Thu ngân sách nhà nước đạt được kết quả tốt chủ yếu là do năm 2022 ở Việt Nam hoạt động kinh tế tiếp tục duy trì đà phục hồi và tăng trưởng khả quan...
Ngân sách nhà nước là bộ phận chủ đạo, là điều kiện vật chất, công cụ quan trọng nhất để Nhà nước thực hiện các nhiệm vụ điều tiết vĩ mô nền kinh tế và xã hội. Năm 2022, tổng thu ngân sách nhà nước ước đạt 1.803,6 nghìn tỷ đồng, bằng 127,76% dự toán (trong đó ngân sách trung ương đạt 125,8% dự toán; ngân sách địa phương đạt 129,9% dự toán), tăng 14,99% so với ước thực hiện năm 2021. Mức thu này đã đạt tỷ lệ động viên vào ngân sách nhà nước khoảng 18,96% GDP (năm 2021 đạt 18,50%, năm 2020 đạt 18,78%).
Thu ngân sách nhà nước đạt được kết quả tốt chủ yếu là do năm 2022 ở Việt Nam hoạt động kinh tế tiếp tục duy trì đà phục hồi và tăng trưởng khả quan: GDP tăng 8,02%; tổng mức bán lẻ tăng 19,8%; chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tăng 7,8%; xuất khẩu tăng 10,6%; nhập khẩu tăng 8,4%; xuất siêu 12,4 tỷ USD… Bên cạnh đó, giá dầu và một số hàng hóa, nguyên liệu đầu vào tăng cao đã góp phần tăng thu từ dầu thô và từ hoạt động xuất nhập khẩu.
TÌNH HÌNH THỰC HIỆN DỰ TOÁN THU - CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 2022
Trong 7 năm qua, số thực hiện thu ngân sách nhà nước năm 2022 tốt hơn của 6 năm trước rất nhiều. Trong đó, về số thực hiện so với dự toán thì năm 2022 đạt tỷ lệ cao nhất trong cả giai đoạn 2016-2022; về số thực hiện so với năm trước thì năm 2022 chỉ đạt thấp hơn năm 2017 và cao hơn các năm còn lại.
Năm 2022, hoạt động tài chính – ngân sách nhà nước đạt được một số điểm nổi bật.
Tình hình thế giới năm 2022 tiếp tục biến động phức tạp, khó lường, tác động không thuận đến nỗ lực phục hồi kinh tế toàn cầu sau 2 năm chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19. Lạm phát tăng cao đột biến bắt buộc các nước lớn điều hành chính sách tiền tệ theo hướng thắt chặt, tăng lãi suất, tiềm ẩn nguy cơ mất thanh khoản, rủi ro, bất ổn trên thị trường tài chính, tiền tệ, thị trường bất động sản khó khăn... Các tổ chức quốc tế đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế thế giới và nhiều nền kinh tế lớn trong năm 2022-2023, trong đó một số quốc gia như Anh, Đức, Italia... đã có dấu hiệu rơi vào suy thoái.
Những diễn biến này cũng tác động tới tình hình kinh tế - xã hội trong nước, đến việc thực hiện các nhiệm vụ tài chính – ngân sách nhà nước năm 2022 nói chung và nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước nói riêng.
Để kịp thời ứng phó với các tác động do dịch bệnh, đầu năm 2022, Bộ Tài chính đã chủ động đề xuất và triển khai thực hiện ngay Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 do Quốc hội ban hành, với hàng loạt các gói hỗ trợ tài khóa và tiền tệ. Trong đó, các chính sách tài khóa là chủ yếu, chiếm khoảng 83% tổng giá trị chương trình. Các chính sách thuế trong chương trình đã hỗ trợ cụ thể, như: giảm 2% thuế giá trị gia tăng để thúc đẩy cả sản xuất và tiêu dùng, góp phần kiểm soát lạm phát với số tiền hỗ trợ khoảng 51,4 nghìn tỷ đồng; gia hạn thời hạn nộp thuế, tiền thuê đất quy mô 135 nghìn tỷ đồng…
Ngoài các chính sách ưu đãi thuế, tài khóa thuộc chương trình này, Bộ Tài chính đã trình các cấp có thẩm quyền hoặc ban hành theo thẩm quyền nhiều chính sách, như giảm lệ phí trước bạ; giảm mức thuế suất thuế nhập khẩu đối với nhiều nhóm mặt hàng để thúc đẩy hoạt động sản xuất, xuất khẩu của doanh nghiệp; giảm mức thu 37 khoản phí, lệ phí…
Đặc biệt, trong bối cảnh giá xăng, dầu diễn biến phức tạp, ảnh hưởng tới sản xuất kinh doanh và đời sống người dân, Bộ Tài chính hai lần trình Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với các mặt hàng xăng, dầu, mỡ nhờn; đề xuất giảm mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng và thuế giá trị gia tăng đối với xăng dầu… Các chính sách này đã có tác dụng tích cực kiềm chế lạm phát của Việt Nam ở dưới mức 4%, trong khi nhiều nền kinh tế trên thế giới đang đối mặt với lạm phát cao.
Ước tính việc thực hiện các giải pháp này đã hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân với tổng giá trị tiền thuế, tiền thuê đất, phí và lệ phí, tiền thuê đất được miễn giảm, gia hạn năm 2022 khoảng 233,5 nghìn tỷ đồng, trong đó: số tiền gia hạn khoảng 135 nghìn tỷ đồng; miễn, giảm khoảng 98,5 nghìn tỷ đồng. Tính đến ngày 15/12/2022, đã thực hiện miễn giảm, giãn khoảng 193,4 nghìn tỷ đồng. Đây cũng là số tiền giãn, giảm thuế, phí, lệ phí lớn nhất trong lịch sử ngành Tài chính.
Từ biểu đồ 2 cho thấy so với dự toán 2022, thu ngân sách nhà nước năm 2021 đạt thành tích tốt nhất về thu từ dầu thô (đạt 275,92% so với dự toán); tiếp đó là thu từ xuất nhập khẩu (đạt 143,94%); thu nội địa (đạt 121,85%). Nếu so với số thực hiện năm 2021, thu ngân sách nhà nước năm 2022 cũng đạt thành tích tốt nhất về thu từ dầu thô (đạt 174,31% so với năm 2021); tiếp đó là thu từ xuất nhập khẩu (đạt132,71%); thu nội địa (đạt 109,90%).
Khoản thu từ dầu thô năm 2022 tăng rất mạnh so với dự toán năm 2022 và thực hiện năm 2021, chủ yếu là do giá dầu thô năm 2022 tăng rất mạnh so với năm 2021: giá dầu thô thế giới bình quân khoảng 105 USD/thùng (tăng 45 USD/thùng so với giá ước tính khi lập dự toán); giá dầu thô xuất khẩu bình quân của Việt Nam năm 2022 đạt 829,9 USD/tấn, tăng 47,09% so với năm trước (năm 2021 tăng 68,77%, năm 2020 giảm 34,56%)…
Biểu đồ 3 cho thấy cơ cấu thu ngân sách nhà nước ước năm 2022 có thay đổi khá nhiều so với thực hiện trong giai đoạn 2016- 2022. Đặc biệt, cơ cấu thu ngân sách nhà nước ước năm 2022 có thay đổi khá rõ so với thực hiện năm 2021 và cả so với dự toán 2022 (đó là tỷ trọng thu từ nội địa giảm khá mạnh và bù vào đó là sự tăng lên của tỷ trọng thu từ dầu thô, thu từ xuất nhập khẩu).
Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do năm 2022 giá dầu thô trên thị trường thế giới tăng mạnh, hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam tăng trưởng tốt. Đồng thời, Việt Nam dành ưu tiên rất lớn cho phục hồi kinh tế sau đại dịch bệnh Covid-19, chính sách tài chính thực hiện miễn, giảm thuế cho nhiều đối tượng... Vì vậy, số thu ngân sách nhà nước từ nội địa đạt thấp là điều khó tránh khỏi.
Quý vị độc giả có thể đặt mua ấn phẩm Kinh tế 2022-2023: Việt Nam và Thế giới tại đây.
Bão số 5 Kajiki hướng vào đất liền, các tỉnh Bắc Trung Bộ khẩn trương ứng phó
Chiều 22/8, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia, chủ trì cuộc họp trực tiếp và trực tuyến với các địa phương ven biển từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên Huế để bàn giải pháp ứng phó áp thấp nhiệt đới có thể mạnh lên thành bão số 5 – Kajiki.
Triển lãm Thành tựu đất nước mở cửa cho Nhân dân tham quan từ ngày 28/8
Triển lãm Thành tựu đất nước với chủ đề 80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc, sẽ giới thiệu, trưng bày những thành tựu nổi bật của đất nước trong 80 năm xây dựng và phát triển trên các lĩnh vực. Triển lãm sẽ mở cửa cho Nhân dân vào tham quan từ ngày 28/8 tới đây...
Quốc vương Bhutan và Hoàng hậu kết thúc chuyến thăm tới Việt Nam
Quốc vương Bhutan Jigme Khesar Namgyel Wangchuck bày tỏ vui mừng lần đầu tiên sang thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam, nhấn mạnh Bhutan coi Việt Nam là một trong những đối tác ưu tiên hàng đầu ở khu vực Đông Nam Á, mong muốn tăng cường hợp tác nhiều mặt, chia sẻ kinh nghiệm của Việt Nam...
Tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy tăng trưởng vùng Bắc Trung Bộ
Sáng 22/8, tại Hà Tĩnh, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng, Tổ trưởng Tổ công tác số 7 của Chính phủ đã chủ trì buổi làm việc với lãnh đạo các địa phương: Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị nhằm đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu, xây dựng hạ tầng, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Xác định thẩm quyền giải quyết án kinh doanh thương mại, sở hữu trí tuệ và phá sản
Ông Nguyễn Tuấn Vũ – Phó Chánh án TAND thành phố Hà Nội - chia sẻ về thực tiễn giải quyết các tranh chấp về kinh doanh thương mại, sở hữu trí tuệ và phá sản; đặc biệt lưu ý một số điểm về thẩm quyền giải quyết tranh chấp...
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: