Ngày 26/6/2025, Ngân hàng Thế giới (World Bank) và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã ký kết một thỏa thuận hợp tác để hỗ trợ việc sử dụng năng lượng hạt nhân an toàn, bảo mật và có trách nhiệm ở các nước đang phát triển.

Thỏa thuận hợp tác chính thức hóa nhiều cam kết giữa hai tổ chức trong năm qua và đánh dấu bước đi cụ thể đầu tiên của Ngân hàng Thế giới nhằm tái hợp tác về năng lượng hạt nhân sau nhiều thập kỷ.

Thỏa thuận này cũng phản ánh một cách tiếp cận mới, rộng hơn của Ngân hàng Thế giới đối với điện khí hóa - một cách tiếp cận ưu tiên khả năng tiếp cận, khả năng chi trả và độ tin cậy, đồng thời quản lý khí thải một cách có trách nhiệm.

Với nhu cầu điện ở các nước đang phát triển dự kiến ​​sẽ tăng gấp đôi vào năm 2035, cách tiếp cận này nhằm mục đích giúp các quốc gia cung cấp năng lượng mà người dân cần bằng cách tạo ra các con đường phù hợp nhất với bối cảnh quốc gia của họ, bao gồm các mục tiêu phát triển và Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC).

Năng lượng hạt nhân cung cấp điện cơ bản liên tục, tăng cường tính ổn định và khả năng phục hồi của lưới điện. Điện cơ bản đáng tin cậy là điều cần thiết cho các lĩnh vực tạo việc làm như cơ sở hạ tầng, kinh doanh nông nghiệp, chăm sóc sức khỏe, du lịch và sản xuất.

Năng lượng hạt nhân cũng là nguồn tạo ra việc làm có kỹ năng cao và kích thích đầu tư trên toàn bộ nền kinh tế. Ngoài ra, năng lượng hạt nhân có thể điều chỉnh theo những thay đổi về nhu cầu điện và hỗ trợ điều chỉnh tần suất, cho phép tích hợp nhiều hơn các nguồn năng lượng tái tạo biến đổi.

Theo biên bản ghi nhớ được ký kết, IAEA sẽ hợp tác với Nhóm Ngân hàng Thế giới trong ba lĩnh vực chính:

Thứ nhất, xây dựng kiến ​​thức liên quan đến lĩnh vực hạt nhân: Mở rộng hiểu biết của Ngân hàng Thế giới về an toàn hạt nhân, an ninh, biện pháp bảo vệ, quy hoạch năng lượng, công nghệ mới, chu trình nhiên liệu, vòng đời lò phản ứng và quản lý chất thải.

Thứ hai, kéo dài tuổi thọ của các nhà máy điện hạt nhân hiện có: Hỗ trợ các nước đang phát triển kéo dài tuổi thọ của các lò phản ứng hạt nhân hiện có một cách an toàn - một trong những nguồn năng lượng carbon thấp hiệu quả nhất về mặt chi phí - khi nhiều lò phản ứng toàn cầu sắp kết thúc vòng đời thiết kế ban đầu là 40 năm của chúng.

Thứ ba, đẩy nhanh quá trình phát triển các lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR), cung cấp khả năng triển khai linh hoạt, chi phí trả trước thấp hơn và tiềm năng áp dụng rộng rãi ở các nền kinh tế đang phát triển.

Hiện có 31 quốc gia đang vận hành các nhà máy điện hạt nhân, tổng cộng sản xuất khoảng 9% điện năng của thế giới, chiếm gần một phần tư tổng lượng điện carbon thấp trên toàn cầu. Hơn 30 quốc gia khác, phần lớn là các nước đang phát triển, đang xem xét hoặc đã bắt tay vào triển khai năng lượng hạt nhân và đang hợp tác với IAEA để phát triển cơ sở hạ tầng cần thiết để thực hiện việc này một cách an toàn, bảo mật và bền vững.

Tổng giám đốc IAEA Rafael Mariano Grossi cho biết thỏa thuận là một dấu mốc và là kết quả của một năm làm việc chung kể từ khi Chủ tịch Ajay Banga mời ông tham gia Ban điều hành Ngân hàng Thế giới tại Washington vào tháng 6/2024.

“Mối quan hệ đối tác mang tính bước ngoặt này, một dấu hiệu nữa cho thấy thế giới quay trở lại với chủ nghĩa hiện thực về năng lượng hạt nhân, mở ra cánh cửa cho các ngân hàng phát triển đa phương khác và các nhà đầu tư tư nhân xem xét năng lượng hạt nhân như một công cụ khả thi cho an ninh năng lượng và thịnh vượng bền vững", Tổng giám đốc IAEA nhấn mạnh. "Cùng nhau, chúng ta có thể giúp nhiều người hơn xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn”.

Theo Chủ tịch Ngân hàng Thế giới Ajay Banga, việc làm cần điện, nhà máy, bệnh viện, trường học và hệ thống nước cũng vậy. Khi nhu cầu tăng cao với AI và phát triển, chúng ta phải giúp các quốc gia cung cấp nguồn điện đáng tin cậy và giá cả phải chăng.

"Đó là lý do tại sao chúng tôi đang áp dụng năng lượng hạt nhân như một phần của giải pháp và tái sử dụng nó như một phần của hỗn hợp mà Ngân hàng Thế giới có thể cung cấp cho các nước đang phát triển để đạt được tham vọng của họ", ông Ajay Banga nhấn mạnh. 

"Điều quan trọng là hạt nhân cung cấp điện cơ bản, điều cần thiết để xây dựng nền kinh tế hiện đại. Quan hệ đối tác của chúng tôi với IAEA đánh dấu một bước tiến quan trọng. Cùng nhau, chúng ta sẽ đào sâu chuyên môn, hỗ trợ các quốc gia lựa chọn hạt nhân và đảm bảo an toàn, an ninh và tính bền vững sẽ dẫn dắt mọi bước tiến về phía trước".