Nhưng, Bộ trưởng không phải trả lời câu hỏi này mà khá vất vả với các câu hỏi "truy" trách nhiệm về các dự án làm thua lỗ hơn 30 ngàn tỷ.

8h30 sáng 15/11 Quốc hội bắt đầu chất vấn thành viên Chính phủ đầu tiên: Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh.

Điều hành phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị  Kim Ngân cho biết đến cuối ngày 14/11 có 89 phiếu với 100 chất vấn của 44 vị đại biểu gửi đến Thủ  tướng, các vị bộ trưởng, Chánh án Toà án nhân dân Tối cao,  Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao. Trong đó nhận được nhiều chất vấn nhất là Bộ trưởng Trần Tuấn Anh.

Về chất vấn trực tiếp, Chủ tịch đề nghị các vị đại biểu đặt câu hỏi ngắn gọn, rõ ràng, không hỏi để biết thông tin mà đi thẳng vào trách nhiệm của Bộ trưởng.

Chủ tịch cũng lưu ý mỗi đại biểu chỉ nên dùng quyền giơ biển tranh luận một lần để đảm bảo thời gian cho đại biểu khác.

Với bộ trưởng, Chủ tịch đề nghị trả lời ngắn gọn đúng trọng tâm, những vấn đề cần có số liệu và giải trình chi tiết thì có thể gửi báo cáo cho đại biểu nắm rõ hơn.

Trong 3 phút trước khi nhận câu hỏi của đại biểu, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói, ông hiểu rõ trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ, cam kết trong chất vấn hay sau đó cũng làm hết trách nhiệm xât dựng đội ngũ công chức chất lượng, vì mục tiêu phát triển của đất nước.

Ông bày tỏ lời cảm ơn các vị đại biểu đã tín nhiệm bầu ông làm Bộ trưởng và dành cho ông vinh dự là người đầu tiên đăng đàn trước Quốc hội.

Chúng tôi sẽ cung cấp đầy đủ nhất những vấn đề đại biểu chất vấn, sau chất vấn thì những yêu cầu về hoàn thiện bộ máy, Bộ trưởng nói.

Đa số các vị đại biểu đăng ký chất vấn vẫn là những người "cũ" - đại biểu tái cử.

Đại biểu Nguyễn Tiến Sinh (Hoà Bình) đề nghị Bộ trưởng làm rõ hơn sai phạm liên quan đến 5 dự án thua lỗ hơn 30 ngàn tỷ (Xơ sợi Đình Vũ, Gang thép Thái Nguyên, Bột giấy Phương Nam, Đạm Ninh Bình, Nguyên liệu sinh học Dung Quất). Đâu là trách nhiệm của cơ quan quản trị doanh nghệp và đâu là trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, Bộ trưởng có kiến nghị gì để không tái diễn tình trạng con  voi chui lọt lỗ kim như vừa qua trong lĩnh vực Bộ Công Thương?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh trả lời, 5 dự án này đều được đầu tư từ 2003- 2008 kéo dài đến nay. Từng dự án cụ thể do đặc thù nên diễn biến khác nhau, đánh giá chung tổng thể thì rất khó. Nhưng có điểm chung là đều kéo dài so với thời hạn đã được phê duyệt, có dự án không quyết toán được đầu tư dù nhà máy đã vận hành.

Điểm chung nữa là các dự án đều được đầu tư trong thời gian thị trường thế giới có biến động, tác động rất mạnh vào hiệu quả và tính khả thi các dự án. 

Nguyên nhân tiếp theo là năng lực chủ đầu tư-  các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, nhất là các ban quản lý dự án còn hạn chế.

Năng lực của chúng ta trong đàm phán ký kết hợp đồng để thực hiện các dự án cũng còn hạn chế, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Từ các nguyên nhân trên, dẫn đến các dự án kéo dài, không thực hiên được đúng quy định của hợp đồng và chủ trương đầu tư, mặc dù đã có sự can thiệp của các bộ, cơ quan quản lý cũng không mang lại hiệu quả. Vì thế hiệu quả kinh tế  của 5 dự án không còn, nếu có vận hành thì cũng không cạnh tranh được, thậm chí doanh thu không bù được chi phí.

Theo Bộ trưởng, các giải pháp cần được xem xét nghiên cứu toàn diện, bảo toàn vốn và bảo vệ được lợi ích của nhà nước, dựa trên nguyên tắc kinh tế thị trường, có thể cho tuyên bố phá sản.

Sau kỳ họp Quốc hội này Chính phủ sẽ nghe và có hướng giải quyết triệt để, Bộ trưởng cho biết.

Về trách nhiệm, Bộ trưởng trả lời sẽ làm cẩn thận theo quy định của pháp luật, xem xét rõ trách nhiệm của cơ quan nhà nước, của tổ chức, cá nhân liên quan, làm rõ nguyên nhân chủ quan khách quan, cố tình hay chủ ý, thậm chí không loại trừ có sự cố tình làm sai trong quản trị dự án. 

Trách nhiệm nếu có nhất là cố tình làm sai thì sẽ xem xét, kể cả chịu trách nhiệm hình sự, Bộ trưởng khẳng định.

Đại biểu Sinh giơ biến tranh luận, ông nói Bộ trưởng chưa trả lời là trách nhiệm quản lý nhà nước gây ra thua lỗ thì Bộ làm rõ đến đâu và quản trị doanh nghiệp thế nào. 

Đại biểu cũng nhấn mạnh là ông rất lo ngại khi mà cơ quan nhà nước chỉ quyết chủ trương còn lại do chủ đầu tư thực hiện. Việc này theo ông hoàn toàn không ổn vì đem tiền thuế của dân đi đầu tư mà khoán trắng như vậy. Nói công nghệ không phù hợp thì vai trò của Bộ Khoa học và Công nghệ đến đâu, trách nhiệm của Bộ Tài chính đến đâu trong quản vốn, không thể khoán trắng đến khi thua lỗ thì lại báo cáo Quốc hội, đại biểu bình luận.

Xin lỗi chưa trả lời được hết vì bị cuốn vào mạch vấn đề, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhắc lại là 5 dự án nói trên kéo dài đã lâu, từ lúc chưa có vai trò của bộ chủ quản  nên đánh giá nguyên nhân, trách nhiệm cần có thời gian.

 Không chỉ Bộ Công Thương mà còn có thanh tra, kiểm toán đều tham gia vào đánh giá, vì còn phải xem xét trách nhiệm để không để tái diễn, Bộ trưởng hồi âm đại biểu.

Chia sẻ nỗi lo của đại biểu, Bộ trưởng nói sau 2012 thực hiện chế độ bộ chủ quản thì sẽ xem xét rõ được trách nhiệm. Còn quản trị doanh nghiệp thì sẽ xem xét trong khuôn khổ pháp luật xem làm sai cố ý hay vô tình. Một số dự án còn đang tiếp tục thanh tra, phải có thời gian mới xử lý triệt để. 

Chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân nói, Chính phủ sẽ có báo cáo về xử lý các dự án nói trên.