Nền công nghiệp Đức gặp nhiều khó khăn

Sự tụt dốc về năng lực cạnh tranh của lĩnh vực công nghiệp Đức đang trở thành phép thử lớn cho sức bền kinh tế của cả Liên minh châu Âu (EU).

Hơn 1/3 doanh nghiệp công nghiệp Đức đang đánh mất vị thế trên thị trường toàn cầu - con số cao kỷ lục kể từ khi được Viện Nghiên cứu Kinh tế IFO (Đại học Ludwig Maximilian, Munich) bắt đầu theo dõi. Tỷ lệ doanh nghiệp cho biết khả năng cạnh tranh của họ suy giảm so với các nước ngoài EU đã tăng từ 24,7% vào tháng 7 lên 36,6% vào tháng 10.

Điều đáng lo ngại là xu hướng này không chỉ diễn ra ở thị trường quốc tế mà lan rộng ngay trong nội khối EU - nơi các doanh nghiệp Đức vốn có lợi thế truyền thống. Trong cùng kỳ, tỷ lệ doanh nghiệp cảm thấy yếu thế hơn đối thủ châu Âu tăng gần gấp đôi, từ 12% lên 21,5%.

Theo IFO, tình trạng này xuất hiện ở mọi lĩnh vực công nghiệp - từ hóa chất, điện tử, quang học đến cơ khí chế tạo. Ngành hóa chất bị ảnh hưởng nặng nhất với hơn 50% doanh nghiệp mất thị phần quốc tế, trong khi lĩnh vực điện - quang học ghi nhận 47% doanh nghiệp sụt giảm năng lực cạnh tranh.

Ông Klaus Wohlrabe, Trưởng bộ phận nghiên cứu của IFO, cảnh báo: “Các chỉ số cạnh tranh của công nghiệp Đức đã chạm mức thấp nhất trong lịch sử. Nếu không có cải cách quy mô lớn, nước Đức có thể đánh mất vị thế công nghiệp dẫn đầu châu Âu.”

Nguyên nhân của sự suy yếu này đến từ nhiều phía. Sau khủng hoảng năng lượng 2022 do gián đoạn nguồn cung khí đốt từ Nga, chi phí năng lượng tại Đức tăng mạnh, đặc biệt tác động đến các ngành tiêu thụ lớn như hóa chất và luyện kim. Hệ quả là nhiều doanh nghiệp buộc phải cắt giảm sản lượng hoặc chuyển cơ sở sản xuất sang các quốc gia có giá năng lượng thấp và thủ tục hành chính đơn giản hơn.

Bên cạnh đó, tình trạng thiếu hụt lao động tay nghề cao, dân số già hóa và sự chậm trễ trong quá trình cấp phép xây dựng - môi trường đang làm giảm khả năng đổi mới và thích ứng của các doanh nghiệp. Việc xin cấp phép một dự án mới tại Đức thường kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm - một rào cản đáng kể trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt.

Trong khi Đức vật lộn với chi phí cao và thủ tục phức tạp, các đối thủ lớn như Mỹ và Trung Quốc lại đang tăng tốc. Tại Mỹ, Đạo luật Giảm lạm phát (Inflation Reduction Act) tạo ra môi trường đầu tư hấp dẫn cho sản xuất năng lượng sạch, pin và công nghệ mới. Còn tại Trung Quốc, các doanh nghiệp nhanh chóng mở rộng vị thế trong lĩnh vực điện tử, thiết bị năng lượng tái tạo và pin lưu trữ - những lĩnh vực vốn là thế mạnh truyền thống của Đức.

Hệ quả là nhiều tập đoàn Đức đang xem xét chuyển đầu tư ra nước ngoài, dẫn đến nguy cơ dài hạn: giảm việc làm, suy yếu cầu nội địa và tụt hậu công nghệ. Các chuyên gia cảnh báo: nếu không sớm tháo gỡ các nút thắt về năng lượng, hành chính và nhân lực, Đức có thể đối mặt với sự dịch chuyển trung tâm công nghiệp của châu Âu sang những quốc gia có chính sách linh hoạt hơn và chi phí thấp hơn - như Ba Lan, Hungary hay các nước Bắc Âu.