Sắt son niềm tin từ sự kiện Tháng Tám mùa thu 1945

Phạm Bá Nhiễu (*)

03/09/2025, 09:36

Có một sự kiện diễn ra cách đây đã 80 năm tròn, nhưng người dân Việt Nam, đặc biệt là người Sài Gòn vẫn không thể nào quên...

VnEconomy

Đó là ngay trong giờ phút lịch sử của ngày 2/9/1945, ông Trần Văn Giàu đã đọc bản Tuyên bố ngày độc lập trước nhân dân Sài Gòn và đồng bào Nam Bộ.

Vào thời điểm đó, ông Trần Văn Giàu là Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ, đã cùng các Xứ ủy viên còn lại bàn tính về mọi cách, mọi kế, mọi hoàn cảnh có thể tranh thủ được, để cho cuộc khởi nghĩa ở Sài Gòn và Nam Bộ nổ ra tránh đổ máu, gây tác hại cho nhân dân; nhất là trong khi ở Sài Gòn đang có hàng ngàn binh lính Nhật, Anh, Pháp có đầy đủ vũ khí, trang bị nhà binh đầy đủ.

CHỌN VÀ CHỚP THỜI CƠ NGÀN NĂM CÓ MỘT 

Sáng ngày 21/8/1945, Hội nghị Xứ ủy Tiền Phong (Nam Bộ) quyết định khởi nghĩa ở tỉnh Tân An - nay là Long An - vào đêm 22 rạng sáng ngày 23/8/1945 và tiếp tục giải quyết những vấn đề sẽ tổ chức khởi nghĩa ở Sài Gòn như ngày giờ, cách thức khởi nghĩa, việc huy động lực lượng nông dân ra làm các “vành đai đỏ”, dự định cho những người tham gia vào Lâm  ủy Hành chánh Nam Bộ khi ra mắt nhân dân Sài Gòn ngay sau khi giành được chính quyền về tay nhân dân.

Tại Sài Gòn ngay trong đêm 24/8/1945, quần chúng cách mạng Sài Gòn và các tỉnh lân cận: Gia Định, Chợ Lớn, Mỹ Tho, Biên Hòa, Bến Tre, Tân An, Thủ Dầu Một…từng đoàn công nhân, nông dân, thanh niên… có tổ chức, mang theo vũ khí, giáo mác, tầm vông vạt nhọn… bằng mọi phương tiện kéo vào Sài Gòn tham gia khởi nghĩa cướp chính quyền vào sáng hôm sau.

Vào 19 giờ tối ngày 24/8/1945, lực lượng khởi nghĩa đã tiến vào chiếm các  điểm: Sở cảnh sát, Nhà Ga, Bưu điện, Nhà đèn, các quận bót… xong vào lúc 22 giờ. Tráng đoàn Lê Lai thuộc Thanh niên Tiền phong vào chiếm dinh Khâm Sai. Cờ Quẻ ly bị hạ xuống, cờ đỏ Sao Vàng được kéo lên.

Cuộc chiếm “Soái Phủ Nam kỳ” không vấp phải sự kháng cự nào vì hầu hết các viên chức cao cấp đều tham gia thanh niên xung phong. Riêng tại sở Mật thám (Lúc này gọi là Sở lính kín) Catinat, lực lượng của Soái Phủ Nam kỳ còn có chống cự  yếu ớt, nhưng liền bị lực lượng khởi nghĩa của nhân dân Sài Gòn ra tay đè bẹp ngay.

Sau cuộc mít tinh chào đón Ngày Độc lập, nhân dân chuyển sang tuần hành đầy khí thế. Điều không ai ngờ là ngay thời khắc đó, thực dân Pháp đã núp trốn trên những lầu cao xã súng bắn vào đồng bào ta, làm 47 người dân vô tội đã trúng đạn của thực dân hy sinh trong Ngày Độc lập. 

SÀI GÒN VÀ NAM BỘ TRONG GIỜ PHÚT LỊCH SỬ NGÀY 2 THÁNG 9

Cũng ít ai biết được một khoảnh khắc khác thật quan trọng của thời điểm lịch sử ngày 2/9/1945, giờ phút hàng triệu đồng bào Nam Bộ đang chờ Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa qua làn sóng phóng thanh; song Đài phát thanh lúc ấy do yếu tố kỹ thuật, nên không truyền phát được vào Nam Bộ (cũng phần chính do kỹ thuật phát thanh năm 1945 còn lạc hậu).       

Vào chiều ngày 2/9/1945, nhân dân Nam Bộ đã nghe một giọng nói Nam Bộ rắn rỏi, trẻ trung của một Chủ tịch Ủy ban Hành chánh Lâm thời Nam Bộ chỉ mới hơn 30 tuổi, đã phát lên ngân vang cả công viên Vườn Ông Thượng (nay là khu Công viên Tao Đàn - TP.Hồ Chí Minh). Tại Vườn Ông Thượng, buổi chiều ngày 2/9, tất cả 9 ủy viên của Ủy ban Hành chánh Lâm thời Nam Bộ đã ra mắt quốc dân trước hàng vạn người Nam Bộ tề tựu đông đủ trong ngày 2/9.

Sau lễ ra mắt, Chủ tịch Ủy ban Hành chánh Lâm thời Nam Bộ Trần Văn Giàu thay mặt cho Ủy ban đứng lên dõng dạc tuyên bố với đồng bào Nam Bộ:

“Đồng bào! Quốc dân!

Hôm nay là ngày vẻ vang nhất trong lịch sử Nam bộ Việt Nam. Giữa thanh thiên bạch nhựt, chúng tôi, Ủy ban Lâm thời Hành chánh, nhân danh toàn thể quốc dân Nam Bộ tuyên bố trước mặt hoàn cầu và trước mặt toàn thể quốc dân Việt Nam rằng: Chế độ cộng hòa dân chủ thành lập tại Việt Nam” .

Hỡi quốc dân!

Hỡi đồng bào tận tâm cứu nước,

Việt Nam từ một xứ thuộc địa đã trở thành một xứ độc lập.

Việt Nam từ một đế chế đã trở thành một nước dân chủ cộng hòa.

Việt Nam đương tiến bước trên đường sống, sống danh dự với hoàn cầu”.

(Trích phát biểu của Bí thư Xứ ủy Trần Văn Giàu với đồng bào Nam Bộ ngày 2/9/1945).

CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 1945 KỶ NGUYÊN MỚI CỦA DÂN TỘC VIỆT 

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945 và sự ra đời của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đánh dấu bước ngoặt vĩ đại của dân tộc ta. Từ thắng lợi này, đất nước ta từ một nước thuộc địa và nửa phong kiến, trở thành một nước độc lập, tự do, phát triển theo con đường xã hội chủ nghĩa, có quan hệ quốc tế rộng rãi, có vị thế ngày càng quan trọng trong khu vực và trên thế giới. Nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người dân tự do làm chủ đất nước, làm chủ xã hội. Đảng Cộng sản Việt Nam từ một Đảng hoạt động bí mật trở thành Đảng cầm quyền.

Đánh giá về tầm ý nghĩa to lớn này, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào, mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: Lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc”.     

Từ thắng lợi này đất nước ta đã mở ra Kỷ nguyên mới phát triển kinh tế - xã hội, giành lại nền độc lập sau hai cuộc kháng chiến vĩ đại.

Thắng lợi vĩ đại này là bài học về sức mạnh to lớn của Quân và dân ta, là sự gắn bó mật thiết giữa Đảng với nhân dân, có ý nghĩa sâu sắc không chỉ đối với Cách mạng Tháng Tám 1945, mà cả hơn 30 năm chiến đấu gian khổ đánh thắng hai kẻ thù lớn nhất, bảo vệ nền độc lập và thống nhất Tổ quốc, mà còn cho cả ngày nay trong sự nghiệp công cuộc đổi mới, xây dựng Chủ nghĩa xã hội cả nước.<

————————————————

(*) Phạm Bá Nhiễu, Phó Viện trưởng Viện tâm lý kinh doanh và Giáo dục học đường tại thành phố Hồ Chí Minh.

Nội dung đầy đủ bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 35+36-2025 phát hành ngày 01/09/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:

Link: https://premium.vneconomy.vn/dat-mua/an-pham/tap-chi-kinh-te-viet-nam-so-33.html

VnEconomy

Đọc thêm

Dòng sự kiện

Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam 2025

Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam 2025

Sáng kiến Diễn đàn thường niên Kinh tế mới Việt Nam (VNEF) đã được khởi xướng và tổ chức thành công từ năm 2023. VNEF 2025 (lần thứ 3) có chủ đề: "Sức bật kinh tế Việt Nam: từ nội lực tới chuỗi giá trị toàn cầu".

Bài viết mới nhất

Thương hiệu Mạnh Việt Nam 2025

Thương hiệu Mạnh Việt Nam 2025

Khởi xướng từ năm 2003, chương trình THƯƠNG HIỆU MẠNH VIỆT NAM đã trở thành sự kiện thường niên lớn nhất do Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy – Vietnam Economic Times tổ chức, dành cho cộng đồng các Doanh nghiệp Việt Nam.

Bài viết mới nhất

Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 39-2025

Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 39-2025

Bối cảnh và thực tiễn cho thấy thời gian tới, Việt Nam khó có thể tăng trưởng bằng con đường gia tăng quy mô hàng hóa xuất khẩu như trong nhiều năm qua, mà phải chuyển hướng sang tăng phần giá trị gia tăng tạo ra trong nước của hàng hóa.

Bài viết mới nhất

[Video]: Lũ quét tràn về xã miền núi Thanh Hoá

[Video]: Lũ quét tràn về xã miền núi Thanh Hoá

15 quốc gia có đầu tư tư nhân vào AI lớn nhất thế giới

15 quốc gia có đầu tư tư nhân vào AI lớn nhất thế giới

Đà Nẵng đăng cai giải IRONMAN cự ly toàn phần vào năm 2026

Đà Nẵng đăng cai giải IRONMAN cự ly toàn phần vào năm 2026

Asko AI Platform

Askonomy AI

...

icon

Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?

Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán), có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu). Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính:

VnEconomy