Ngày 12/8/2025 tại TP.HCM, Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng và Thứ trưởng Trần Thanh Nam chủ trì hội nghị “Thúc đẩy xuất khẩu nông lâm thủy sản năm 2025”.

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam cho biết giá trị sản xuất ngành nông nghiệp tăng trên 3,2% trong năm 2024 và tăng trên 3,8% chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025. Theo chỉ tiêu được giao, ngành phải đạt tốc độ tăng trưởng từ 4% trở lên. Để hoàn thành mục tiêu này, Bộ trưởng đã phân công các thứ trưởng trực tiếp xuống địa phương, phối hợp hỗ trợ sau khi áp dụng mô hình chính quyền hai cấp, kịp thời tháo gỡ khó khăn.

GIỮ VỮNG CÁC THỊ TRƯỜNG TRỌNG ĐIỂM

Về xuất khẩu, Thứ trưởng Nam cho hay trong 7 tháng năm 2025, kim ngạch toàn ngành đạt 39,7 tỷ USD, tăng 14,7% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó: nông sản đạt 21,5 tỷ USD (tăng 17%), lâm sản 10,4 tỷ USD (tăng 8,6%), thủy sản 6,1 tỷ USD (tăng 13,8%), sản phẩm chăn nuôi 339,2 triệu USD (tăng 22,1%).

“Đây là tín hiệu tích cực về xuất khẩu của ngành. Ba thị trường lớn là Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nhật Bản đều duy trì tăng trưởng, dù bối cảnh còn nhiều khó khăn. Đặc biệt, xuất khẩu sang châu Âu tăng mạnh 49%, đạt 4,3 tỷ USD; Trung Đông tăng 10,9%; châu Phi tăng 8,9%”, ông Trần Thanh Nam nhấn mạnh.

Ông Trần Văn Công - Tham tán nông nghiệp Việt Nam tại thị trường EU, đánh giá tiềm năng thúc đẩy xuất khẩu nông lâm thủy sản vào thị trường EU còn rất lớn. Tuy nhiên, tỷ trọng hàng chế biến, giá trị gia tăng của Việt Nam xuất khẩu sang EU còn thấp, chưa tạo được kênh phân phối bền vững, chưa có thương hiệu, khả năng hiện diện tại chưa phổ biến.

“Khoảng cách địa lý xa, tuyển vận chuyển Á - Âu hay xảy ra xung đột dẫn đến bị gián đoạn, chi phí logistics cao hơn so với các đối thủ cạnh tranh 30 - 40%, Bên cạnh đó, EU luôn đưa ra các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, phát triển bền vững cao và liên tục cập nhật”, ông Công lưu ý.

Theo ông Công, EU đã và đang dịch chuyển sang tiêu dùng xanh, sạch, đòi hỏi đáp ứng tiêu chuẩn phát triển bền vững về lao động, môi trường, giảm phát thải, giá trị tích hợp - di sản của sản phẩm nông nghiệp. Trong khi, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam còn yếu về chuẩn bị nguyên liệu, đầu tư máy móc công nghệ, thương hiệu, chi phí tiếp quảng bá tiếp thị, nghiệp vụ ngoại thương…

Để khai thác thị trường tiềm năng EU, Tham tán nông nghiệp Việt Nam tại thị trường EU, kiến nghị: "Việt Nam cần phát triển các vùng nguyên liệu đạt chuẩn EU; xây dựng các vùng sản xuất an toàn dịch bệnh đối với các vùng chăn nuôi trọng điểm để thúc đẩy việc đàm phán EU mở cửa thị trường sản phẩm động vật cho Việt Nam. Đồng thời, triển khai thực hiện xây dựng chiến lược truyền thông dài hạn, chủ động để hạn chế truyền thông tiêu cực về thủy sản Việt Nam tại EU; rà soát và hoàn thiện hệ thống các tiêu chuẩn, quy chuẩn về chất lượng, an toàn thực phẩm, bền vững… phù hợp và tham chiếu các tiêu chuẩn EU".

Ông Nông Đức Lai, Tham tán thương mại Việt Nam tại Trung Quốc, cho biết với quy mô nhập khẩu hàng năm lên đến 2.500 tỷ USD, trong đó, nông sản từ 210 - 230 tỷ USD/năm, có thể thấy Trung Quốc vẫn là thị trường lớn đầy tiềm năng đối với hàng hóa nông lâm thủy sản của Việt Nam. Trung Quốc đang ngày càng mở rộng thị trường cho các nước để đa dạng hóa nguồn cung.

Tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2025, Trung Quốc đã mở cửa thị trường cho khoảng 15 sản phẩm nông lâm thủy sản cho gần 20 quốc gia, vùng lãnh thổ (sầu riêng của Campuchia, dừa tươi Malaysia, chuối tiêu của Colombia, xoài của Ecuador, hạt điều của Gambia, cây dược liệu của Nga, thủy sản tự nhiên của New Zealand, Brazil, Kenya, Đan Mạch, Hy Lạp, Faroe và thủy sản nuôi trồng Ả Rập, Croatia, Thái Lan, Lào; yến thô và tinh của Campuchia... và nhiều loại phụ phẩm nông thủy sản).

Song song với mở cửa thị trường, Trung Quốc cũng tăng cường công tác quản lý, giám sát đối với hàng hóa nhập khẩu (tiêu chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc...).

“Việt Nam là một trong các đối tác cung ứng hàng nông thủy sản lớn cho thị trường Trung Quốc, song cũng có tỷ lệ hàng nông sản thực phẩm nằm trong top các quốc gia/vùng lãnh thổ bị cảnh báo nhiều nhất. Thời gian vừa qua, sản phẩm nông thủy sản Việt Nam bị cơ quan Hải quan Trung Quốc cảnh báo đã có cải thiện song vẫn ở mức cao, mặc dù cơ quan chức năng Việt Nam đã tăng cường công tác tuyên truyền, giám sát thậm chí cả chế tài”, ông Lai  nhấn mạnh.

MỞ RỘNG THỊ PHẦN TẠI THỊ TRƯỜNG MỚI

Theo ông Trương Xuân Trung, Bí thư thứ nhất, phụ trách Thương vụ Việt Nam tại Các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (UAE) - Qatar, 7 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu một số mặt hàng nông, lâm, thủy sản chủ lực của Việt Nam sang thị trường UAE ghi nhận những bước tăng trưởng đáng kể, nhất là hạt điều (tăng 34,64%), rau quả (tăng 55%), thủy sản (tăng 21%), gỗ và sản phẩm gỗ (tăng 26,5%). Tuy nhiên, vẫn có những sản phẩm sụt giảm như gạo, tiêu.

Điều này cho thấy bức tranh xuất khẩu vẫn tồn tại những gam màu trái chiều, đòi hỏi các giải pháp đồng bộ để duy trì đà tăng trưởng. Báo cáo tại Hội nghị cho thấy, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu nông, lâm, thủy sản của UAE đạt khoảng 200 tỷ USD mỗi năm, trong đó Việt Nam chiếm chưa tới 10%. Đáng chú ý, đây là thị trường mang tính chất trung chuyển: phần lớn hàng hóa nhập vào sẽ được tái xuất sang các thị trường khác, thay vì tiêu thụ nội địa.

Chính sách này tạo điều kiện thuận lợi đáng kể cho hàng hóa Việt Nam. Ngoài ra, UAE và các nước thành viên Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) áp dụng chung một hệ thống hải quan. Nhờ đó, hàng hóa Việt Nam sau khi vào UAE có thể tiếp tục lưu thông sang các nước GCC mà không bị đánh thuế lần hai, đây là một lợi thế quan trọng trong mở rộng thị trường. Tuy vậy, rủi ro cũng hiện hữu. Nếu một sản phẩm của Việt Nam vi phạm tiêu chuẩn tại UAE, toàn bộ 6 nước GCC sẽ đồng loạt áp dụng biện pháp kiểm tra nghiêm ngặt, do đó sẽ gây ảnh hưởng lớn tới tiến độ xuất khẩu.

Để thúc đẩy xuất khẩu nông lâm thuỷ sản trong 5 tháng cuối năm, ông Ngô Hồng Phong - Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ  Nông nghiệp và Môi trường) cho hay trước mắt, Bộ tập trung hoàn thiện cơ chế về tỷ giá, tín dụng, logistics; đẩy nhanh đàm phán với Hoa Kỳ; cập nhật nhanh thông tin thị trường; bổ sung sản phẩm có giá trị gia tăng như thủy sản, trái cây chế biến; và triển khai giải pháp riêng cho từng ngành hàng.

Theo ông Phong, với từng thị trường sẽ có hướng tiếp cận riêng. Trong đó với Hoa Kỳ, cần đàm phán chia sẻ chi phí thuế để duy trì xuất khẩu. Với Trung Quốc, cần mở rộng xuất khẩu chính ngạch. Với Châu Âu, nhiệm vụ trọng tâm là Gỡ “thẻ vàng” IUU, tận dụng lợi thế thủy sản nuôi, rau quả. Với Nhật Bản, cần gia tăng sản phẩm chế biến chất lượng cao.

Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định quyết tâm đạt ít nhất 65 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản trong năm 2025. Định hướng trọng tâm trong 5 tháng cuối năm gồm: duy trì ổn định các thị trường truyền thống, mở rộng thị trường mới, chuyển từ tăng sản lượng sang tăng giá trị gia tăng với sản phẩm chế biến sâu, và tìm đầu ra mới cho các mặt hàng gặp khó tại Hoa Kỳ. Với đà tăng trưởng hiện tại, sự chủ động thích ứng của doanh nghiệp và các giải pháp đồng bộ, ngành nông nghiệp có nhiều cơ sở để tin tưởng vào khả năng cán đích, đồng thời tạo nền tảng bền vững cho các năm tiếp theo.