Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte ngày 20/10 tuyên bố “ly thân” với Mỹ, rằng Mỹ đã “thua” và ông đã liên kết với Trung Quốc. Cùng với đó, Trung Quốc và Philippines cũng nhất trí sẽ giải quyết tranh chấp trên biển Đông thông qua đàm phán song phương.

Theo tin từ Reuters, tuyên bố trên được ông Duterte đưa ra tại Bắc Kinh trong chuyến thăm Trung Quốc cùng với 200 doanh nhân hàng đầu Philippines. Bộ trưởng Bộ Thương mại Philippines Ramon Lopez cho biết số thỏa thuận với tổng trị giá 13,5 tỷ USD đã được ký kết trong chuyến thăm này.

“Nước Mỹ giờ đã thua”, Duterte phát biểu trước các doanh nhân Trung Quốc và Philippines tại một diễn đàn tổ chức tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh. Diễn đàn này có sự tham dự của Phó thủ tướng Trung Quốc Trương Cao Lệ.

“Bản thân tôi đã liên kết với dòng ý hệ của các bạn và có thể tôi cũng sẽ đến Nga để đàm phán với [Tổng thống Vladimir] Putin, nói với ông ấy rằng có ba chúng ta -Trung Quốc, Philippines, và Nga - chống lại thế giới này. Đó là cách duy nhất”, Tổng thống Philippines nói.

“Với điều này, tại diễn đàn này, với sự tiếp đón của các bạn, tôi tuyên bố ly thân với nước Mỹ”, Duterte nói trong tiếng vỗ tay. “Tôi đã chia tách khỏi họ. Bởi vậy tôi sẽ luôn phụ thuộc vào các bạn. Nhưng xin đừng có lo. Chúng tôi sẽ giúp các bạn như các bạn giúp chúng tôi”.

Trung Quốc đã dành cho nhà lãnh đạo Philippines những nghi thức đón tiếp trọng thể nhất. Trong cuộc gặp sáng 20/10 với Duterte, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gọi chuyến thăm này là một “cột mốc” trong mối quan hệ song phương, rằng Trung Quốc và Philippines là những “người anh em của nhau”. Trong khi đó, Duterte nói mối quan hệ giữa hai nước đang ở vào “thời kỳ mùa xuân”.

Sau cuộc gặp trên, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lưu Chấn Dân nói vấn đề biển Đông không phải là tất cả trong mối quan hệ Bắc Kinh-Manila.

“Hai bên nhất trí làm công việc mà họ đã nhất trí cách đây 5 năm. Đó là theo đuổi đối thoại và tham vấn song phương để giải quyết tốt đẹp vấn đề biển Đông”, ông Lưu cho biết.

Ông Lưu cho biết vấn đề bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham không được đề cập trong chuyến thăm lần này của ông Duterte, đồng thời không trả lời câu hỏi liệu ngư dân Philippines có được quay lại khu vực bãi cạn này hay không. Theo ông Lưu, hai quốc gia đã nhất trí về hợp tác trong lĩnh vực bảo vệ bờ biển và nghề cá, nhưng không cung cấp thêm chi tiết.

Hôm thứ Tư tuần này, khi phát biểu trước hàng trăm người Philippines ở Bắc Kinh, Duterte nói chính sách đối ngoại của Philippines đang dịch chuyển về phía Trung Quốc. “Tôi sẽ không xin xỏ gì Mỹ nữa. Chúng ta sẽ bị họ xúc phạm. Bởi vậy giờ là lúc nói lời tạm biệt” với Mỹ - Duterte nói.

Cùng ngày, khoảng 1.000 người Philippines đã biểu tình phản đối Mỹ bên ngoài đại sứ quán Mỹ ở Manila. Người biểu tình kêu gọi lính Mỹ rút khỏi đảo Mindanao thuộc miền Nam Philippines.

Cũng vào hôm thứ Tư, Duterte nói vụ kiện biển Đông sẽ là “chủ đề phụ” trong các cuộc hội đàm trong chuyến thăm Trung Quốc lần này của ông, và ông sẽ chờ phía Trung Quốc đề cập đến vấn đề tranh chấp biển Đông thay vì tự ông nêu ra.

Theo Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Tập Cận Bình nói rằng những vấn đề chưa giải quyết ngay được nên được tạm gác sang một bên.

Trung Quốc cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với cuộc chiến chống ma túy của Duterte, cuộc chiến mà nhiều quốc gia và tổ chức của phương Tây bày tỏ lo ngại về khả năng vi phạm nhân quyền.

Việc Duterte xích lại gần với Trung Quốc diễn ra đồng thời với những dấu hiệu cho thấy mối quan hệ kinh tế được cải thiện giữa Philippines với nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới. Ông Lưu Chấn Dân nói Trung Quốc sẽ mở cửa trở lại cho hàng nông sản xuất khẩu của Philippines và cung cấp vốn cho nước này phát triển cơ sở hạ tầng.