Quan tâm vấn đề vốn cho doanh nghiệp phát triển xanh, tại phiên chất vấn tư lệnh ngành tài chính ngày 19/6/2025, đại biểu Hoàng Quốc Khánh, Đoàn dại biểu Quốc hội tỉnh Lai Châu, nêu rõ: tại kỳ họp này, Quốc hội đã thông qua nghị quyết số 198/2025/QH15 về một số chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. Theo đó, doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh và cá nhân được Nhà nước hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn.

CÁC DOANH NGHIỆP KHÓ TIẾP CẬN TÀI CHÍNH XANH

Cử tri rất phấn khởi nhưng cũng rất lo lắng, bởi trước đây đã có chính sách hỗ trợ lãi suất 2%/năm nhưng tỷ lệ thực hiện rất thấp, chỉ đạt hơn 3%. Từ thực tế trên, đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết có giải pháp gì để đưa chính sách này vào cuộc sống?

Làm rõ vấn đề đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết với các doanh nghiệp chuyển đổi sang lĩnh vực kinh doanh xanh, tuần hoàn, đáp ứng tiêu chuẩn bền vững là rất đáng quý. Đây là xu hướng tất yếu với các doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập sâu, cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng nhìn nhận một trong những rào cản khó khăn lớn nhất hiện nay của các doanh nghiệp là tiếp cận tài chính xanh, đặc biệt với doanh nghiệp nhỏ và vừa khi nhóm này chiếm 98% tống số doanh nghiệp cả nước.

Nghị quyết 198 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân quy định doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh các lĩnh vực xanh, tuần hoàn được Nhà nước hỗ trợ gói vay lãi suất 2%/năm khi vay vốn để thực hiện các dự án xanh, các dự án tuần hoàn.

Chia sẻ với những lo lắng, băn khoăn của đại biểu Quốc hội về khâu tổ chức thực hiện, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết Bộ Tài chính đã rút kinh nghiệm từ những chính sách trong giai đoạn đất nước bị Covid-19 trước đây.

Theo đó, Bộ đã đề ra 3 giải pháp để triển khai thực hiện một cách có hiệu quả Nghị quyết 198 về nội dung này, trong đó định hướng triển khai chính sách này có hai kênh. Thứ nhất, hệ thống quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách và thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại. Đối với việc triển khai qua các quỹ, Bộ cũng đang khẩn trương xây dựng Nghị định hướng dẫn thực hiện chính sách này, báo cáo Chính phủ ngay trong năm nay.

Đối với việc triển khai qua hệ thống ngân hàng thương mại, Bộ sẽ phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước để xây dựng Nghị định hướng dẫn theo hướng đổi mới phương thức hỗ trợ để khắc phục các bất cập của các chương trình phục hồi trước đây.

Bộ Tài chính sẽ nghiên cứu kỹ để quy định đầy đủ, rõ ràng, minh bạch về đối tượng, điều kiện thụ hưởng, quy trình thủ tục đơn giản, thuận lợi và đảm bảo tính khả thi trong thực hiện.

Thứ hai, bố trí nguồn lực đúng và đủ để thực hiện chính sách này, dự kiến sẽ bố trí bổ sung nguồn vốn cho các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách như Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, Quỹ bảo vệ môi trường hay Quỹ đầu tư phát triển của địa phương, cùng với đó là các cơ chế để hỗ trợ các ngân hàng thương mại thực hiện việc cho vay các doanh nghiệp với mức lãi suất theo quy định.

6 GIẢI PHÁP HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC CHO CHUYỂN ĐỔI SỐ, CHUYỂN ĐỔI XANH

Tham gia chất vấn, đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương, dẫn báo cáo của Bộ Tài chính: dư địa tài khóa thu hẹp, trần nợ công tiệm cận, ODA khó tiếp cận...

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng làm rõ trong bối cảnh rủi ro bẫy nợ hiện hữu, Bộ sẽ huy động nguồn vốn ngoài ngân sách, nhất là từ tư nhân và đầu tư nước ngoài theo cơ chế nào, theo mô hình PPP thế hệ mới, đặt hàng công tư hay hỗ trợ chuyển giao rủi ro, hoặc cơ chế nào khác để thực sự khả thi và đột phá, đáp ứng nhu cầu vốn rất lớn và ngày càng cấp thiết cho chuyển đổi số, kinh tế xanh, xây dựng cơ sở hạ tầng và an sinh xã hội, vừa tạo dư địa tăng trưởng mới, vừa đảm bảo an toàn nợ công và kỷ luật tài khóa?

Liên quan đến huy động nguồn lực cho chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn trong bối cảnh ngân sách hạn hẹp và các nguồn vốn khác khó khăn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết Chính phủ nhận thức rõ vai trò quan trọng của nguồn vốn nước ngoài và khu vực tư nhân để bù đắp nguồn lực còn hữu hạn của nguồn vốn đầu tư công nhằm tạo lực đẩy mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế một cách chủ động, linh hoạt, bền vững và hiệu quả.

Nêu một số định hướng cho huy động nguồn lực, Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh 6 giải pháp quan trọng.

Thứ nhất, hoàn thiện thể chế chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài; đồng thời tập trung thu hút có chọn lọc các dự án công nghệ cao, giá trị gia tăng lớn, gắn kết với kinh tế trong nước theo đúng Nghị quyết 50 của Bộ Chính trị.

Thứ hai, đàm phán phương thức hợp tác mới theo hình thức đầu tư rủi ro chia sẻ với các định chế tài chính phát triển như ADB, WB,…; giảm phục thuộc vào các thỏa thuận ODA có điều kiện ràng buộc cao; kết hợp ODA với vốn tư nhân, vốn bảo lãnh, bảo hiểm rủi ro.

Thứ ba, đổi mới phương thức lựa chọn dự án PPP, đa dạng hóa các hình thức hợp tác công - tư, có cơ chế chia sẻ rủi ro về doanh thu hợp lý, rút gọn thủ tục đầu tư.

Thứ tư, phát triển các kênh huy động vốn mới trở thành động lực tăng trưởng mới như Trung tâm tài chính quốc tế đặt tại TP.Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Hình thành nguồn huy động vốn dài hạn từ khu vực tư nhân trong nước và quốc tế; phát triển các thị trường mới, sản phẩm phẩm tài chính mới, tạo môi trường thuận lợi cho các quỹ đầu tư hạ tầng, quỹ tín thác, quỹ đầu tư mạo hiểm…

Thứ năm, người đứng đầu ngành tài chính cũng đề cập tới cơ chế ưu đãi mới cũng như Quyết định số 29/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định về ưu đãi đầu tư đặc biệt, Nghị định 182/2024/NĐ-CP của Chính phủ về thành lập, quản lý và sử dụng quỹ hỗ trợ đầu tư.

Thứ sáu, khuyến khích liên kết FDI với doanh nghiệp trong nước để lan tỏa công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất nội địa, tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững thông qua nhiều chính sách hỗ trợ như: ưu đãi thuế, phát triển khoa học, công nghệ chuyên sâu; hình thành các cụm liên kết công nghiệp theo ngành trong các khu công nghiệp, khu kinh tế trọng điểm; cho phép phát triển khu công nghiệp định hướng cụm liên kết ngành với quy mô lên đến 1.000 ha, có doanh nghiệp lớn dẫn dắt kéo theo mạng lưới vệ tinh…