật cần thiết không chỉ để tuân thủ các cam kết trong Hiệp định mà còn để ứng phó với các thách thức và tận dụng được các cơ hội mở ra.

Hai là, phải dự kiến được các phương án cụ thể để Việt Nam không chỉ thực thi Hiệp định một cách nghiêm túc mà còn phải biết thực thi một cách khôn ngoan, không chỉ cần tuân thủ mà còn phải biết chủ động vận dụng theo phương châm "dĩ bất biến, ứng vạn biến" vì lợi ích của doanh nghiệp, quốc gia, dân tộc.

Ba là, chương trình hành động thực thi Hiệp định cần nhấn mạnh công tác tổ chức thực hiện và hỗ trợ các đối tượng chịu tác động, đặc biệt là các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa và nhóm các đối tượng dễ bị tổn thương trong khu vực nông nghiệp, nông thôn...

Nếu các đối tượng này không được hưởng lợi từ CPTPP thì việc thực thi Hiệp định này sẽ là một thất bại, Chủ tịch VCCI nhấn mạnh.

Tham vấn rộng rãi và thực chất

Từ kinh nghiệm của thực thi WTO và các FTAs trước đây, riêng đối với doanh nghiệp, Chủ tịch VCCI nhấn mạnh ít nhất có ba nhóm công việc hỗ trợ cần đưa vào chương trình hành động.

Thứ nhất, do văn kiện CPTPP là sản phẩm của các nhà chính trị và kỹ trị, nên bao giờ cũng quá phức tạp, hàn lâm và kỹ thuật, nên doanh nghiệp khó có thể đọc mà hiểu được ngay và hiểu đúng để vận dụng một cách có hiệu quả. Vì vậy, Chính phủ và Đoàn đàm phán cần có đầu mối chính thức để hướng dẫn và tư vấn cho doanh nghiệp về nội dung của các cam kết.

Thứ hai, trong mọi kế hoạch rà soát, nội luật hóa các cam kết hoặc xây dựng pháp luật liên quan tới Hiệp định, các bộ ngành cần phải tham vấn rộng rãi và thực chất với cộng đồng doanh nghiệp.

Thứ ba, cần thiết lập một đầu mối chính thức để tiếp nhận và hỗ trợ giải quyết các vấn đề của doanh nghiệp, đặc biệt là trong việc xử lý các bất đồng về cách thức diễn giải trong quá trình áp dụng trực tiếp các cam kết cũng như các quy định nội luật hóa Hiệp định, Chủ tịch VCCI đề nghị.