Từ khảo sát khoảng 16.700 người tiêu dùng kỹ thuật số và nhân sự cấp C tại 6 quốc gia Đông Nam Á, trong đó có 3.579 người đến từ Việt Nam, Facebook và Bain & Company vừa hợp tác đưa ra báo cáo nghiên cứu “SYNC Đông Nam Á”. Hai nhà quan sát thị trường đã gợi mở nhiều góc nhìn về công cuộc chuyển đổi số đang bùng nổ ở khu vực Đông Nam Á, đặc biệt là tại Việt Nam, qua những điểm nhấn nổi bật về xu hướng hành vi người dùng tại các thị trường và triển vọng tiêu dùng sau đại dịch.

TỔNG GIÁ TRỊ HÀNG HÓA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ ƯỚC ĐẠT 56 TỶ USD VÀO NĂM 2026

Nằm trên một địa bàn sôi động của thế giới, nơi hiện được xem như là quê hương của chuyển đổi kỹ thuật số, Việt Nam đang ở tuyến đầu thúc đẩy sự thay đổi và nắm bắt những cơ hội để phát triển mạnh mẽ dựa trên nền tảng số hóa trong một tương lai hậu đại dịch.   

Từ những kết quả khảo sát, báo cáo đã nhận định, Đông Nam Á dẫn đầu chuyển đổi số ở châu Á Thái Bình Dương và Việt Nam được dự đoán có tốc độ tăng trưởng bứt phá trong khu vực. Theo đó, từ khi bắt đầu đại dịch, khoảng 70 triệu người Đông Nam Á trên 15 tuổi đã trở thành người tiêu dùng số. Ước tính đến hết năm 2021, số lượng người tiêu dùng số của khu vực sẽ đạt con số 350 triệu.

Riêng tại Việt Nam, cứ 7 trong số 10 người tiêu dùng đều được tiếp cận kỹ thuật số. Dự kiến Việt Nam sẽ có 53 triệu người tiêu dùng số vào cuối năm 2021.

Tốc độ tăng trưởng người tiêu dùng số song hành với mức tăng chi tiêu số nhanh chóng trên địa bàn lên tới 80%/năm. Dự kiến tổng giá trị mua sắm trực tuyến sẽ tăng gấp đôi tính đến năm 2026. Trong đó, Việt Nam được kỳ vọng là thị trường có tăng trưởng nhanh nhất khu vực Đông Nam Á, với tổng giá trị hàng hóa thương mại điện tử ước đạt 56 tỷ USD vào năm 2026, tăng 4,5 lần so với giá trị ước tính của năm 2021.

Số danh mục hàng hóa mà người tiêu dùng Việt Nam mua sắm trực tuyến đã tăng 50%, số gian hàng online được mua cũng tăng 40%, kéo theo mức tăng 1,5 lần tổng chi tiêu bán lẻ trực tuyến trên cả nước so với năm 2020.

Do đại dịch Covid, đã dẫn đến sự thay đổi lớn trong cách người tiêu dùng Việt mua sắm. Các kênh trực tuyến đóng vai trò ngày càng lớn trong từng chặng của hành trình mua sắm như: khám phá, đánh giá và mua hàng, thể hiện qua tỷ lệ sử dụng kênh trực tuyến tương ứng trong từng chặng lên tới 81%, 84% và 56%, cao hơn hẳn tỷ lệ sử dụng các kênh trực tiếp.

Số nền tảng trực tuyến mà người tiêu dùng trực tuyến ở Đông Nam Á ghé thăm và thực hiện mua sắm đã tăng từ con số trung bình 5,2 trong năm ngoái lên tới 7,9 trong năm nay. Tại Việt Nam, 49% người tiêu dùng đã chuyển đổi lựa chọn trang thương mại điện tử trong vòng 3 tháng qua, dựa trên các cân nhắc về ưu đãi giá (45%), chất lượng sản phẩm (34%) và mức độ sẵn có của hàng hóa (33%).

Đặc biệt, lần đầu tiên việc thanh toán sử dụng tiền mặt đã có sự sụt giảm đáng kể từ 60% trong 2020 xuống còn 42% năm 2021. Sức hút mạnh mẽ từ các hình thức hình thức thanh toán không dùng tiền mặt phản ánh qua mức tăng sử dụng ví điện tử lên đến 82% và tăng chuyển khoản ngân hàng lên tới 18%. Tính an toàn, riêng tư và mức phí dịch vụ là 3 mối quan tâm chính của người tiêu dùng Việt Nam khi cân nhắc các loại hình thanh toán này.

NẮM BẮT NHỮNG XU HƯỚNG TIÊU DÙNG SỐ HẬU COVID

Kết quả khảo sát cho thấy, trong năm 2021, 5 hoạt động trên không gian trực tuyến được người tiêu dùng Việt dành nhiều thời gian nhất chính là mạng xã hội, nhắn tin, xem video, thương mại điện tử và gửi email.   

Người tiêu dùng tại Việt Nam duy trì tới 72% thời gian cho các hoạt động thường xuyên tại nhà thay vì ra ngoài. Việc ăn uống và mua sắm online tại nhà sẽ tiếp tục được duy trì đều đặn, chiếm tương ứng 84% và 78% thời gian của người tiêu dùng.

Theo các chuyên gia, mặc cho dịch bệnh, làn sóng đầu tư cho thấy dấu hiệu phục hồi mạnh mẽ ở Đông Nam Á, nơi mà một hệ sinh thái chín muồi đáp ứng tốt những đột phá kỹ thuật số đã giúp thu hút 88% dòng vốn đổ vào lĩnh vực internet và công nghệ riêng trong Quý 1/2021. Người tiêu dùng tại khu vực cũng cho thấy sự hào hứng với các dịch vụ kỹ thuật số, 38% cho biết họ sẵn sàng chi tiêu nhiều hơn cho các dịch vụ số hóa hậu Covid.  

Ông Praneeth Yendamuri, cộng sự tại Bain & Company đưa ra nhận định, Đông Nam Á có thể sẽ "qua mặt" Trung Quốc, trở thành nền kinh tế số tăng trưởng nhanh nhất khu vực châu Á- Thái Bình Dương. Tổng giá trị hàng hóa thương mại điện tử tăng gần 80% hàng năm và con số này ước tính sẽ tăng gấp đôi trong vòng 5 năm tới. Đã đến lúc các thương hiệu tận dụng cơ hội từ sự chuyển đổi hành vi của người tiêu dùng trong khu vực”, chuyên gia này nói.

Nhằm giúp các thương hiệu và nền tảng chuẩn bị tốt hơn cho xu thế mua sắm trực tuyến tất yếu của tương lai, nghiên cứu đã đề xuất một bộ quy tắc 6R. Theo đó, các thương hiệu cần tái lập chiến lược “trọng tâm số hóa” trong nhiều năm, tập trung vào các khoản đầu tư kỹ thuật số. Cùng với đó phải tái hình dung mô hình tương tác với khách hàng, đẩy mạnh bán chéo sản phẩm trên một hành trình mua sắm đa kênh; đồng thời làm mới hệ sản phẩm dịch vụ, đa dạng danh mục thương hiệu với mức giá cạnh tranh.

Các thương hiệu cũng cần tái căn chỉnh theo bình thường mới, thiết kế hệ sản phẩm dịch vụ theo hướng lấy nhà làm trung tâm; tái kích hoạt mô hình doanh nghiệp nhanh nhạy, thiết lập quan hệ đối tác và sẵn sàng cho những thay đổi lớn.

Có thể thấy rõ một số lượng lớn người tiêu dùng Việt tiếp cận kỹ thuật số và thực hiện mua sắm online với nhiều chủng loại hàng hóa khác nhau. Khám phá sản phẩm và mua sắm online đã trở thành một hoạt động hết sức tự nhiên trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp.

Vì vậy, ông Khôi Lê, Giám đốc kinh doanh toàn cầu thị trường Việt Nam tại Meta cho rằng, chuyển đổi số cần được tăng tốc để đáp ứng nhu cầu thị trường cũng như giúp doanh nghiệp củng cố quan hệ với khách hàng. Ngày càng nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam thiết lập hệ sinh thái số trên các nền tảng trực tuyến, bao gồm thương mại trên mạng xã hội, thương mại điện tử, các sàn giao dịch và tích hợp dữ liệu.