Biến thể chế từ "điểm nghẽn của điểm nghẽn" thành lợi thế cạnh tranh quốc gia

Trong bối cảnh Việt Nam đang hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia phát triển cao vào năm 2045, việc hoàn thiện hệ thống pháp luật và thể chế được coi là yếu tố then chốt.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính - với vai trò Trưởng Ban Chỉ đạo rà soát, xử lý vướng mắc trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, đã chủ trì phiên họp thứ sáu của Ban Chỉ đạo và ông đã nhắc lại lời Tổng Bí thư Tô Lâm, cần biến thể chế từ rào cản thành lợi thế cạnh tranh quốc gia.

THỂ CHẾ LÀ ĐỘNG LỰC THÚC ĐẨY PHÁT TRIỂN KINH TẾ

Thủ tướng cho biết trong quá trình phát triển, nhiều vấn đề chưa được dự báo hết, dẫn đến pháp luật chưa bao quát hết các khía cạnh của cuộc sống, hoặc thực tiễn đã vượt qua quy định hiện hành.

Do đó, cần hoàn thiện theo phương châm: "Cái gì đã chín, đã rõ, được thực tiễn chứng minh là đúng, đa số đồng tình, thực hiện có hiệu quả thì tiến hành luật hóa; cái gì chưa chín, chưa rõ thì đưa vào các văn bản dưới luật để quy định, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, mở rộng, hoàn thiện dần, không cầu toàn, không nóng vội".

Thể chế pháp luật không chỉ là nền tảng cho sự ổn định xã hội mà còn là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, thể chế là một trong ba đột phá chiến lược (cùng với nhân lực và hạ tầng), nhưng hiện tại đang là "điểm nghẽn của điểm nghẽn" do chưa theo kịp nhịp độ phát triển thực tiễn. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa Quốc hội và Chính phủ, với các bộ, ngành nỗ lực rà soát, sửa đổi để loại bỏ rào cản, tạo môi trường thông thoáng cho đầu tư, kinh doanh và sáng tạo.

Nếu thể chế vẫn mang tính quản lý cứng nhắc, với tư duy "không quản được thì cấm", sẽ kìm hãm tiềm năng phát triển. Thủ tướng chỉ ra cần chuyển đổi trạng thái từ quản lý sang kiến tạo phát triển và phục vụ nhân dân hiệu quả hơn, đảm bảo hệ thống pháp luật thông thoáng, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

Về kết quả đạt được, các số liệu cụ thể từ quá trình rà soát tính đến ngày 5/8/2025, cho thấy mới gần 40% kiến nghị có cơ sở, cụ thể là 834/2.092 kiến nghị liên quan đến 789 văn bản quy phạm pháp luật. Các bộ, ngành đã thống nhất phương án xử lý cho 834 khó khăn, vướng mắc và 21 nội dung còn ý kiến khác nhau. Đồng thời, đã công khai trả lời 1.237 nội dung kiến nghị mà các bộ xác nhận không phải do quy định pháp luật gây ra.

Đảng ủy Chính phủ tiếp tục chỉ đạo đồng bộ các giải pháp nâng cao chất lượng rà soát, soạn thảo, thẩm định văn bản. Bộ Tư pháp đã có Báo cáo số 76-BC/ĐU, báo cáo Ban Chỉ đạo Trung ương kết quả rà soát, đề xuất giải pháp tháo gỡ. Thủ tướng đề nghị cập nhật thêm kiến nghị từ địa phương, hiệp hội để đảm bảo toàn diện.

BA MỤC TIÊU VÀ NĂM NHIỆM VỤ HOÀN THIỆN THỂ CHẾ

Kết luận phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nêu rõ ba mục tiêu quan trọng cho thời gian tới, đồng thời đưa ra các chỉ đạo cụ thể để các bộ, ngành triển khai.

Một là, dứt khoát rà soát, xây dựng, hoàn thiện thể chế để chuyển đổi từ quản lý sang kiến tạo phát triển, phục vụ nhân dân, đảm bảo thông thoáng và nâng cao đời sống nhân dân.

Hai là, rà soát kỹ để đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân công trách nhiệm rõ ràng giữa các cơ quan, đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi và cắt giảm tối đa thủ tục hành chính rườm rà, ách tắc phát triển.

Ba là, rà soát phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương hai cấp, nâng cao năng lực kiến tạo và phục vụ nhân dân qua hệ thống pháp luật.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, cơ quan ngang bộ bám sát Kế hoạch của Ban Chỉ đạo để triển khai Kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm. Các nhiệm vụ cụ thể bao gồm:

Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện kết quả rà soát, xác định chính xác nội dung, phương án và thời gian xử lý cho 834 khó khăn, vướng mắc; chịu trách nhiệm về ý kiến của bộ mình để Bộ Tư pháp tổng hợp báo cáo tại phiên họp tiếp theo.

Thứ hai, công khai ý kiến trả lời chính thức trên Cổng thông tin điện tử của bộ và Cổng pháp luật quốc gia, gửi đến các cơ quan, tổ chức đã kiến nghị đối với nội dung không phải do pháp luật.

Thứ ba, chủ động sử dụng kết quả rà soát từ Báo cáo số 76-BC/ĐU và 287/BC-BTP để xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật. Đối với vướng mắc tại dự án luật năm 2025, xử lý ngay trong quá trình hoàn thiện; nếu chưa có, bổ sung vào chương trình. Sử dụng cơ chế đặc biệt theo Nghị quyết 206/2025/QH15 để Chính phủ ban hành nghị quyết điều chỉnh tạm thời, báo cáo Quốc hội.

Thứ tư, Bộ Tư pháp phân loại, chuyển kiến nghị mới từ địa phương, hiệp hội đến các bộ liên quan để nghiên cứu, đề xuất xử lý hoặc trả lời nếu chưa chính xác.

Thứ năm, đối với văn bản chịu tác động từ sắp xếp bộ máy, các bộ chủ động xử lý kịp thời, hoàn thành rà soát trước 01/10/2025; xây dựng kế hoạch sửa đổi, gửi Bộ Tư pháp và Bộ Nội vụ trước 15/10/2025, đảm bảo địa phương hoàn thành trước tháng 6/2026.

Thủ tướng nhấn mạnh phối hợp với Quốc hội, lắng nghe ý kiến đối tượng tác động, chuyên gia, tham khảo kinh nghiệm quốc tế. Bộ Tư pháp nghiên cứu đề xuất nâng cao hiệu quả Ban Chỉ đạo, theo dõi đôn đốc thực hiện Kế hoạch 2025.

Việc tháo gỡ "điểm nghẽn" thể chế là điều kiện để Việt Nam đạt mục tiêu phát triển bền vững. Bằng việc hoàn thiện pháp luật thông thoáng, phân cấp phân quyền hiệu quả và huy động sức mạnh toàn dân tộc, đất nước sẽ bước vào kỷ nguyên mới với tăng trưởng cao, giàu mạnh và thịnh vượng. Đây là bước đi quan trọng, đòi hỏi trách nhiệm cao từ tất cả các cấp, ngành để biến chủ trương của Đảng thành hiện thực, góp phần xây dựng một Việt Nam hùng cường.