Mức độ sẵn sàng chuyển dịch năng lượng của Việt Nam vẫn ở mức thấp
Vũ Khuê
21/06/2024, 18:58
Mức độ đáp ứng xu thế chuyển dịch năng lượng tái tạo của Việt Nam mới ở mức trung bình dưới cả góc độ thể chế, công nghệ, nguồn nhân lực, khả năng đầu tư. Nếu có chính sách hỗ trợ quyết liệt hơn từ phía Nhà nước về tài khoá, thuế, phí; bên cạnh thị trường phát điện cạnh tranh, nên mở cửa thị trường mua bán điện cạnh tranh sẽ giúp Việt Nam chuyển dịch năng lượng nhanh hơn…
Chuyển dịch năng lượng tái tạo vẫn còn nhiều vướng mắc cần được tháo gỡ.
Với chủ đề: “Chuyển dịch năng lượng hướng tới nền kinh tế xanh”, Báo cáo Thường niên Kinh tế Việt Nam 2024 được Viện nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) trực thuộc Trường Đại học Kinh Tế - Đại học Quốc gia Hà Nội phối hợp với Viện Friedrich Naumann Foundation (FNF) Việt Nam công bố ngày 20/6 đã cho thấy rõ bức tranh ngành năng lượng, cũng như những thách thức, rào cản của chuyển dịch năng lượng tái tạo Việt Nam hiện nay.
Theo TS. Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng Viện nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (Chủ biên báo cáo), xu thế đầu tư vào tiêu dùng năng lượng tái tạo, hướng tới mô hình tăng trưởng xanh là xu thế chung của nền kinh tế toàn cầu.
Chuyển đổi xanh là yêu cầu thực tiễn và xu hướng thời đại, mang tầm vóc toàn cầu, đang ngày càng trở thành ưu tiên hàng đầu của Việt Nam trên hành trình hội nhập, hướng tới phát triển bền vững và toàn diện.
Hội thảo công bố Báo cáo Thường niên Kinh tế Việt Nam 2024.
Là một trong những quốc gia châu Á có tham vọng lớn nhất tại COP26, chiến lược phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam cam kết giảm 43,5% lượng khí thải vào năm 2030. Tuy nhiên, áp lực ngày càng tăng từ các quy định nghiêm ngặt về môi trường của các nước phát triển đang thúc giục Chính phủ cũng như các doanh nghiệp Việt Nam tham gia nhanh và mạnh mẽ hơn vào chuyển dịch năng lượng hướng tới xanh hóa nền kinh tế.
Điều này vừa là thách thức, vừa là cơ hội để các quốc gia như Việt Nam đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh và tận dụng các cơ hội hợp tác thương mại, đầu tư mới.
Báo cáo cũng chỉ ra xu thế đầu tư cho khu vực năng lượng tái tạo chiếm tỷ trọng rất lớn trong tổng đầu tư trực tiếp trên thế giới. Bên cạnh đó là những yêu cầu trong thương mại và đầu tư quốc tế về các tín chỉ sản xuất xanh, chuyển dịch năng lượng, năng lượng công bằng, biên giới carbon (của EU) đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam phải đáp ứng…
Hơn nữa, giữa cung và cầu năng lượng Việt Nam cho đến thời điểm hiện tại cũng như trong tương lai đang mất cân đối nếu chúng ta chỉ dựa vào các nguồn năng lượng truyền thống, đặc biệt năng lượng hoá thạch như than đá, dầu… Những nguồn năng lượng này sẽ dần cạn kiệt, khó đáp ứng được nhu cầu tăng trưởng năng lượng ngày càng lớn.
Nghiên cứu thực tế tại Việt Nam cho thấy, từ năm 2020 chúng ta đã phải nhập khẩu năng lượng để đáp ứng nhu cầu đặc biệt nhu cầu phát triển công nghiệp, giao thông tại Việt Nam. Trong khi đó, nguồn năng lượng tái tạo của Việt Nam được đánh giá rất tiềm năng, trong nhóm tăng trưởng mạnh nhất khu vực Asean nhất là điện mặt trời.
Tuy nhiên, báo cáo chỉ ra những thách thức chuyển dịch năng lượng tái tạo tại Việt Nam, đó là sự chưa hoàn toàn sẵn sàng chuyển dịch năng lượng cả ở hạ tầng, nguồn nhân lực, thể chế.
Những bất cập về mặt chính sách, những yếu tố không đồng nhất về quan điểm, sự trục lợi chính sách ở một số dự án nhất định khiến cho các chính sách hỗ trợ (đặc biệt cơ chế giá FIT) dừng lại từ năm 2020 đến nay khiến cho việc đầu tư vào năng lượng tái tạo cũng “dừng”.
Bên cạnh đó, có sự “ngập ngừng”, không rõ ràng về mặt chính sách đối với các nguồn điện không tập trung như nguồn điện mái nhà của người dân, trong khu công nghiệp.
Nghiên cứu nhấn mạnh đến những rào cản chuyển dịch năng lượng tái tạo tại Việt Nam, như thiếu các tiêu chuẩn và quy định kỹ thuật cấp phép điện lực. Các rào cản về đầu tư: hạn chế trong huy động vốn, thời gian hoàn thành dự án và thu hồi vốn dài, thiếu chắc chắn trong ưu đãi thuế và kém hấp dẫn của giá điện. Dữ liệu không đầy đủ về các nguồn năng lượng tái tạo…
Để đẩy mạnh chuyển dịch năng lượng, báo cáo cho rằng việc cần có những chính sách hỗ trợ nhằm thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió, điện sinh khối… là vô cùng quan trọng. Trong đó, đẩy mạnh cả về chính sách và thị trường sẽ hỗ trợ cho phát triển các nguồn năng lượng mới, bù đắp nhu cầu thiếu hụt năng lượng trong tương lai của Việt Nam.
Ông Việt cũng nhấn mạnh rằng những chính sách hỗ trợ của Nhà nước đóng vai trò hết sức quan trọng trong giảm các chi phí đầu tư đối với nguồn năng lượng đòi hỏi đầu tư công nghệ mới như lưới điện thông minh, pin tích điện.
Mục tiêu tăng trưởng 6,5% khó đạt được trong năm 2024 dù kinh tế đã cải thiện tích cực
Sắp diễn ra hội thảo công bố Báo cáo Thường niên Kinh tế Việt Nam 2024
Việt Nam cần khoảng 86 tỷ USD cho lộ trình chuyển dịch năng lượng đến năm 2030
Đọc thêm
Tháo gỡ các rào cản cho cơ chế mua bán điện trực tiếp và lĩnh vực năng lượng tái tạo
Cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) và cơ chế phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới là các cơ chế mang tính tiên phong và rất mới ở Việt Nam, việc triển khai có thể tồn tại một số khó khăn khách quan cần xem xét để đề xuất sửa đổi phù hợp với thực tiễn khách quan…
Việt Nam tiếp tục giữ vị trí đối tác thương mại lớn thứ 8 của Đài Loan (Trung Quốc)
Hiệu ứng gom hàng trong chuỗi cung ứng trước "giờ G" hiệu lực từ lệnh áp thuế đối ứng của Hoa Kỳ đã giúp Việt Nam có tháng thứ 3 liên tiếp kim ngạch xuất khẩu sang Đài Loan (Trung Quốc) vượt mốc 1 tỷ USD⁄ tháng...
Cơ hội cho sản phẩm nhựa sinh học Việt Nam tại thị trường Tây Ban Nha
Dự báo thị trường nhựa gia dụng tại Tây Ban Nha sẽ tăng mạnh trong những năm tới, đặc biệt là với các dòng sản phẩm mới như nhựa sinh học. Xu hướng này sẽ mở ra nhiều cơ hội xuất khẩu cho các doanh nghiệp nhựa, sản phẩm nhựa sinh học Việt Nam...
Xuất khẩu hạt tiêu vượt 1 tỷ USD
Hiệp hội Tiêu và cây gia vị Việt Nam cho biết kết quả 71,8 triệu USD đạt được trong nửa đầu tháng 8/2025 đã nâng tổng kim ngạch xuất khẩu hồ tiêu từ đầu năm đến ngày 15/8/2025 lên con số 1,06 tỷ USD. Riêng với thị trường Hoa Kỳ, dự báo xuất khẩu hạt tiêu trong quý 3 có thể khó khăn do tác động của thuế đối ứng, nhưng từ quý 4 trở đi sẽ khả quan hơn…
Quyết định điều tra chống bán phá giá đối với gạch gốm, sứ ốp lát nhập khẩu từ Ấn Độ
Ngành sản xuất trong nước đã cáo buộc các sản phẩm gạch gốm, sứ ốp lát có xuất xứ từ Cộng hòa Ấn Độ đã và đang bán phá giá vào thị trường Việt Nam gây ra thiệt hại đáng kể cho ngành sản xuất trong nước...
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: