Vốn đầu tư là yếu tố trực tiếp quyết định tốc độ tăng trưởng kinh tế, giống như “có bột mới gột nên hồ”. Tuy nhiên, vốn đầu tư không chỉ là số lượng, mà quan trọng hơn là hiệu quả đạt được...
Việt Nam là nước đang phát triển, đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nên nhu cầu tăng trưởng thường cao hơn các nước đã phát triển để tránh các nguy cơ “tụt hậu xa hơn”, “chưa giàu đã già”,… Nhu cầu này đòi hỏi cao ở cả đầu vào, ở cả đầu ra. Ở đầu vào là vốn đầu tư, lao động,… Trong khi năng suất lao động còn thấp, thì vốn đầu tư là nguồn được quan tâm đặc biệt, bởi cũng giống như “không có bột không gột nên hồ”, bởi vốn đầu tư là yếu tố vật chất quyết định tốc độ tăng trưởng kinh tế.
VỐN ĐẦU TƯ XÉT VỀ SỐ LƯỢNG
Vốn đầu tư có nguồn từ tích lũy tài sản, bởi tích lũy tài sản là tiền đề của đầu tư. Trong các nước và vùng lãnh thổ có số liệu so sánh (Niên giám Thống kê 2021), chỉ có 16 nước và vùng lãnh thổ có tỷ lệ tích lũy tài sản/GDP đạt cao trên 30%, trong đó châu Phi có 4/19, châu Á có 9/24, châu Âu có 3/35, châu Mỹ, châu Úc không có. Việt Nam cao thứ 3/9 Đông Nam Á, thứ 5/34 châu Á, thứ 8/109 thế giới- tức là thuộc loại cao. Tỷ lệ này của Việt Nam một số năm gần đây thể hiện ở biểu đồ 1.
Tỷ lệ tích lũy tài sản cao thể hiện tính tiết kiệm tiêu dùng, khi tỷ lệ tiêu dùng/GDP có xu hướng giảm xuống trong mấy năm gần đây (từ 70% năm 2015 xuống còn 66,8% năm 2018, xuống 66,4% năm 2019, xuống 65,4% năm 2020 và xuống 65% năm 2021). Khi đại dịch Covid-19 xảy ra năm 2020, bùng phát năm 2021, thì không chỉ do giãn cách, mà còn do gia tăng tỷ trọng tiêu dùng thông qua tự cấp, tự túc, thậm chí còn là thắt chặt chi tiêu, tích cốc phòng cơ.
Do tỷ lệ tiêu dùng/GDP giảm, tỷ lệ tích lũy tài sản/GDP tăng, nên tỷ lệ vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội/GDP đã tăng lên và hiện ở mức cao (biểu đồ 2).
Nếu thời kỳ 2011-2015, tỷ lệ vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội/GDP còn ở mức dưới 34%, thì từ năm 2016 đã vượt lên trên 34%. Ngay cả năm 2021 đại dịch bùng phát, tỷ lệ này (34,1%) còn cao hơn cả tỷ lệ tích lũy tài sản/GDP (33,5%), đây là một điểm đáng lưu ý.
Tỷ lệ vốn đầu tư thực hiện/GDP tăng, xét về nguồn, có sự đóng góp lớn nhất của vốn từ kinh tế ngoài nhà nước. Tỷ trọng nguồn vốn từ kinh tế ngoài nhà nước trong tổng số vốn đầu tư toàn xã hội qua các năm thể hiện ở biểu đồ 3.
Tỷ trọng của nguồn vốn từ khu vực kinh tế ngoài nhà nước đạt kết quả trên một số mặt chủ yếu: (1) gần như liên tục tăng lên qua các năm; (2) từ năm 2015 đã chiếm trên 50% - tức là lớn hơn tổng của 2 nguồn từ khu vực kinh tế nhà nước và từ khu vực có vốn đầu tư nước ngoài, ngay cả trong các năm đại dịch Covid-19 xảy ra (2020) và bùng phát (2021); (3) không chỉ đóng góp vào tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội, mà còn góp phần vào việc giải quyết công ăn việc làm (tỷ trọng lao động đang làm việc trong khu vực ngoài nhà nước hiện chiếm trên 82,6%, lao động trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước chiếm trên 58,4%), tạo doanh thu (doanh nghiệp ngoài nhà nước chiếm gần 57,7%), có GDP chiếm trên 50% (lớn hơn 2 khu vực khác)…
Vốn đầu tư từ khu vực kinh tế nhà nước có tỷ trọng trong tổng số giảm (từ 34,9% năm 2010 còn 31,7% năm 2015 và 25,6% năm 2022), nhưng vẫn là tỷ trọng lớn trong điều kiện cân đối ngân sách nhà nước còn khó khăn. Nguồn vốn này góp phần hình thành các công trình trọng điểm quốc gia, nhất là cơ sở hạ tầng; đầu tư vào những ngành, lĩnh vực, những vùng mà các nguồn khác không được, không muốn đầu tư. Trong nguồn này, nguồn từ ngân sách nhà nước năm 2022 có xu hướng cao lên qua các quý: quý I đạt 76,1 nghìn tỷ đồng, quý II đạt 115,3 nghìn tỷ đồng, quý III đạt 142,7 nghìn tỷ đồng, quý IV đạt 1775 nghìn tỷ đồng. Tỷ lệ thực hiện so với kế hoạch cả năm của một số bộ/ngành, địa phương cao hơn tỷ lệ chung, như các Bộ: Xây dựng, Giao thông vận tải, Bộ Thông tin và Truyền thông; các địa phương: Quảng Ninh, Thanh Hóa, Quảng Nam, Bình Dương, Bình Định, Nghệ An, Thái Nguyên, Đồng Nai, Long An, Hà Tĩnh, Bắc Giang, Hải Phòng, Hà Nội, Thái Bình, Bình Phước,…
Vốn đầu tư nhà nước năm 2022 đạt 27,72 tỷ USD. Vốn đầu tư nước ngoài điều chỉnh tăng khá (12,2%); vốn thực hiện đạt quy mô lớn (22,4 tỷ USD), tăng 13,5% so với năm trước, cao nhất so với 4 năm trước. Tổng số vốn đăng ký được cấp phép, được thực hiện từ 1988-2022 thể hiện ở biểu đồ 4.
Theo đối tác, lũy kế đến cuối năm 2022, có trên 50 nước và vùng lãnh thổ chủ yếu, trong đó có 23 đạt trên 1 tỷ USD, với 18 đạt trên 2 tỷ USD, 16 đạt trên 3 tỷ USD, 15 đạt trên 4 tỷ USD, 13 đạt trên 7 tỷ USD, 11 đạt trên 10 tỷ USD, 7 đạt trên 20 tỷ USD (đứng đầu là Hàn Quốc 82,44 tỷ USD, Singapore 71,56 tỷ USD, Nhật Bản 68,85 tỷ USD, Đài Loan (TQ) 36,8 tỷ USD, Hồng Kông (TQ) 30,42 tỷ USD, Trung Quốc 23,94 tỷ USD, Quần đảo Vigrin thuộc Anh 22,47 tỷ USD).
Theo địa bàn, có 40 địa phương đạt trên 1 tỷ USD, với 36 đạt trên 2 tỷ USD, với 20 đạt trên 3 tỷ USD, với 24 đạt trên 4 tỷ USD, với 19 đạt trên 5 tỷ USD, với 14 đạt trên 10 tỷ USD (TP. Hồ Chí Minh 55,12 tỷ USD, Bình Dương 39,74 tỷ USD, Hà Nội 38,66 tỷ USD, Đồng Nai 35,08 tỷ USD, Bà Rịa- Vũng Tàu 32,34 tỷ USD, Hải Phòng 25,54 tỷ USD, Bắc Ninh 24,67 tỷ USD, Thanh Hóa 14,72 tỷ USD, Long An 13,06 tỷ USD, Hà Tĩnh 12,01 tỷ USD, Thái Nguyên 11,38 tỷ USD, Quảng Ninh 10,13 tỷ USD, Bắc Giang 10 tỷ USD.
Theo ngành kinh tế, đứng đầu là ngành Công nghiệp chế biến, chế tạo 265,7 tỷ USD, tiếp đến là Hoạt động kinh doanh bất động sản 68,9 tỷ USD, Sản xuất, phân phối điện gần 40 USD, Dịch vụ lưu trú và ăn uống gần 13 tỷ USD, Xây dựng gần 11 tỷ USD, Thương nghiệp trên 9 tỷ USD, Vận tải kho bãi gần 7 tỷ USD, Khai khoáng trên 5 tỷ USD, Giáo dục - đào tạo gần 5 tỷ USD, Thông tin và truyền thông trên 4,5 tỷ USD,…
Quý vị độc giả có thể đặt mua ấn phẩm Kinh tế 2022-2023: Việt Nam và Thế giới tại đây.
Thủ tướng: Năm 2023 sẽ giải ngân ít nhất 95% trong hơn 711 nghìn tỷ đồng vốn đầu tư công
Đọc thêm
Hà Nội và dấu ấn 80 năm “Mùa thu lịch sử”
Thủ đô ngàn năm văn hiến đã khắc sâu trong lịch sử dân tộc như một biểu tượng thiêng liêng của ý chí độc lập, tự do và khát vọng hòa bình, đồng thời là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa, trí tuệ, bản lĩnh và khí phách của dân tộc Việt Nam...
Việt Nam và Bhutan: Hợp tác Đối tác Chiến lược hướng tới tương lai bền vững
Mối quan hệ song phương giữa Việt Nam và Bhutan ngày càng được khẳng định qua chuyến thăm của Quốc vương Bhutan Jigme Khesar Namgyel Wangchuck và Hoàng hậu đến Việt Nam..
Bão số 5 Kajiki hướng vào đất liền, các tỉnh Bắc Trung Bộ khẩn trương ứng phó
Chiều 22/8, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia, chủ trì cuộc họp trực tiếp và trực tuyến với các địa phương ven biển từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên Huế để bàn giải pháp ứng phó áp thấp nhiệt đới có thể mạnh lên thành bão số 5 – Kajiki.
Triển lãm Thành tựu đất nước mở cửa cho Nhân dân tham quan từ ngày 28/8
Triển lãm Thành tựu đất nước với chủ đề 80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc, sẽ giới thiệu, trưng bày những thành tựu nổi bật của đất nước trong 80 năm xây dựng và phát triển trên các lĩnh vực. Triển lãm sẽ mở cửa cho Nhân dân vào tham quan từ ngày 28/8 tới đây...
Quốc vương Bhutan và Hoàng hậu kết thúc chuyến thăm tới Việt Nam
Quốc vương Bhutan Jigme Khesar Namgyel Wangchuck bày tỏ vui mừng lần đầu tiên sang thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam, nhấn mạnh Bhutan coi Việt Nam là một trong những đối tác ưu tiên hàng đầu ở khu vực Đông Nam Á, mong muốn tăng cường hợp tác nhiều mặt, chia sẻ kinh nghiệm của Việt Nam...
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: