Hợp đồng tương lai VN100: Bước tiến mới của thị trường phái sinh Việt Nam

Sau gần 8 năm hoạt động, thị trường phái sinh Việt Nam đã chứng minh được vai trò quan trọng của mình, trở thành một công cụ phòng ngừa rủi ro hiệu quả, đặc biệt trong những giai đoạn thị trường cơ sở biến động.

Tuy nhiên, việc thanh khoản chủ yếu tập trung vào một sản phẩm đã tạo ra những thách thức, điển hình là sự biến động mạnh vào các phiên đáo hạn. Điều này đặt ra yêu cầu cần thiết phải có thêm các sản phẩm phái sinh mới để đáp ứng nhu cầu đa dạng hóa của thị trường.

Việc triển khai Hợp đồng tương lai chỉ số VN100 là một bước đi chiến lược, không chỉ phù hợp với lộ trình phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam mà còn tương đồng với xu hướng của các thị trường tài chính tiên tiến trên thế giới. Sản phẩm mới này mang những ưu điểm vượt trội giúp khắc phục những hạn chế hiện tại và gia tăng cơ hội thành công:

Đầu tiên là tính đại diện cao hơn. Hợp đồng tương lai chỉ số VN100 dựa trên một rổ chỉ số rộng hơn với 100 cổ phiếu cấu thành. Điều này giúp chỉ số phản ánh toàn diện và chính xác hơn diễn biến của thị trường. Với rổ cổ phiếu đa dạng hơn, chỉ số VN100 có thể thu hút một lượng lớn các giao dịch từ các nhà đầu tư tổ chức và quỹ đầu tư, những người tìm kiếm sự đa dạng hóa và quản lý rủi ro hiệu quả hơn.

Quy định về mức ký quỹ, giới hạn vị thế sẽ được VSDC xác định và công bố sau khi hợp đồng mẫu được chấp thuận.

Giá thanh toán cuối cùng là giá trị trung bình số học giản đơn của chỉ số trong 30 phút cuối cùng của ngày giao dịch cuối cùng (bao gồm 15 phút khớp lệnh liên tục và 15 phút khớp lệnh định kỳ đóng cửa), sau khi loại trừ 3 giá trị chỉ số cao nhất và 3 giá trị chỉ số thấp nhất của phiên khớp lệnh liên tục.

Tính tin cậy của hợp đồng tương lai VN100 dựa trên tính tin cậy trong phương pháp luận, tính toán khoa học cho chỉ số VN100. Cụ thể có thể nêu ra vài đặc điểm nổi bật như sau:

Về lựa chọn cổ phiếu, các cổ phiếu thành phần của VN100 được lọc từ chỉ số chung VN Allshare Index, đảm bảo độ bao phủ lớn về giá trị vốn hóa. Cụ thể, sau khi chọn 30 cổ phiếu vào rổ VN30, 70 cổ phiếu tiếp theo được lựa chọn vào VNMidcap, và VN100 được tạo thành từ VN30 và VNMidcap.

Để giảm thiểu ảnh hưởng của một số ít cổ phiếu vốn hóa lớn, chỉ số VN100 áp dụng tỷ trọng vốn hóa tối đa cho từng cổ phiếu thành phần. Điều này giúp chỉ số không bị chi phối bởi các biến động bất thường của một vài mã cổ phiếu, tạo ra sự ổn định và đáng tin cậy.

So với chỉ số VN30 về giá trị vốn hóa, VN100 đại diện cho khoảng 89,11% giá trị vốn hóa toàn thị trường cổ phiếu niêm yết; Giá trị vốn hóa của 10 doanh nghiệp niêm yết có giá trị vốn hóa lớn nhất thuộc chỉ số VN100 đạt 46,8%, cho thấy chỉ số VN100 ít chịu ảnh hưởng hơn bởi biến động của top 10 các cổ phiếu có giá trị vốn hóa lớn nhất thị trường, điều này góp phần hạn chế những biến động bất thường của Hợp đồng tương lai chỉ số và chỉ số cơ sở.

Quy tắc xây dựng chỉ số yêu cầu các cổ phiếu thành phần phải có tính thanh khoản cao, được đo lường bằng giá trị giao dịch bình quân hàng ngày. Điều này đảm bảo rằng các thành phần của chỉ số có thể được mua/bán dễ dàng, giúp chỉ số phản ánh chính xác thị trường.

Các thành phần chỉ số được rà soát và cập nhật định kỳ để đảm bảo chỉ số luôn phản ánh đúng thực tế thị trường.

Với số lượng cổ phiếu thành phần lớn hơn, HĐTL VN100 ít bị tác động bởi sự biến động của một vài mã cổ phiếu lớn, mang lại sự ổn định cao hơn. Sự ổn định này là yếu tố then chốt để thu hút thanh khoản, vì các nhà đầu tư lớn sẽ cảm thấy an toàn hơn khi giao dịch một sản phẩm có rủi ro biến động bất thường thấp.

Sự xuất hiện của Hợp đồng tương lai VN100 cung cấp một công cụ phòng ngừa rủi ro và đầu cơ mới, giúp nhà đầu tư linh hoạt hơn trong việc xây dựng các chiến lược giao dịch của mình. Sự phân bổ thanh khoản từ một sản phẩm duy nhất sang hai sản phẩm (VN30 và VN100) sẽ không làm giảm thanh khoản tổng thể của thị trường phái sinh, mà ngược lại, có thể gia tăng nhờ việc thu hút thêm các dòng tiền mới đang tìm kiếm một công cụ giao dịch có rổ cổ phiếu rộng hơn.

Mẫu Hợp đồng tương lai chỉ số VN100 có một số nội dung cơ bản sau: Tài sản cơ sở của HĐTL chỉ số VN100 là chỉ số VN100. Hiện nay, chỉ số VN30 và VN100 đều được lọc từ bộ chỉ số tổng là VN Allshare Index (VNALL).

Trong đó, VN100 được cấu thành từ chỉ số VN30 và VNMidcap được quy định tại Bộ Quy tắc xây dựng và quản lý Bộ Chỉ số HOSE-Index phiên bản 4.0, ban hành theo Quyết định số 747/QĐ-SGDHCM ngày 30/12/2024 của Chủ tịch Hội đồng Thành viên của Sở Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM.

Quy mô hợp đồng: 100.000 đồng × điểm chỉ số VN100 với hệ số nhân của hợp đồng là 100.000; được xác định tương tự như quy mô của HĐTL chỉ số VN30. Tháng đáo hạn: Tháng hiện tại, tháng kế tiếp, mỗi tháng cuối 02 quý tiếp theo.

Biên độ dao động giá: +/-7% so với giá tham chiếu, tương tự như HĐTL chỉ số VN30 và trùng với biên độ giá trên thị trường cơ sở tại Sở GDCK Tp.HCM.

Ngày giao dịch cuối cùng: Ngày Thứ Năm thứ ba trong tháng đáo hạn, trường hợp trùng ngày nghỉ sẽ được điều chỉnh lên ngày giao dịch liền trước đó.  Phương thức thanh toán bằng tiền. Giới hạn lệnh là 500 hợp đồng/lệnh.