Dự án “Nghiên cứu khả thi đối với dự án phát triển HASTC” do Cơ quan Thương mại và Phát triển Hoa Kỳ (USTDA) tài trợ đã cho thấy nhiều vấn đề về chất lượng của hệ thống giám sát hiện nay. 

Chúng tôi đã trao đổi với ông Nguyễn Vũ Quang Trung, Phó giám đốc Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HASTC) về vấn đề này.

Thưa ông, ông đánh giá thế nào về hệ thống giám sát giao dịch tại HASTC hiện nay?

Từ trước đến nay, HASTC đã sử dụng hệ thống giám sát và là một cấu phần trong hệ thống giao dịch hiện tại. Thực tế, hệ thống có tìm ra được lỗi nhưng chưa đủ khả năng bao quát toàn bộ thị trường.

Để có thể thống kê, nêu ra đầy đủ bằng chứng đánh giá một vi phạm cố ý tìm cách lợi dụng thị trường, thì HASTC chưa đủ khả năng, nhất là trong bối cảnh khối lượng giao dịch ngày càng nhiều, dạng giao dịch ngày càng phức tạp. Nếu tiếp tục duy trì kiểu giám sát “bán thủ công”, chủ yếu giám sát trên cơ sở dữ liệu thô sơ, sẽ khó tìm ra những vụ việc cần xử lý.

Các chuyên gia tư vấn phát triển công nghệ thông tin cho sàn HASTC đã có kiến nghị như thế nào, thưa ông?

Các chuyên gia tư vấn kiến nghị xây dựng một hệ thống giám sát, đặc biệt, hệ thống giám sát sẽ không gắn liền với hệ thống giao dịch. Một kiến nghị nữa của chuyên gia tư vấn là hệ thống giám sát nên được xây dựng và sử dụng chung, phối hợp với cả hai sàn.

Đấy là một ý tưởng rất hay vì quy định thị trường là quy định chung nên giám sát chung sẽ đảm bảo tính công bằng cho các thành viên của thị trường và công bằng với nhà đầu tư.

Ưu thế của hệ thống giám sát theo Dự án phát triển HASTC do USTDA là gì?

Trong khi hệ thống cũ bảo mật từng phần thì hệ thống mới có mức độ bảo mật cao tích hợp. Hệ thống giám sát mới có khả năng giám sát toàn diện nhờ có động cơ báo động có thể cài tham số kỹ thuật với các thiết bị phát hiện báo động được xác định trước.

Những báo động xác định trước bao gồm các hoạt động mua bán tay trên, “bơm hàng” và “xả hàng”, giao dịch giả, giao dịch nội gián. Hệ thống được mua độc lập sau khi mua giao dịch lõi. Vì vậy, hệ thống giám sát được xây dựng sẽ là một giải pháp rất tốt, tiết kiệm được chi phí, đảm bảo được sự công bằng. Khi công tác giám sát được nâng cao, thì kết quả giám sát minh bạch hơn.

HASTC đã chuẩn bị nhân lực như thế nào cho hệ thống giám sát mới?

Phòng giám sát của HASTC hiện có khoảng 7 người. Khối lượng công việc rất nhiều vì quy mô thị trường ngày càng lớn. Nếu có sự hỗ trợ về công nghệ, cán bộ giám sát sẽ không cần nhiều mà cần cán bộ “tinh” và có kinh nghiệm. Đấy cũng là “cái khó” trong bối cảnh thị trường mới mẻ hiện nay khi chúng ta không thể đi thuê người nước ngoài làm giám sát được.

Vì thế, đội ngũ cán bộ cần được đào tạo nhất định. Bản thân cán bộ giám sát của Trung tâm cũng như của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đang tham gia nhiều lớp hỗ trợ đào tạo của các tổ chức nước ngoài như USAID và ADB.

Về phía công ty chứng khoán, hệ thống mới sẽ đem lại lợi ích gì?

Khi triển khai hệ thống mới, các công ty chứng khoán được rất nhiều cái lợi. Thứ nhất, bản thân hệ thống mới được định hình, các tiêu chuẩn đã được rõ ràng, thì công ty chứng khoán đỡ tốn kém hơn vì tập trung hơn khi đầu tư công nghệ.

Thứ hai, khi hệ thống của HASTC đã chạy thông suốt, an toàn thì công ty hạn chế được rủi ro từ trung tâm. Khi trung tâm, sở giao dịch vận hành tốt, các công ty chứng khoán cũng không e ngại khi đặt lệnh hay tham gia đầu tư trên thị trường. Kết quả là, công ty chứng khoán được thêm khách hàng, thêm giao dịch.