Sắt son niềm tin từ sự kiện Tháng Tám mùa thu 1945
Phạm Bá Nhiễu (*)
03/09/2025, 09:36
Có một sự kiện diễn ra cách đây đã 80 năm tròn, nhưng người dân Việt Nam, đặc biệt là người Sài Gòn vẫn không thể nào quên...
Đó là ngay trong giờ phút lịch sử của ngày 2/9/1945, ông Trần Văn Giàu đã đọc bản Tuyên bố ngày độc lập trước nhân dân Sài Gòn và đồng bào Nam Bộ.
Vào thời điểm đó, ông Trần Văn Giàu là Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ, đã cùng các Xứ ủy viên còn lại bàn tính về mọi cách, mọi kế, mọi hoàn cảnh có thể tranh thủ được, để cho cuộc khởi nghĩa ở Sài Gòn và Nam Bộ nổ ra tránh đổ máu, gây tác hại cho nhân dân; nhất là trong khi ở Sài Gòn đang có hàng ngàn binh lính Nhật, Anh, Pháp có đầy đủ vũ khí, trang bị nhà binh đầy đủ.
CHỌN VÀ CHỚP THỜI CƠ NGÀN NĂM CÓ MỘT
Sáng ngày
21/8/1945, Hội nghị Xứ ủy Tiền Phong (Nam Bộ) quyết định khởi nghĩa ở tỉnh Tân
An - nay là Long An - vào đêm 22 rạng sáng ngày 23/8/1945 và tiếp tục giải quyết
những vấn đề sẽ tổ chức khởi nghĩa ở Sài Gòn như ngày giờ, cách thức khởi
nghĩa, việc huy động lực lượng nông dân ra làm các “vành đai đỏ”, dự định cho
những người tham gia vào Lâm ủy Hành
chánh Nam Bộ khi ra mắt nhân dân Sài Gòn ngay sau khi giành được chính quyền về
tay nhân dân.
Tại Sài
Gòn ngay trong đêm 24/8/1945, quần chúng cách mạng Sài Gòn và các tỉnh lân cận:
Gia Định, Chợ Lớn, Mỹ Tho, Biên Hòa, Bến Tre, Tân An, Thủ Dầu Một…từng đoàn
công nhân, nông dân, thanh niên… có tổ chức, mang theo vũ khí, giáo mác, tầm
vông vạt nhọn… bằng mọi phương tiện kéo vào Sài Gòn tham gia khởi nghĩa cướp
chính quyền vào sáng hôm sau.
Vào 19 giờ
tối ngày 24/8/1945, lực lượng khởi nghĩa đã tiến vào chiếm các điểm: Sở cảnh sát, Nhà Ga, Bưu điện, Nhà đèn,
các quận bót… xong vào lúc 22 giờ. Tráng đoàn Lê Lai thuộc Thanh niên Tiền
phong vào chiếm dinh Khâm Sai. Cờ Quẻ ly bị hạ xuống, cờ đỏ Sao Vàng được kéo
lên.
Cuộc chiếm
“Soái Phủ Nam kỳ” không vấp phải sự kháng cự nào vì hầu hết các viên chức cao cấp
đều tham gia thanh niên xung phong. Riêng tại sở Mật thám (Lúc này gọi là Sở
lính kín) Catinat, lực lượng của Soái Phủ Nam kỳ còn có chống cự yếu ớt, nhưng liền bị lực lượng khởi nghĩa của
nhân dân Sài Gòn ra tay đè bẹp ngay.
Sau cuộc
mít tinh chào đón Ngày Độc lập, nhân dân chuyển sang tuần hành đầy khí thế. Điều
không ai ngờ là ngay thời khắc đó, thực dân Pháp đã núp trốn trên những lầu cao
xã súng bắn vào đồng bào ta, làm 47 người dân vô tội đã trúng đạn của thực dân
hy sinh trong Ngày Độc lập.
SÀI GÒN VÀ NAM BỘ TRONG GIỜ PHÚT LỊCH SỬ NGÀY 2 THÁNG 9
Cũng ít ai
biết được một khoảnh khắc khác thật quan trọng của thời điểm lịch sử ngày
2/9/1945, giờ phút hàng triệu đồng bào Nam Bộ đang chờ Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc
lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa qua làn sóng phóng thanh; song
Đài phát thanh lúc ấy do yếu tố kỹ thuật, nên không truyền phát được vào Nam Bộ
(cũng phần chính do kỹ thuật phát thanh năm 1945 còn lạc hậu).
Vào chiều
ngày 2/9/1945, nhân dân Nam Bộ đã nghe một giọng nói Nam Bộ rắn rỏi, trẻ trung
của một Chủ tịch Ủy ban Hành chánh Lâm thời Nam Bộ chỉ mới hơn 30 tuổi, đã phát
lên ngân vang cả công viên Vườn Ông Thượng (nay là khu Công viên Tao Đàn - TP.Hồ
Chí Minh). Tại Vườn Ông Thượng, buổi chiều ngày 2/9, tất cả 9 ủy viên của Ủy
ban Hành chánh Lâm thời Nam Bộ đã ra mắt quốc dân trước hàng vạn người Nam Bộ tề
tựu đông đủ trong ngày 2/9.
Sau lễ ra
mắt, Chủ tịch Ủy ban Hành chánh Lâm thời Nam Bộ Trần Văn Giàu thay mặt cho Ủy
ban đứng lên dõng dạc tuyên bố với đồng bào Nam Bộ:
“Đồng bào!
Quốc dân!
Hôm nay là
ngày vẻ vang nhất trong lịch sử Nam bộ Việt Nam. Giữa thanh thiên bạch nhựt,
chúng tôi, Ủy ban Lâm thời Hành chánh, nhân danh toàn thể quốc dân Nam Bộ tuyên
bố trước mặt hoàn cầu và trước mặt toàn thể quốc dân Việt Nam rằng: Chế độ cộng
hòa dân chủ thành lập tại Việt Nam” .
Hỡi quốc
dân!
Hỡi đồng
bào tận tâm cứu nước,
Việt Nam từ
một xứ thuộc địa đã trở thành một xứ độc lập.
Việt Nam từ
một đế chế đã trở thành một nước dân chủ cộng hòa.
Việt Nam
đương tiến bước trên đường sống, sống danh dự với hoàn cầu”.
(Trích
phát biểu của Bí thư Xứ ủy Trần Văn Giàu với đồng bào Nam Bộ ngày 2/9/1945).
CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 1945 KỶ NGUYÊN MỚI CỦA DÂN TỘC VIỆT
Thắng lợi
của Cách mạng Tháng Tám 1945 và sự ra đời của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng
hòa, đánh dấu bước ngoặt vĩ đại của dân tộc ta. Từ thắng lợi này, đất nước ta từ
một nước thuộc địa và nửa phong kiến, trở thành một nước độc lập, tự do, phát
triển theo con đường xã hội chủ nghĩa, có quan hệ quốc tế rộng rãi, có vị thế
ngày càng quan trọng trong khu vực và trên thế giới. Nhân dân ta từ thân phận
nô lệ trở thành người dân tự do làm chủ đất nước, làm chủ xã hội. Đảng Cộng sản
Việt Nam từ một Đảng hoạt động bí mật trở thành Đảng cầm quyền.
Đánh giá về
tầm ý nghĩa to lớn này, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Chẳng những giai
cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào, mà giai cấp lao động và những
dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: Lần này là lần đầu tiên
trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới
15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc”.
Từ thắng lợi
này đất nước ta đã mở ra Kỷ nguyên mới phát triển kinh tế - xã hội, giành lại nền
độc lập sau hai cuộc kháng chiến vĩ đại.
Thắng lợi
vĩ đại này là bài học về sức mạnh to lớn của Quân và dân ta, là sự gắn bó mật
thiết giữa Đảng với nhân dân, có ý nghĩa sâu sắc không chỉ đối với Cách mạng
Tháng Tám 1945, mà cả hơn 30 năm chiến đấu gian khổ đánh thắng hai kẻ thù lớn
nhất, bảo vệ nền độc lập và thống nhất Tổ quốc, mà còn cho cả ngày nay trong sự
nghiệp công cuộc đổi mới, xây dựng Chủ nghĩa xã hội cả nước.<
————————————————
(*) Phạm
Bá Nhiễu, Phó Viện trưởng Viện tâm lý kinh doanh và Giáo dục học đường tại
thành phố Hồ Chí Minh.
Nội dung đầy đủ bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 35+36-2025 phát hành ngày 01/09/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tạiđây:
Đại tướng Phan Văn Giang chủ trì Lễ đón Bộ trưởng Bộ các Lực lượng vũ trang cách mạng Cuba thăm chính thức Việt Nam
Đại tướng Phan Văn Giang khẳng định chuyến thăm Việt Nam của Bộ trưởng Bộ các Lực lượng vũ trang cách mạng Cuba có ý nghĩa đặc biệt khi hai nước kỷ niệm 65 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao, góp phần thắt chặt hơn nữa quan hệ đặc biệt Việt Nam - Cuba nói chung và quan hệ hợp tác giữa hai Bộ Quốc phòng nói riêng...
Đại hội đại biểu toàn quốc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam dự kiến tổ chức vào tháng 5/2026
Đại hội là dấu mốc đặc biệt khi đã hợp nhất, sắp xếp các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ về trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam…
Tuyên bố chung Việt Nam – Cuba: Khẳng định mối quan hệ hữu nghị đặc biệt
Lãnh đạo Việt Nam và Cuba đã ra Tuyên bố chung, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quan hệ giữa Việt Nam và Cuba. Tuyên bố này không chỉ thể hiện sự gắn bó giữa hai quốc gia mà còn khẳng định quyết tâm thúc đẩy hợp tác toàn diện trong nhiều lĩnh vực.
Thúc đẩy hợp tác thương mại, đầu tư giữa Việt Nam và Cuba
Ngày 2/9/2025, trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam của Bí thư thứ Nhất Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz-Canel Bermúdez, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có buổi gặp gỡ với các doanh nghiệp Việt Nam nhằm thúc đẩy hợp tác thương mại và đầu tư giữa hai nước.
Chủ tịch nước lên đường dự Lễ kỷ niệm 80 năm chiến thắng phát xít và làm việc tại Trung Quốc
Chiều 2/9, Chủ tịch nước Lương Cường cùng đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam rời Thủ đô Hà Nội lên đường tham dự Lễ kỷ niệm 80 năm chiến thắng phát xít của nhân dân thế giới.
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: