Ngành bia năm 2020 chịu tác động kép từ luật phòng chống tác hại của rượu bia (có hiệu lực từ 1/1/2020) và dịch bệnh Covid-19 bùng phát. Còn năm 2021, công ty chứng khoán SSI (SSI Research) cho rằng, ngành bia sẽ tiếp tục đà phục hồi nhưng nhu cầu dự báo sẽ chỉ trở lại mức trước Covid vào năm 2022 mà không phải 2021. 

NHU CẦU BIA BỊ ẢNH HƯỞNG TIÊU CỰC

Theo SSI Research, trong số các ngành hàng tiêu dùng nhanh, nhu cầu bia bị ảnh hưởng tiêu cực hơn cả bởi Covid-19 trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 9/2020, tương ứng giảm -3,6%/ -22,9%/ -11,9% so với cùng kì trong quý 1,2,3/2020. 

Hãng nghiên cứu thị trường Nielsen cho biết, tổng tiêu thụ hàng FMCG giảm -7,5% YoY trong 9 tháng đầu năm 2020. Dữ liệu của Nielsen phản ánh mức tiêu thụ bia thực tế, trong khi doanh thu của Tổng công ty cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (SAB) và các nhà máy bia khác dựa trên số liệu thống kê bán hàng đến các nhà phân phối. 

Quý 2 được xem là quý tệ nhất của ngành bia do giãn cách xã hội trên toàn quốc, các cơ sở dịch vụ đồ uống - được xếp vào nhóm "dịch vụ không thiết yếu" phải đóng cửa trong thời gian dài hơn các ngành kinh doanh khác (giữa tháng 3 đến đầu tháng 6). Yêu cầu đóng cửa các cơ sở dịch vụ đồ uống vẫn áp dụng tại những khu vực có nguy cơ cao vào thời gian sau đó. 

Trong khi đó, như SAB, quý 1/2020 lại là quý tệ nhất về doanh thu và lợi nhuận, do công ty không đẩy mạnh hàng hóa vào kênh bán hàng trong quý này. 

Tuy nhiên, nhu cầu với ngành bia đã bắt đầu phục hồi từ tháng 6. Theo Tổng cục Thống kê (GSO), từ tháng 6, sản lượng sản xuất bia hàng tháng giảm nhẹ hơn so với mức giảm trong tháng 3 đến tháng 5 và có dấu hiệu phục hồi. Điều này cũng cho thấy chu kỳ tăng/giảm tồn kho của các nhà sản xuất bia hiện có khả năng trở lại mức bình thường. Tuy nhiên, cho cả năm 2020, tổng sản lượng sản xuất đạt chỉ 4,4 tỷ lít, giảm -13,9% so với cùng kỳ. 

Khó khăn vậy nhưng ngành bia vẫn tiếp tục cạnh tranh gay gắt. Bất chấp đại dịch, các thương hiệu bia vẫn hoạt động tích cực vào năm 2020 bằng cách tung ra một số sản phẩm mới. Heineken giới thiệu Heineken 0.0 tại thị trường Việt Nam, như một phản ứng nhanh đối với Nghị định 100. 

Các công ty bia đã đẩy mạnh sự hiện diện ở tất cả các phân khúc: SAB xuất hiện ở phân khúc cận cao cấp với Saigon Chill (vào tháng 10/2020) và Lạc Việt (phân khúc tiết kiệm, vào tháng 6), trong khi Đại Việt được Heineken giới thiệu vào tháng 4 để cạnh tranh ở phân khúc giá rẻ hơn. 

Theo Euromonitor, hai công ty lớn nhất là Sabeco và Heineken tiếp tục giành them thị phần trong những năm gần đây, trong đó Heineken dường như gia tăng.

NHU CẦU CHỈ TRỞ LẠI VÀO NĂM 2022

Đánh giá về triển vọng ngành bia năm 2021, SSI Research cho rằng, bia cũng là một trong những ngành rất nhạy cảm với đại dịch. 

Năm 2019, kênh phân phối tiêu dùng tại chỗ (on-premise) chiếm khoảng 70% tổng lượng bia tiêu thụ tại Việt Nam (theo Euromonitor). Vào năm 2020, kênh này bị ảnh hưởng nghiêm trọng do giãn cách xã hội. "Đà phục hồi sẽ tiếp tục, nhưng nhu cầu dự báo sẽ chỉ trở lại mức trước Covid vào năm 2022 mà không phải 2021", báo cáo của SSI Research, nhấn mạnh.

Việt Nam đã xử lý rất tốt các đợt bùng phát Covid-19, tuy nhiên theo SSI Research, vẫn cần nhiều thời gian hơn để hồi phục về mức trước Covid. Xu hướng khách ghé thăm nhà hàng, quán cà phê, trung tâm mua sắm, công viên giải trí, bảo tàng,… vẫn còn yếu, giảm 10% so với mức cơ sở (theo báo cáo tháng 12/2020 của Google). 

Việc thiếu vắng khách quốc tế cũng góp phần khiến lượng tiêu thụ bia giảm. Thống kê của GSO cũng cho biết, chi tiêu của khách du lịch nước ngoài chiếm 5,5% tổng mức bán lẻ năm 2019. 

Ngoài ra, ảnh hưởng của Nghị định 100 (quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt) khiến người tiêu dùng Việt Nam ngày càng điều chỉnh thói quen uống rượu, đặc biệt là ở các thành phố lớn - nơi tài xế thường xuyên được kiểm tra nồng độ khí thở. 

Theo SSI Research, phát triển sản phẩm vẫn là yếu tố cạnh tranh quyết định, bởi người tiêu dùng luôn muốn thử các sản phẩm mới, đặc biệt là những người trẻ, nên việc ra mắt sản phẩm mới thành công sẽ rất quan trọng đối với các nhà sản xuất bia để đạt mức tăng trưởng cao hơn toàn ngành. Dù vậy, rủi ro với ngành này là giá nguyên liệu tăng, và tiêu thụ bia giảm nếu đại dịch Covid-19 vẫn chưa được kiểm soát hoàn toàn trong năm 2021.