Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 11/9 bất ngờ tuyên bố lùi 2 tuần kế hoạch áp thuế quan bổ sung 5% lên 250 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc. Động thái này đồng nghĩa trì hoãn một bước leo thang mới của thương chiến, đồng thời làm sáng hơn triển vọng của vòng đàm phán sắp tới.

"Theo đề nghị của Phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc, và do Trung Quốc sẽ kỷ niệm 70 năm quốc khánh vào ngày 1/10, chúng tôi đã nhất trí dời kế hoạch tăng thuế quan áp lên 250 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc (từ 25% lên 30%) từ ngày 1/10 đến ngày 15/10, như một hành động thiện chí", ông Trump tuyên bố trong một dòng trạng thái (tweet) trên mạng xã hội Twitter.

Chỉ số S&P 500 tương lai của thị trường chứng khoán Mỹ tăng 0,5% và tỷ giá đồng Nhân dân tệ so với USD tại thị trường ngoài Trung Quốc tăng 0,3% sau tuyên bố của ông chủ Nhà Trắng.

Đầu tháng 10, các nhà đàm phán cấp cao của Mỹ và Trung Quốc sẽ có cuộc gặp trực tiếp ở Washington. Trong tháng 9 này, các quan chức cấp thứ trưởng của hai nước sẽ có các cuộc thảo luận cũng tại thủ đô của Mỹ để chuẩn bị trước cho vòng đàm phán cấp cao.

Trung Quốc ngày 11/9 công bố miễn thuế quan trả đũa 25% đối với một loạt hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ. Động thái này được xem là nhằm hạn chế ảnh hưởng của việc áp thuế quan lên hàng hóa Mỹ đối với nền kinh tế Trung Quốc. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư cũng xem đây như một động thái "thiện chí" trước các cuộc gặp sắp diễn ra.

Hiện chưa có dấu hiệu nào cho thấy Washington và Bắc Kinh có bước tiến đáng kể trong việc giải quyết các khác biệt.

"Các nhà đàm phán đã mất thời gian hơn một năm cho các cuộc gặp, nhưng vẫn bất đồng trong các vấn đề chính", ông Andrew Polk, nhà đồng sáng lập công ty nghiên cứu Trivium China ở Bắc Kinh, nhấn mạnh. "Việc hoãn kế hoạch áp thuế 2 tuần không làm thay đổi thực tế này".

Mặc dù vậy, ông Hu Jixin, Tổng biên tập Thời báo Hoàn Cầu của Trung Quốc, nhận xét trên Twitter rằng việc ông Trump hoãn áp thêm thuế lên 250 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho vòng đàm phán vào đầu tháng 10.

"Động thái thiện chí của ông Trump là một dấu hiệu cho thấy chiến tranh thương mại bắt đầu gây ảnh hưởng thực sự và Mỹ có thể đã sẵn sàng hơn cho việc đi đến một thỏa thuận", chuyên gia kinh tế Chua Hak Bin thuộc Maybank Kim Eng ở Singapore nhận xét. "Kim đồng hồ đang quay, và tỷ lệ ủng hộ của ông Trump đang đi xuống, với ngành sản xuất Mỹ có thể đã suy thoái rồi".

Tháng 8 vừa qua, ông Trump leo thang mạnh thương chiến với Trung Quốc bằng cách tuyên bố áp thuế 15% lên 300 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, và nâng thuế quan từ 25% lên 30% từ ngày 1/10 đối với 250 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc đã bị ông áp thuế từ năm ngoái. Đợt 1 của kế hoạch áp thuế 300 tỷ USD đã thực hiện từ ngày 1/9, và đợt tiếp theo sẽ triển khai từ ngày 15/12.

Việc ông Trump hoãn đợt áp thuế ngày 1/10 "cho thấy ông Trump không muốn tăng thuế trước khi diễn ra vòng đàm phán vào đầu tháng 10, và việc này tạo ra một môi trường tốt cho vòng đàm phán", chuyên gia kinh tế Tommy Xie thuộc ngân hàng OCBC ở Singapore nhận định. "Động thái của ông Trump làm gia tăng hy vọng sẽ có tin tốt từ cuộc gặp tháng 10, thị trường sẽ chờ xem liệu điều này có thể trở thành sự thật".